Teraz czytasz...
Otręby – właściwości i zastosowanie

Otręby – właściwości i zastosowanie

Avatar photo
zdrowe otręby w misce na drewnianym blacie

Otręby są nudne i niesmaczne? Jeśli też tak uważasz, czas rozprawić się z tymi kulinarnymi stereotypami. Otręby to bowiem świetne źródło wielu witamin i minerałów, a także błonnika pokarmowego. Co warto o nich wiedzieć? 

Otręby. Co to jest?

Jest to zewnętrzna warstwa (łuska) zebranego z pola ziarna, która, wraz z zarodkiem, usuwana jest w trakcie przetwarzania zbóż. Oddzielane są one z dwóch powodów. Po pierwsze, łuska i zarodek zawierają stosunkowo dużą ilość tłuszczów, które sprzyjają szybszemu starzeniu się żywności. Ich usunięcie umożliwia zatem dłuższe przechowywanie pozostałej części ziarna (czyli bielma). I po drugie, mąka wytworzona z ziarna pozbawionego łuski i zarodka jest jaśniejsza, czyli bardziej atrakcyjna dla konsumenta. Pozwala ona otrzymać lżejsze i smaczniejsze wypieki.

Oznacza to, że otręby stanowią właściwie… produkt uboczny wytwarzania innych towarów. Brzmi niezbyt zachęcająco? Nie jest tak źle, jak się wydaje, ponieważ w zewnętrznej warstwie ziarna obecna jest większość błonnika ułatwiającego trawienie i sprzyjającego utracie wagi. Otręby są również mniej kaloryczne niż wewnętrzna część ziarna. Dodatkowo, to właśnie one odpowiadają za orzechowy lub lekko słodkawy posmak wyczuwalny w produktach zbożowych.

Otrębów nie należy mylić z plewami, które są materiałem łuskowym otaczającym ziarno, ale nie stanowiącym części samego ziarna. To ostatnie składa się z bielma, zarodka i właśnie otrębów.

Z mąką w separacji

Nie mamy pewności, kiedy otręby pojawiły się w naszej diecie, jednak na pewno nie są młodsze od pierwszych prób wytwarzania mąki o drobniejszej konsystencji niż ta, którą otrzymywano z mielenia całych ziaren. Około 3000 lat p.n.e. starożytni Egipcjanie zaczęli przesiewać pełnoziarnistą mąkę. Otrzymywali w ten sposób jej jaśniejszą wersję i produkt uboczny, o którym mowa w tym artykule.

Przesiewanie było jedyną skuteczną metodą produkcji „białej” mąki aż do roku 1870, kiedy wraz z rewolucją przemysłową zautomatyzowano proces oddzielania bielma od pozostałych części ziarna. Dzięki maszynom szybko zaczęto produkować białą mąkę w takiej formie, jaką znamy dziś (bez oleju zarodkowego, który obecny był w poprzednich, przesiewanych wersjach).

Niestety, taki sposób wytwarzania mąki stał się przyczyną znaczących problemów. Usunięcie łuski i zarodka spowodowało, że mąka prawie całkowicie straciła wartość odżywczą, ponieważ bielmo jest bardzo ubogie w potrzebne nam mikroelementy. Dlatego też białą mąkę zaczęto wzbogacać m.in. żelazem, niacyną, tiaminą i ryboflawiną.

ziarno, płatki owsiane i otręby na drewnianym blacie
Dobrej jakości produkty zbożowe zbyt rzadko goszczą w naszej diecie 

Jakie otręby wybrać…

Jak się możecie domyślać, typów otrębów jest tak wiele, jak rodzajów zbóż. Dlatego też w sklepach znajdziemy otręby pszenne, żytnie, owsiane, jęczmienne, ryżowe, kukurydziane, jaglane i wiele innych. Co je łączy? Wszystkie są doskonałe dla naszego zdrowia, ponieważ zawierają bardzo dużo błonnika. Szklanka otrębów pozwala zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy! Warto przypomnieć, że błonnik nie tylko ułatwia trawienie i wspomaga usuwanie toksyn z organizmu, ale też chłonie wodę, więc jego spożywanie daje poczucie sytości i zapobiega przejadaniu się.

