Zioła, zdjęcia i nazwy których tu pokażemy, znają chyba wszyscy. Dla jednych to rośliny lecznicze, dla innych pospolite chwasty. Warto jednak wiedzieć, że w tych niepozornych kwiatach i liściach kryje się mnóstwo składników pozytywnie wpływających na organizm.
Zioła: zdjęcia i nazwy
Nie ma jak świeże zioła! Są najbardziej aromatyczne ze wszystkich produktów żywnościowych, zawierają wiele cennych pierwiastków. Pasują do sałatek, zup, przystawek, a nawet deserów. Znane są od wieków, również w medycynie naturalnej. Zioła w ogrodzie dodatkowo są piękną ozdobą i przyciągają owady.
W naszym serwisie niejednokrotnie już opisywaliśmy zioła lecznicze. By jednak ułatwić Wam poszukiwania, postanowiliśmy zebrać je w jednym miejscu, podpowiadając od razu, co to za roślina.
Lubczyk
Lubczyk ogrodowy pochodzi najprawdopodobniej z Iranu, dziś jednak rośnie na terenie niemal całej Europy i w Ameryce Północnej. Roślinę znali już starożytni Grecy i Rzymianie. Stosowali ją nie tylko po to, by kogoś w sobie rozkochać, ale też w celach prozdrowotnych. Działa rozkurczowo i pomaga na wzdęcia. Łagodzi dolegliwości ze strony układu pokarmowego, bo pobudza wydzielanie soku żołądkowego.
Najbardziej znaną właściwością lubczyku jest jednak jego „moc lubienia”. To chyba jeden z najsilniejszych afrodyzjaków w świecie roślin. Poprawia ukrwienie narządów płciowych, a intensywny zapach liści odpręża i budzi pozytywne skojarzenia.
To też szalenie aromatyczna przyprawa, bez której trudno wyobrazić sobie dobry rosół. Ma bardzo charakterystyczny smak. Nie bez powodu zresztą jest jednym ze składników kostek rosołowych.
Rumianek
Rumianek pospolity (lekarski, Chamomilla recutita) rośnie na terenie Europy, Azji, Ameryki i Australii. Jest rośliną jednoroczną. Spotkamy go na polach, nieużytkach, przy zabudowaniach i przydrożach. Nierzadko zdobi łąki kwietne i ogrody w stylu rustykalnym.
Ma przyjemny, aromatyczny zapach. Bywa jednak mylona z innymi roślinami. Najczęściej ze złocieniem właściwym, potocznie nazywanym margerytką, maruną bezwonną albo rumianem polnym.
Działa przeciwzapalnie, spazmolitycznie, przeciwbólowo, antyseptycznie, uspokajająco. Stosowano go w terapii takich problemów zdrowotnych jak:
- wzdęcia, biegunki,
- wrzody żołądka (zmniejsza uszkodzenia błony śluzowej żołądka)
- bezsenność
- bóle mięśni, reumatyzm
- zgaga,
- niestrawność,
- ból gardła,
- zapalenie spojówek.
Lawenda
Jednym z najbardziej popularnych gatunków jest lawenda wąskolistna (lavandula angustifolia), zwana też lekarską. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i z powodzeniem znosi zimy w naszym klimacie. Jej pędy są dość giętkie, zielone, liście wąskolistne lub lancetowate pokryte gęstym kutnerem w kolorze srebrnym.
Roślina osiąga rozmiary od 50 do 100 cm wysokości. Latem pojawiają się kwiaty, osadzone po 3-5 w pachwinach liści. Mają one kolor fioletowy lub różowy, które pięknie pachną. Zdarza się, że lawenda kwitnie powtórnie na jesień.
Wydziela silne olejki eteryczne, które wpływają kojąco na układ nerwowy. Uspokajają organizm, zmniejszają stres i napięcie nerwowe, pomagają w problemach z zasypianiem. Jej uprawa przyciąga owady, zwłaszcza motyle i pszczoły (jest to zresztą roślina silnie miododajna).
Kąpiele w olejku lawendowym osłabiają bóle reumatyczne i dają ukojenie przy walce z zapaleniem pęcherza. Olejek lawendowy ma działanie przeciwbólowe i antyseptyczne. Jest pomocny przy zapaleniu oskrzeli, gardła czy zatok. Pobudza układ odpornościowy i rozszerza naczynia krwionośne.
