Sposoby na zaparcia można podzielić na naturalne i farmakologiczne. Te pierwsze polecane są w pierwszej kolejności, bo są bezpieczniejsze i nierzadko skuteczne. Podpowiadamy zatem, co jest dobre na zaparcia i kiedy problem ten wymaga konsultacji z lekarzem.
Zaparcia. Co to jest?
Zaparcia (potocznie zatwardzenie) to obecnie coraz poważniejszy problem. Dotyka coraz większej grupy osób. Szacuje się, że zmaga się z nim 20 proc. dorosłych. Dwukrotnie częściej dotyczy kobiet. Nierzadko zmagają się z nim dzieci, osoby starsze i chorzy z ograniczoną zdolnością poruszania się.
A co to jest zaparcie z medycznego punktu widzenia? Jest to zbyt mała częstotliwość wypróżnień (mniej niż dwa razy na tydzień) i towarzyszące temu objawy. Najczęstsze przyczyny zaparć to:
- nieprawidłowa dieta,
- zespół jelita drażliwego, SIBO,
- przyjmowanie zbyt małej ilości płynów,
- zbyt mała aktywność fizyczna,
- cukrzyca,
- hemoroidy,
- niedoczynność tarczycy,
- ciąża,
- niektóre choroby neurologiczne, np. choroba Parkinsona,
- nagła zmiana sposobu odżywienia (dieta).
Jeśli przyjmujemy leki, przeczytajmy ulotkę, by sprawdzić, czy mogą to one mogą być odpowiedzialne za zaparcia. Najczęściej są one skutkiem ubocznym przyjmowania leków przeciwbólowych (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych), przeciwcholinergicznych, przeciwdepresyjnych, przeciwdrgawkowych (np. karbamazepiny) oraz zawierających wapń lub glin. Problemy z wypróżnianiem mogą tez powodować preparaty żelaza i środki antykoncepcyjne.
Sami jednak nigdy nie rezygnujmy ze stosowania leków, tylko powiedzmy o swoich dolegliwościach lekarzowi. Być może specjalista będzie mógł przepisać inny preparat.
Uwaga: Jeśli zaparcia pojawiły się nagle, u osoby, która dotychczas nie miała z nimi problemów, nie wolno ich bagatelizować (zwłaszcza jeśli w naszej rodzinie występowały przypadki raka jelita grubego). To może być pierwszy objaw choroby, której szybkie wykrycie da większą szansę na powrót do zdrowia.
Sygnałem alarmowym powinno być zmniejszenie masy ciała w ciągu ostatnich 3-6 miesięcy bez zmiany nawyków żywieniowych i osłabienie. Niepokojąca jest też krew w stolcu.
Skuteczne sposoby na zaparcia
Zaparcia same nie znikną. Jeśli nie poznamy przyczyny ich pojawienia się lub nie zmienimy codziennych nawyków, problem może się nasilić. By temu zapobiec trzeba krytycznie przyjrzeć się swojej diecie. Warto sprawdzić, które składniki w niej dominują. Zastanówmy się też, czy nie brakuje nam aktywności fizycznej.
1. Regularne posiłki
Regularne posiłki, spożywane powoli, to jeden ze skuteczniejszych sposobów na zatwardzenie. Trzeba też przyjrzeć się swojej diecie i w razie potrzeby zwiększyć w niej udział błonnika pokarmowego. Drażni on ściany jelita, pobudzając tym samym ruch perystaltyczny. Przyspiesza wydalanie mas kałowych, zapobiega zaparciom i chorobom jelit, m.in. nowotworom jelita grubego.
Produkty, w których jest najwięcej błonnika pokarmowego to:
- pełnoziarniste produkty zbożowe (np. ryż brązowy, chleb razowy, kasze, otręby),
- nasiona roślin strączkowych,
- owoce, m.in. jabłka, śliwki, morele, truskawki,
- warzywa, m.in. buraki, dynia.
2. Pamiętaj o wodzie!
O ile pamiętamy o jedzeniu, o tyle zapominamy o częstym sięganiu po wodę. Robimy to dopiero wówczas, gdy czujemy pragnienie. To za mało. Do prawidłowej pracy organizm potrzebuje odpowiedniej ilości płynów. Najlepiej uzupełni je woda mineralna. Warto ją mieć pod ręką w pracy i w domu.
Dostępne są specjalne aplikacje, przypominające o sięgnięciu po szklankę wody. Warto ją zainstalować na swoim smartfonie, jeśli zapominamy o regularnym uzupełnianiu płynów.