Otręby zawierają również cenne kwasy tłuszczowe i relatywnie dużą ilość białka, witamin i minerałów, dzięki czemu sprzyjają utrzymaniu zdrowia serca i obniżeniu poziomu cholesterolu.

Który rodzaj otrębów jest najlepszy dla naszych organizmów? To zależy, czego szukamy.  Otręby owsiane przodują w zawartości białka, pozytywnym oddziaływaniu na poziom cukru i zdolnościach do usuwania zbędnych substancji z naszego układu trawiennego. Otręby pszenne zaś wypełniają żołądek, dzięki czemu zmniejszają apetyt i pomagają w utracie wagi, a ryżowe zawierają najwięcej błonnika.

I do czego je wykorzystać?

Otręby oddzielone od pozostałej części ziarna tracą część wartości w wyniku tego, jak zorganizowany jest proces ich produkcji. Najlepszą formą korzystania z pełni mocy odżywczych otrębów jest zatem spożywanie ich w formie… mąki, czyli po prostu włączenie mąki pełnoziarnistej do swojej diety. 

otręby, owsianka, bakalie i owoce jako śniadanie
Otręby pszenne stanowią dobry dodatek do śniadania

Możemy też dodawać je do wypieków, np. do muffinek, ciastek zbożowych czy chlebów. Uzupełnienie otrębami porannej owsianki również jest dobrym wyjściem – dodadzą one słodkiego, orzechowego posmaku naszemu posiłkowi. Możemy również dodać je do dowolnego smoothie, np. bananowego, lub do zapiekanki. Smak tylko nieznacznie się zmieni, a wartości odżywcze pomogą nam zachować siłę i zdrowie.

A jakie ciekawe sposoby wykorzystania otrębów sprawdzają się w innych państwach?

Z otrębami poprzez kultury

Różne nacje na świecie wykazały się daleko posuniętą kreatywnością w zakresie otrębów. Japończycy marynują otręby ryżowe w potrawie tsukemono, dodają je do wody podczas gotowania pędów bambusa czy duszenia ryb oraz wytwarzają z nich rodzaj środka do mycia naczyń. Olej z otrębów jest również szeroko stosowany jako naturalny środek upiększający. Wysoki poziom kwasu oleinowego sprawia, że jest on szczególnie skutecznie wchłaniany przez ludzką skórę, a ponadto zawiera ponad 100 znanych witamin, minerałów i przeciwutleniaczy.

Mieszkańcy Birmy również postawili na gospodarcze zastosowanie otrębów ryżowych – mieszają je z popiołem, otrzymując specyficzny detergent do zastawy stołowej. Otręby używa się również w charakterze paliwa do młynów zlokalizowanych w delcie Irrawaddy.

W indyjskim stanie Kerala otręby są tak popularne, że stanowią podstawowy artykuł żywnościowy. Rumuni charakteryzują się natomiast podejściem podobnym do japońskiego i swój barszcz wzbogacają zakwasem z otrębów pszennych.

Co ciekawe, w wielu krajach europejskich otręby pszenne były wykorzystywane do garbowania skóry od co najmniej XVI wieku. Nadawały one produktom skórzanym charakterystyczną barwę. Z kolei obecnie szeroko stosuje się je jako składnik paszy dla zwierząt.

Bogactwo zastosowań, wynikające głównie z wartości odżywczej otrębów pokazuje, że warto je zaprosić do swojej kuchni. Niezależnie od tego, czy wybierzemy formę pożywienia czy kosmetyku, produkt ten pozytywnie wpłynie na nasze zdrowie. 

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.