Bluszczyk kurdybanek
Bluszczyk kurdybanek to roślina wieloletnia, którą spotkać można na przydrożach i w zaroślach, ale sadzi się ją też na skalniakach. Jest też uważana za pospolity chwast ogrodowy na ziemiach próchniczych, choć jeszcze kilka dziesięcioleci wstecz było to jedno z najcenniejszych ziół leczniczych i przyprawowych.
Bluszczyku kurdybanka używano na różne dolegliwości, m.in.:
- by pobudzić trawienie (stymuluje wydzielanie żółci oraz soków trawiennych, a także wspiera pracę wątroby),
- wspomagająco przy nieżytach oskrzeli, kaszlu, astmie,
- zewnętrznie na problemy skórne (rany, wrzody, trądzik),
- w leczeniu dny moczanowej (podagry),
- w procesie oczyszczania i odtruwania wątroby (zawiera składniki chroniące miąższ wątroby przed toksynami).
Bluszczyk ceniono też w kuchni. Roślinę dodawano do wielu potraw, m.in. zup (zwłaszcza rosołu), ale też dań ziemniaczanych i mięsnych. W połączeniu ze szczypiorkiem i koperkiem stanowi dobry dodatek do twarogu.
Mniszek lekarski
Choć uważany uważany jest za pospolity chwast i tępiony przez ogrodników, to prawdziwa skarbnica zdrowia! Rośnie na nieużytkach, poboczach dróg, łąkach czy trawnikach. Zawiera substancje aktywne, głównie należące do fenoli i terpenów. Towarzyszą im węglowodany, białka, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy oraz minerały.
Mniszek lekarski znalazł zastosowanie w ziołolecznictwie, kuchni, ale też w ogrodnictwie. Wśród podpowiedzi, jak zwalczać mszyce, znajdziemy m.in. przepis na naturalny preparat z mniszka lekarskiego (ok. 400 g świeżych liści zalać 10 l wody i użyć po 3 godzinach).
Dawniej mniszek polecano w leczeniu chorób wątroby i śledziony. Obecne w roślinie składniki wspomagają też zwalczanie drobnoustrojów. Radzą sobie z wieloma bakteriami i grzybami, wzmacniają też układ immunologiczny. Działają przeciwzapalnie. Wykazują też zdolność hamowania wzrostu komórek nowotworowych (ekstrakt z korzeni hamował wzrost liczny komórek raka piersi, natomiast ekstrakt z liści hamował inwazję komórek raka prostaty).
W naszym serwisie znajdziesz podpowiedzi, jak zrobić syrop z mniszka lekarskiego.
Wrotycz
Wrotycz pospolity (łac. Tanacetum vulgare L.) to bylina należąca do rodziny astrowatych. Rośnie na nizinach wzdłuż poboczy dróg, na brzegach rzek, lasów i zarośli, ale też na ścieżkach, gruzowiskach, w dolinach potoków i na łąkach. Jest mrozoodporna. Kwitnie od czerwca do końca sierpnia.
Roślinę stosowano jako środek leczniczy w zaburzeniach żołądkowych, niestrawności, wzdęciach i wrzodach żołądka. Wykorzystywano ją też do zwalczania robaków obłych w układzie pokarmowym (glisty i owsiki). Przynosiła ulgę przy naciągnięciu ścięgien i bólach reumatycznych. Pomagała też przy chorobach pasożytniczych (np. nużeniec, wszawica, świerzb).
Wrotycz ma bardzo intensywny zapach. Bywa wykorzystywany jako naturalny środek (repelent) odstraszający owady, np. komary.
Zawiera tujon – organiczny związek chemiczny należący do terpenów – który przyjmowany w większych dawkach odpowiada za wzmożoną czynność kory mózgowej, co objawia się niepokojem ruchowym i drażliwością. W przypadku zatrucia pojawiają się psychoza i stany podniecenia.
Kolendra
Kolendra znalazła zastosowanie głównie w kuchni, ale posiada też właściwości zdrowotne. Zawiera przeciwutleniacz, który zapobiega wchłanianiu się tłuszczów zwierzęcych.
