Teraz czytasz...
Zdrowie jelit. Jak o nie dbać?

Zdrowie jelit. Jak o nie dbać?

Agnieszka Gotówka
graficzny rysunek jelit

Zdrowie jelit okazuje się mieć kluczowe znaczenie dla odporności i dobrego samopoczucia. W ostatnich latach temat ten cieszy się dużym zainteresowaniem lekarzy, naukowców i dietetyków. Sprawdzamy więc, jak dbać o jelita, by móc cieszyć się dobrym zdrowiem. 

Zdrowie jelit w naszych rękach?

Jelita przez wieki nie były w centrum zainteresowania naukowców i lekarzy. Traktowano je jako narząd do transportowania i rozkładania pokarmu oraz wydalania resztek. Z czasem jednak z baczniejszą uwagą zaczęto przyglądać się mikroorganizmom, które je zasiedlają.

Najwięcej bakterii jelitowych znajduje się w jelicie grubym. Ich łączna masa u dorosłego człowieka wynosi od 1,5 do 2 kilogramów, przekraczając tym samym liczbę komórek ludzkiego organizmu nawet dziesięciokrotnie! Niewiarygodne, prawda?

Funkcje flory bakteryjnej

Jaką rolę pełnią bakterie jelitowe?

Bakterie w jelitach pełnią szereg istotnych funkcji. Najważniejsza z nich związana jest z układem immunologicznym, bo jak się okazuje – aż 80 proc. naszej odporności znajduje się właśnie w krętych korytarzach jelit. Ich mikroflora ma wpływ na wytwarzanie cytokin, a tym samym na regulację nasilenia stanu zapalnego.

Bakterie jelitowe biorą ponadto udział w syntezie wielu witamin oraz hamują namnażanie się chorobotwórczych drobnoustrojów.

Co niezwykle, jelita i mózg są ze sobą ściśle połączone za pomocą nerwu błędnego. Wchodzi on w skład tzw. osi jelitowo-mózgowej. Biegnie przez przeponę, mija serce, płuca i przełyk i tą drogą dociera do mózgu.

Doktor George Porter Phillips na początku lat 90. XX wieku opublikowały wyniki swoich badań, z których wynika, że podawanie określonych szczepów probiotycznych pacjentom chorym na depresję przynosi pozytywne rezultaty. Odkrycie to znalazło potwierdzenie również we współcześnie prowadzonych analizach i eksperymentach. W badaniach przeprowadzonych na gryzoniach zauważono, że w zależności od składu mikroflory jelit, myszy różnie reagowały na stres.

Związek pomiędzy stanem zdrowia jelit a samopoczuciem potwierdza również fakt, iż osoby cierpiące na choroby takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna czy zespół jelita nadwrażliwego i SIBO, zdecydowanie częściej zmagają się z zaburzeniami psychicznymi.

Co jest zdrowe na jelita?

Bakterii Gram-dodatnich w naszych jelitach jest blisko 100 bilionów. Chronią przed chorobami, hamują proces zapalny, wpływają na nasz nastrój. Obok nich żyją również bakterie Gram-ujemne, które działają odwrotnie: ich zadaniem jest działanie patogenne, chorobotwórcze. Dodatkowo wytwarzają one trujące endotoksyny, które mają ogromny wpływ na rozwój wielu dolegliwości.

To która z armii – dobra czy zła – osiągnie liczebną przewagę, w dużej mierze zależy od nas samych. Wpływ na to ma nasza dieta. Jeśli jest uboga w błonnik, antyoksydanty, ale obfituje na przykład w cukier, wspieramy drużynę złych bakterii. Te namnażają się i zyskują siłę do tego, by siać spustoszenie w organizmie.

Na skład mikroflory jelit wpływ ma wiele czynników. Osłabiają ją przede wszystkim:

  • złej jakości żywność,
  • stres,
  • zakażenia,
  • leki
  • alkohol.
kobieta trzyma rysunek jelit na wysokości brzucha
Zdrowie jelit w dużej mierze jest uzależnione od nas

Alkohol i leki a zdrowie jelit

Wśród leków, które źle wpływają na pracę jelit najczęściej wymienia się antybiotyki. Niszczą one nie tylko chorobotwórcze bakterie, ale i te dobre, zasiedlające nasze jelita. Ta grupa leków jest jednak w ostatnim czasie nadużywana, co doprowadziło do rosnącej stale liczby antybiotykooporności. Szacuje się, że za kilkanaście lat to nie nowotwory i choroby układu krwionośnego odpowiadać będą za największą liczbę zgonów, a zakażenia bakteryjne, z którymi medycyna nie będzie potrafiła sobie poradzić.