3. Aktywność fizyczna
Ruch to lek na wszystko. Zapobiega wielu chorobom, pomaga utrzymać organizm w dobrym zdrowiu i poprawia samopoczucie. Pomoże też na zaparcia. W tym przypadku najlepiej sprawdzi się bieganie, jazda na rowerze, gimnastyka. Ćwiczenia pobudzą metabolizm i ułatwią wypróżnianie. Co jednak ważne, trzeba zadbać o regularny ruch. Ćwiczenia raz na tydzień niewiele pomogą.
4. Zadbaj o rytm dnia
Nasz organizm nie lubi gwałtownych zmian. Są one czasem konieczne, ale zdecydowanie lepiej, gdy większość dni upływa nam w podobnym rytmie (co nie znaczy, że mają być one zawsze takie same i nudne!).
O ile to możliwe, każdy dzień rozpoczynajmy i kończmy mniej więcej o tej samej porze. Starajmy się jeść posiłki regularnie, w podobnych godzinach. Z czasem rytm wypróżnień również się do tego dostosuje i zauważymy, że chodzimy do toalety o określonej porze.
5. Woda z miodem o poranku
Woda i miód to bardzo zdrowy duet, zwłaszcza jeśli sięgniemy po niego na czczo. W ten sposób nie tylko usprawnimy prace jelit, ale też wzmocnimy organizm.
Taka mikstura wzmacnia odporność, oczyszcza układ pokarmowy z toksyn, dodaje energii i pomaga usunąć zmęczenie. Łagodzi też ból związany z zapaleniem stawów i obniża poziom cholesterolu.
Wieczorem do szklanki letniej wody dodaj łyżkę miodu. Ostaw na noc. Napój wypij o poranku, na pusty żołądek. Możesz dodać do niej sok z cytryny.
6. Zdrowa przekąska: śliwki
Śliwki to od wieków skuteczny lek na zaparcia. Pomogą świeże owoce, choć najlepsze efekty osiągniemy, jedząc śliwki suszone. Zawierają mnóstwo błonnika. Z pomocą kwasów organicznych, regulują pracę jelit.
Cennym składnikiem śliwek suszonych jest też sorbitol, nieprzyswajalny alkohol cukrowy. Pomaga on w utrzymaniu właściwej flory bakteryjnej jelit. Przyciąga też wodę, zmiękczając tym samym stolec.
Śliwki trzeba jednak spożywać z rozwagą. Zjedzenie ich dużej ilości może wywołać biegunkę i ból brzucha. Owoce suszone są ponadto kaloryczne.
7. Zioła na zaparcia
Na zaparcia pomagają też zioła. Natura daje nam ich wiele. W problemach z wypróżnianiem pomogą:
- lukrecja,
- babka płesznik,
- mniszek lekarski,
- nasiona lnu,
- kora kruszyny.
W aptekach dostępne są herbaty ziołowe na zaparcia. Należy spożywać je jednak z rozwagą, zwłaszcza jeśli ich składnikiem jest senes. Może on rozleniwić jelita, co jedynie pogłębi problem zaparć. Przyjmowanie go w dużej ilości skutkuje biegunką oraz utratą cennych witamin i minerałów.
8. Siemię lniane
Siemię lniane, czyli nasiona lnu, to cenne źródło błonnika pokarmowego, który korzystnie wpływa na pracę jelit i zwiększa uczucie sytości. Zawiera dużo śluzów, łagodzących dolegliwości żołądkowe i ułatwiające wypróżnianie.
Korzystne jest także spożywanie oleju lnianego. Dostarcza energii, korzystnie wpływa na gospodarkę hormonalną, ułatwia procesy trawienne i usprawnia pracę układu nerwowego.
9. Kefir i maślanka
Problem zaparć pozwoli też wyeliminować regularne sięganie po fermentowane przetwory mleczne, choćby kefir i maślankę. Zawierają kwas mlekowy i bakterie fermentacji mlekowej, które wspomagają dobroczynną florę jelitową.
10. Zrezygnuj ze słodyczy
Wielu z nas nie wyobraża sobie popołudniowej kawy bez czegoś słodkiego. Jeśli regularnie spożywamy batoniki i ciasta, z czasem nasz organizm zacznie się buntować. Cukier niszczy florę bakteryjną jelit, zaburza też ich pracę.
Na liście produktów powodujących spadek perystaltyki jelit znajdują się również:
Zaparcia to poważny problem, który z czasem może stać się bardzo dokuczliwy. Zanim sięgniemy po leki, warto sprawdzić, czy naturalne metody nie okażą się skuteczniejsze.