Badania dowiodły, że kolendra pomaga we wszelkiego rodzaju dolegliwościach żołądkowych – w niestrawności, wzdęciach i biegunce. Słaba herbatka z kolendry może być stosowana na kolki u dzieci w wieku poniżej 2 lat (jest bezpieczna dla niemowląt). Uśmierza też ból.
Nasiona kolendry mają łagodny, ciepły i słodkawy smak, z delikatną nutką skórki pomarańczowej. Liście doskonale komponują się z wieloma ostrymi potrawami z Indii, Meksyku i Bliskiego Wschodu. Nam kolendra kojarzy się przede wszystkim z guacamole, bo bez niej ta potrawa nie istnieje.
Szczypiorek
Szczypiorek jest popularnym składnikiem kuchni europejskiej ze względu na delikatny smak. Świetnie sprawdza się do kanapek, ale też dobrze uzupełnia smak innych dań. Zawiera spore ilości witaminy C. Jest też cennym źródłem witamin z grupy B (w tym kwasu foliowego) oraz witaminy A.
W szczypiorku ukrytych jest też sporo innych korzystnych dla zdrowia składników: olejek lotny ze związkami siarki (który odpowiada za specyficzny zapach szczypiorku), duża ilość sodu, łatwo przyswajalny magnez, fosfor i wapń oraz potas. Roślina wyróżnia się także dużą zawartością żelaza. Pod tym względem szczypiorek znajduje się na drugim miejscu wśród warzyw i owoców (po szpinaku). Roślina ma też dużą aktywność antyoksydacyjną.
Działa jak naturalny bakteriostatyk (hamuje rozwój chorobotwórczych mikroorganizmów). Ułatwia też trawienie i obniża ciśnienie krwi.
Majeranek
Znana przyprawa w postaci suszonej lub świeżej. Majeranek jest zazwyczaj używany w kuchni europejskiej. Dodaje się go do sosów rybnych, małży, owoców morza, sosów na bazie masła i pomidorów, sałatek, octu, sosów grzybowych i do bakłażana.
Przyprawa jest cennym środkiem leczniczym.
Ziele majeranku posiada działanie żółciopędne, wiatropędne oraz przeciwwirusowe. Napar z ziela spożywany po obfitych i tłustych posiłkach ułatwia ich trawienie oraz likwiduje uczucie ciężkości i przejedzenia
– mówi dr n. farm. Marek Ellnain, autor książek „Konfekty, morselki, syropy i inne zdrowe łakocie z serwantki farmaceuty” oraz “Nalewki z piwniczki farmaceuty“.
W majeranku znajdziemy m.in. magnez, który reguluje czynność nerwów i mięśni, a także potas, żelazo i cynk. Stanowi też dobre źródło witaminy A i witaminy C. Olejek majerankowy wykazuje właściwości antybakteryjne w stosunku do bakterii gram-dodatnich (Staphylococcus ureus) i słabiej gram-ujemnych (Escherica coli). Przyprawa bywa stosowana pomocniczo przy biegunkach.
W Niemczech majeranek nazywany jest „kiełbasianym ziołem” i jest używany wraz tymiankiem i innymi przyprawami w różnych rodzajach kiełbas. Zazwyczaj dodaje się go na końcu gotowania, aby zachować jego delikatny smak. Pasuje do warzyw, m.in. kapusty, ziemniaków i fasoli. Nasiona tego zioła są używane do aromatyzowania słodyczy i produktów mięsnych.
Bazylia
Aromat bazylii sprawia, że jest ona idealnym uzupełnieniem pomidorów, stąd często jest określana jako „zioło pomidorowe”. Stanowi doskonały dodatek do bakłażana, cukinii i szpinaku. Dodając bazylię w ciągu ostatnich 30 min gotowania, poprawiamy smak zup przygotowywanych z roślin strączkowych (grochu, soczewicy).
Bazylia ma działanie łagodzące, wzmacniające układ pokarmowy, pobudza też apetyt i przyśpiesza procesy trawienne. Ma działanie rozkurczowe i wiatropędne, zapobiega też wzdęciom.
Tymianek
Tymianek charakteryzuje się ostrym, ciepłym, pikantnym i przyjemnym aromatem. Jego smak jest ostry i odświeżający oddech, do czego przyczynia się obecność lotnego olejku, tymolu.
