Nagietek, właściwości którego są dobrze opisane, to roślina ozdoba i zielarska, chętnie uprawiana w Polsce. Kwitnie od lipca aż do późnej jesieni. W tym czasie można ją też pozyskiwać i przyrządzać domowe leki. Jakie? I dlaczego warto?
Nagietek: właściwości lecznicze
Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.) to jednoroczna roślina należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae). Pochodzi z obszarów Morza Śródziemnego. Ma dekoracyjne kwiatostany o barwach pomarańczowych, pomarańczowo-żółtych i żółtych.
→ Przeczytaj również: Kiedy przycinać lawendę?
Jej lecznicze właściwości znane były już w starożytności (pisał o nich Teofrast, Dioskurides i Pliniusz). W średniowieczu nie bez powodu rosła w przyklasztornych ogrodach.
Kwiat nagietka do dziś wykorzystuje branża farmaceutyczna (najbardziej znana jest maść nagietkowa polecana do pielęgnacji skóry suchej, skłonnej do rogowacenia i spierzchniętej). To jednak również roślina jadalna, której liście były dawniej stosowane jako warzywo (podobnie jak mniszka lekarskiego). Przygotowywano z nich sałatki, a świeże płatki dodawano do zup i ciast (stanowiły substytut szafranu, stąd zresztą inna piękna nazwa nagietka: róża szafranowa).
Dawniej nagietek pomagał przewidzieć pogodę. Jeśli rano przed godziną 9.00 jego płatki były w pełni rozchylone, w tym dniu nie spodziewano się opadów deszczu
Ziele nagietka: właściwości i skład
Nagietek zawiera spore ilości witaminy C i witaminy A, a także magnez i mangan. Wśród związków czynnych są terpeny (zwłaszcza triterpeny i saponiny), flawonoidy (glikozydy izoramnetyny, kwercetyny) i karotenoidy (likopen, betakaroten).
→ Przeczytaj również: Jadalne kwiaty – poznaj 5 smacznych roślin
W składzie rośliny są też gorycze, śluzy, fitosterole, kwasy organiczne, żywice, pochodne fenolowe i olejek eteryczny.
Co leczy nagietek?
- Działa moczopędnie i żółciopędnie
- Chroni wątrobę przed szkodliwym wpływem różnych czynników
- Przeciwdziała powstawaniu miażdżycy w naczyniach krwionośnych (zmniejsza zawartość cholesterolu)
- Działa antyoksydacyjnie
- Obecne w nim karotenoidy mogą gromadzić się w tkankach organizmu człowieka jako prowitamina A i zapobiegać niektórym chorobom oczu i arteriosklerozie
- Pobudza apetyt i ułatwia trawienie
- Występujące w kwiatach nagietka związki aktywne hamują rozwój komórek nowotworowych
- Wspomaga regenerację skóry po uszkodzeniach (przyspiesza gojenie się owrzodzeń, odmrożeń, odleżyn i stanów zapalnych)
Do czego wykorzystuje się nagietek?
Nagietek to nie tylko piękna roślina dekoracyjna (idealna do ogrodu rustykalnego). To przede wszystkim surowiec zielarski, który docenia nie tylko branża farmaceutyczna, ale przede wszystkim kosmetyczna.
Nie bez powodu wchodzi w skład kremów, maseczek, balsamów, toników i wielu innych preparatów do pielęgnacji skóry. Roślina zawiera saponiny, stąd wyciągi z nagietka używane są do produkcji szamponów, mydeł, a nawet past do zębów.
Maść nagietkowa na zmarszczki wygładza skórę. Poleca się ją też w przypadku łuszczycy i zmian trądzikowych. Reguluje właściwości resorpcyjne skóry oraz chroni przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych.
→ Przeczytaj również: Rośliny na skalniak. Jakie gatunki wybrać?
Przepis na nalewkę z nagietka
50 g świeżych płatków zalej 0,25 l czystej wódki lub alkoholu 70%. Odstaw na 14 dni w ciepłe miejsce, o pewien czas wstrząsaj.
Po dwóch tygodniach wszystko odcedź i zlej do małych ciemnych buteleczek. Stosuj po 10-15 kropli na wodę, trzy razy dziennie, w dolegliwościach kobiecych i stanach zapalnych żołądka, dwunastnicy, jelit i wątroby.
Najczęściej zadawane pytania
Jak zrobić olejek z nagietka lekarskiego?
Dwie garście koszyczków kwiatowych świeżo rozwiniętych układaj w słoju warstwami. Każdą warstwę skrop lekko wódką. Odstaw na 3-4 h, zalej olejem roślinnym, najlepiej tłoczonym na zimno, w proporcji 1:5 (jedna część kwiatów na pięć części oleju). Podgrzej na małym ogniu nie dopuszczając do wrzenia i często mieszaj (gotuj tak 2 h). Odstaw na kilka godzin i znowu podgrzewaj, często mieszając (aż do skruszenia kwiatów).
Po wystudzeniu wszystko przecedzić, wyciśnij, rozlej do ciemnych buteleczek i przechowuj w lodówce lub ciemnym, suchym i niezbyt ciepłym miejscu.
Olej nagietkowy to dobry środek przeciwzapalny, gojący rany i oparzenia.
Nagietek. Kiedy kwitnie?
Nagietek to roślina szalenie wdzięczna, bo pozwala długo cieszyć się swoim pięknem. Kwitnie od czerwca do późnej jesieni. Jest owadopylna, przyciąga pszczoły i trzmiele.