Antybiotyki muszą być przyjmowane wówczas, gdy jest to niezbędne, i co ważne – wraz z nimi przyjmowane muszą być probiotyki. Zmniejszają one ryzyko wystąpienia działań niepożądanych i wzmacniają skuteczność samej antybiotykoterapii.

Bardzo niekorzystnie działanie na mikroflorę jelit mają również niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Łatwa ich dostępność sprawia, że obecnie sięgamy po nie zbyt często. Preparaty te, jeśli są nadużywane, prowadzą do rozwoju stanu zapalnego błony śluzowej żołądka i jelit. Sprzyjają one ponadto namnażaniu się bakterii Gram-ujemnych (a więc tych złych) i prowadzą do wystąpienia zespołu jelita drażliwego.

Dolegliwości ze strony układu pokarmowego mogą wywołać ponadto: inhibitory pomy protonowej, doustne preparaty żelaza, metformina (lek stosowany w leczeniu cukrzycy), cytostatyki i leki immunosupresyjne.

Na cenzurowanym jest też alkohol, który przyczynia się do uszkodzenia pracy wielu narządów. Nie pozostaje obojętny również dla jelit, gdzie sieje prawdziwe spustoszenie. Wywołuje przewlekłą reakcję zapalną, przyczynia się do wzrostu przepuszczalności jelit.

Zobacz także

ziarna kawy

Zauważono ponadto, że mikroflora jelit odgrywa również kluczową rolę w rozwoju alkoholowego zapalenia wątroby. Naukowe potwierdzenie znalazła również teza, która mówi o tym, że im bardziej „rozszczelnione” jelita, tym wyższy stopień uzależnienia od alkoholu.

Jak odbudować florę bakteryjną jelit?

Mając na uwadze, jak wielki wpływ na nasze zdrowie mają jelita, nic dziwnego, że tak ważne jest odpowiednie zadbanie o nie. Najczęściej w tym kontekście mówi się o stosowaniu probiotyków, jednak – co niezwykle ważne – ich wybór nie może być przypadkowy.

Preparaty tego rodzaju powinny być stosowane w sposób celowany, co w praktyce oznacza tyle, że by terapia była skuteczna, trzeba kupić środek z takim rodzajem szczepów probiotycznych, który działa na określoną jednostkę chorobową.

Istotna jest również jakość probiotyku. By był skuteczny, w jednej jego dawce znajdować się musi odpowiednia ilość bakterii probiotycznych (minimum 109 jtk/g preparatu).

Zdrowe jelita. Co jeść?

By wspomóc nasze jelita, warto wyeliminować z codziennego jadłospisu cukier. Nie chodzi jednak tylko o wykluczenie z diety słodyczy. Ograniczyć trzeba również spożywanie produktów cukropodobnych, a więc białego pieczywa, makaronów i ryżu. Są one rozkładane w jelicie cienkim, wzmagają proces zapalny i podnoszą poziom cukru we krwi.

przepis na kiszone buraki
Zdrowe jelita potrzebują naturalnych probiotyków!

Warto też dodawać do posiłków tłuszcze bogate w kwasy omega-3, np. olej lniany. Nieoceniona jest również moc kiszonych warzyw (ogórków, kapusty i kiszonych buraków).

Jak poprawić pracę jelit?

Perystaltykę jelit usprawni wspomniany wcześniej błonnik, który jest też niezbędny do wytworzenia prawidłowej mikroflory bakteryjnej jelit. Śluz, jaki produkuje, w znacznym stopniu zmniejsza wchłanianie szkodliwych substancji, które powstają w wyniku procesów gnilnych.

Jeśli w naszej diecie brakuje źródeł błonnika, flora bakteryjna nie otrzymuje niezbędnych składników odżywczych. A to przyczynia się do zmniejszenia jej różnorodności. Co więcej, niektóre bakterie mogą w ten sposób naruszyć wyściółkę jelit, uszkadzając w ten sposób błonę śluzową i wywołując reakcję zapalną w naszym organizmie.

Do jadłospisu warto więc włączyć owoce jedzone ze skórką, olej ryżowy, chleb pełnoziarnisty, siemię lniane, nasiona roślin strączkowych, kaszę gryczaną (ale i inne jej rodzaje), babkę płesznik. Trzeba też pamiętać o piciu odpowiedniej ilości wody.

Ale nie tylko jedzenie zdrowe dla jelit jest ważne. Istotna jest też regularna aktywność fizyczna. Nie tylko poprawia ogólną wydolność organizmu, ale też usprawnia motorykę jelit i zapobiega zaparciom.

Jelita każdego dnia wykonują tytaniczną pracę. Warto im w tym pomóc, zwłaszcza że od tego uzależniony jest stan naszego zdrowia i samopoczucia.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.