Kolendra to (zależnie od gatunku) jedno- lub dwuroczna roślina, której „krewnymi” są pietruszka i seler, nie tylko jest idealnym dodatkiem do sosów, zup lub może stanowić podstawę do ciekawych sałatek. Kolendrę wykorzystuje się również do doprawiana ginu lub piwa.
Kolendra pochodzi z krajów śródziemnomorskich, ale obecnie jest rozpowszechniona na całym świecie, a nasiona i zapiski na jej temat na glinianych tabliczkach znajdowano podczas wykopalisk archeologicznych w Izraelu i Egipcie.
Od XV w. zaczyna się rozprzestrzeniać na północ od Alp, kolonizatorzy hiszpańscy przywieźli kolendrę do Ameryki. Dziś roślina jest uprawiana w Ameryce Środkowej, Południowej i Północnej, Europie oraz w Azji. Co ciekawe, tylko w Niemczech istnieje ok. 30 lokalnych określeń koledry!
Liście kolendry w kuchni
Najczęściej w kuchni wykorzystuje się świeże liście i suszone owoce, choć korzeń i łodyga też jest jadalna. Liście z reguły są dodatkiem do sałatek, zup, dań rybnych i mięsnych. Liście po zerwaniu z łodygi powinny być szybko wykorzystane, gdyż więdną, a suszone lub zamrożone są pozbawione aromatu.
Liście kolendry o cierpkim cytrynowym lub limonowym smaku powinno się dodawać na koniec gotowania (podobnie jak z zielem angielskim), bo dłuższe ich gotowanie powoduje, że tracą na intensywności zapachu. W przypadku sałatek doajemy je „na surowo”.
Kolendra – właściwości odżywcze
Kolendra – właściwości odżywczeŚwieże liście kolendry zawierają ponad 90% wody oraz kilka procent węglowodanów i białka, zawierają też dużo witaminy A, C i K; z kolei owoce mają mniej witamin, ale są bogate w błonnik, wapń i selen.
Kolendra uprawiana w krajach równikowych ma większe owoce, ale te owoce są mniej aromatyczne od mniejszych owoców spotykanych w naszej strefie klimatycznej. Wysuszone owoce po zmieleniu szybko tracą aromat i stają się gorzkie, dlatego powinno się je mielić tuż przed użyciem. Owoce kolendry są składnikiem niektórych leków na zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Owoce częściej używane są w Europie, a liście w Indiach, Azji Południowo-Wschodniej i w Ameryce Południowej. Mielone owoce wchodzą w skład curry i pasty curry. W kuchni tajskiej, słynącej z potraw o wyrazistym smaku, do zup dodaje się korzeń kolendry, gdyż ma on bardziej intensywny smak niż liście.
Olejek z liści i owoców wykorzystywany jest jako naturalny dodatek w produkcji kosmetyków.
Kolendra a piwo
Owoce kolendry można też mielić i prażyć. W takiej postaci mają zastosowanie w belgijskim, pszenicznym, niefiltrowanym piwie (np. Hoegaarden Wit, z wiejskiego browaru w Hoegaarden, 20 km od Leuven), podobnie ma to miejsce w przypadku niemieckiego piwa Gose, warzonego w miejscowym browarze w Goslar, w środkowych Niemczech.
Nieoczywiste zastosowania kolendry
Również w Niemczech owoce kolendry dodaje się do kiszenia warzyw, a w krajach południowoafrykańskich owoce dodaje się jako przyprawę w produkcji wędlin- np. Boerewors przyrządzanej z grubo mielonej wołowiny z dodatkiem wieprzowiny oraz jagnięciny. Prócz kolendry dodaje się również pieprz, goździki, gałkę muszkatołową oraz ziele angielskie.
Przeczytaj także: kolendra – niektóre zastosowania lecznicze
Popularne potrawy z kolendrą
Ze względu na duże rozpowszechnienie kolendry ma ona wiele kulinarnych zastosowań- oto kilka przykładów, które mimo, że pochodzą z odległych miejsc nie są trudne do przygotowania. I tak kolendra wraz z chilli, cynamonem, gałką muszkatołową, czarnym pieprzem, kardamonem i goździkami wchodzi w skład popularnej indyjskiej, sproszkowanej mieszanki garam masala, którą dodaje się na koniec przyrządzania zup, sosów i dressingów.
>>Jak wykorzystać kolendrę i 21 innych ziół w kuchni? Sprawdź Ziołowe Smaki
Sos tkemali
Kolendra jest główną przyprawą w kuchni gruzińskiej, często mająca zastosowanie w sosie tkemali, przygotowywanym na bazie tamtejszej odmiany mirabelki (zarówno z czerwonych jak i żółtych śliwek), do których dodaje się czosnek, kminek, koperek, chilli, owoce kolendry , mięta polej (u nas występuje rzadko, jak już to tylko na terenie górzystym) oraz sól. Ten cierpki sos dodaje się do grillowanego mięsa, drobiu i ziemniaków. W Gruzji sos tkemali jest tak samo popularny w sytuacji wspólnego grillowania, jak ketchup w USA.
Jemeński ostry zielony sos sahawiq
Przygotowuje się go z nasion kardamonu, zielonej lub czerwonej ostrej papryki, owoców kolendry, czosnku, kminku i soli oraz odrobiny oliwy i soku z cytrynu lub limonki. Paprykę siekamy na małe kawałeczki, następnie wszystkie składniki powinny być razem zmiażdżone na proszek przy użyciu dwóch kamieni- większego, który służy za podstawkę i mniejszego, którym się miażdży składniki. W naszych warunkach można wykorzystać moździerz kuchenny. Na koniec dodajemy oliwę i sok z cytryny do smaku. Sos jest często (nie tylko w Jemenie, ale na całym Bliskim Wschodzie) dodawany do zup oraz grillowanych mięs i ryb z dodatkiem falafel.
Zapiekana marchewka z miodem i kolendrą
Wegetarianie (i nie tylko) będą też zadowoleni, gdy zostaną poczęstowani zapiekaną marchewką z miodem i kolendrą. Potrzebujemy do tego pierwotnych gatunków marchwi (czerwonej i fioletowej, którą przed opiekaniem w piekarniku marchewki obtaczamy w marynacie z miodu, oleju słonecznikowego i sezamowego, kminku i posiekanej świeżej kolendry, z dodatkiem soku z limonki oraz z solą i pieprzem. Najpierw pieczemy marchewki z jednej strony, odwracamy i pieczemy z drugiej strony. Tak przygotowane marchewki dobrze się komponują z kwaśną śmietaną lub humusem. Oczywiście takie marchewki można też podać jako dodatki w wersji mięsnej wraz z pieczonym drobiem lub rybą z dodatkiem ryżu.