Ma działanie rozgrzewające. Pobudza też wydzielanie się śluzu w płucach. Jest pomocny przy zaparciach. Zapobiega zakażeniom bakteryjnym, grzybiczym i wirusowym. Oba jego składniki – tymol i karwakrol – działają rozluźniająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.
Tymianek wykazuje silne działanie wykrztuśne, stąd warto po niego sięgać przy pierwszych objawach przeziębienia przebiegających z kaszlem i katarem. Ułatwia „odkasływanie”, działa też odkażająco i przeciwbakteryjnie. Jego działanie uzupełnia podbiał, łagodząc objawy chrypki i zapalenia gardła.
Nie bez powodu tymianek (ziele) oraz olejek tymiankowy znajdują się w składzie wielu preparatów stosowanych do inhalacji w syropach, kroplach i tabletkach przeciwkaszlowych. Stosuje się je w leczeniu przewlekłych nieżytów gardła i krtani, suchego, uporczywego kaszlu i chrypki.
Pokrzywa
Posiada wiele substancji czynnych takich jak kwasy organiczne, witaminy C, K, B2. Zawiera również sole mineralne, co w praktyce oznacza, że można nią uzupełniać nieznaczne braki minerałów.
Pokrzywa, zwłaszcza młoda, idealnie nadaje się jako składnik wiosennych sałatek i zielonych koktajli (w smaku przypominają szpinak). Młode listki można również udusić na maśle z dodatkiem ulubionych przypraw m.in. czosnku, odrobiny cebuli i ziół. Dodaje się je także do farszów mięsnych, twarogu oraz innych potraw. W naszym serwisie znajdziecie przepis na naleśniki pokrzywowe z pieczarkami i tymiankiem.
Picie herbaty z pokrzywą wpływa szczególnie dobrze na osoby osłabione, starsze oraz małe dzieci. Poleca się ją w łagodnych stanach zapalnych pęcherza lub przewodu pokarmowego, kamicy moczowej oraz nieżycie żołądka i jelit.
Dziurawiec
Dziurawiec zwyczajny to dość popularna roślina, która rośnie na suchych łąkach, ugorach, przy skrajach lasów. Współczesne ziołolecznictwo potwierdziło wielostronne działanie dziurawca używanego w postaci naparów, wyciągów, mieszanek i preparatów ziołowych. Posiada właściwości antybiotyczne i działa przeciwbiegunkowo.
Roślinę stosowano w leczeniu ran i owrzodzeń oraz przy zaburzeniach przemiany materii. Znano również jej działanie uspokajające i poprawiające nastrój.
Ziele dziurawca zawiera również, olejki eteryczne, żywice, kwasy organiczne, pektyny, cholinę, sole mineralne, cukry, witaminy A i C. Działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczyń krwionośnych oraz posiada właściwości przeciwbakteryjne, zarówno po podaniu doustnym, jak i zewnętrznie na skórę.
Kwiat lipy
Kwiat lipy to ceniony od dawna naturalny sposób na gorączkę i przeziębienie. Pomaga wyleczyć anginę, grypę, zapalenie gardła czy oskrzeli. Często stosowany w celu złagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowych. Działa ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego i przeciwdziała biegunkom. Herbata polecana jest także na zgagę.
Szałwia
Szałwia to mocno rozgałęziona roślina, posiadająca silny zapach przypominający aromat kamfory. Surowcem zielarskim szałwii są liście, w których znajdziemy olejki lotne (posiadające cyneol, pimen, tujon i kamforę), jak również garbniki, witaminę B1 i kwas nikotynowy.
Działa przeciwzapalnie i antyseptycznie, obniża poziom cukru we krwi oraz pobudza wydzielanie soku żołądkowego, łagodzi bóle brzucha i wzdęcia, wzmaga perystaltykę jelit.
Ziołowe Smaki
Szukasz przepisów na wykorzystanie ziół w kuchni? Z pomocą przyjdzie Ci wyjątkowa publikacja Katarzyny Kosmali. Autorka zgromadziła wiele receptur na potrawy, każdy z przepisów zawiera dodatek łatwo dostępnego zioła. Sprawdź: Ziołowe smaki
