Orkisz w starożytnym Rzymie był podobno posiłkiem gladiatorów i sportowców biorących udział w igrzyskach. Powszechnie uprawiano go jeszcze w średniowieczu. Później stopniowo popadał w zapomnienie, by pod koniec XX wieku zyskać sobie uznanie wśród rolników ekologicznych i ich klientów. Orkisz, bo o nim mowa to dawny gatunek pszenicy, który w ostatnich latach stał się niezwykle popularny.
Na sklepowych półkach znaleźć można najróżniejsze ekologiczne produkty z orkiszu:
Dlaczego stał się tak popularny? Ponieważ posiada więcej pozytywnie wpływających na nasz organizm składników niż zboża współczesnych odmian.
Orkisz jest lekkostrawny i łatwo przyswajalny. Zawiera wysokowartościowe białko, o innej niż pszenica strukturze oraz wiele kompleksowych węglowodanów i przyjaznych dla serca i układu krążenia kwasów tłuszczowych nienasyconych (dwa razy więcej niż w pszenicy). I jeszcze witaminy… A, E, D oraz B1, B2 i B6. Nie można zapomnieć także o żelazie, cynku, magnezie, fosforze i wapnie.
Produktom orkiszowym przypisywane są liczne właściwości lecznicze. Jego zalety dostrzegła już w średniowieczu, święta Hildegarda z Bingen (żyjąca w XII wieku przeorka klasztoru Benedyktynów, mistyczka) zapoczątkowując tzw., „Hildegardmedizin”. Zalecała ona, aby produkty na jego bazie wchodziły w skład niemal każdego posiłku.
Orkisz wzmacnia ciało, pozytywnie wpływa na krążenie krwi i usposobienie. Zaleca się go przy przemęczeniu, alergiach oraz chorobach wątroby i nerek. Zapobiega powstawaniu kamieni żółciowych. Dieta oparta na orkiszu pozwala obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Czasami, dzięki temu ziarnu, diabetycy (bezwzględnie po konsultacji z lekarzem) mogą zażywać mniej insuliny.
Badania przeprowadzone przez doktor Elżbietę Suchowilską z Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego wskazują, że w orkiszu znajduje się więcej niż w pszenicy związków fenolowych i ich pochodnych. Związki te „wymiatają” z organizmu wolne rodniki, będąc w ten sposób istotnym czytnikiem profilaktyki nowotworowej.
Orkiszowe kleiki przy wysokim cholesterolu
Kleiki sprawdzają się najlepiej u osób z wysokim poziomem cholesterolu we krwi oraz u diabetyków. Ziarna orkiszu przyspieszają przemianę materii, podczas gdy mąka raczej ją spowalnia. Zupa (kleik) z orkiszu jest dobra dla chorych na biegunkę i osób po świeżo przebytej operacji (nigdy nie podawać z kleikiem z owsa). Ziarna zapobiegają powstawaniu kamieni żółciowych.
Zalety produktów orkiszowych
Orkisz szybko powoduje pozostające na długo uczucie nasycenia. Kawa z orkiszu poprawia trawienie i działa lekko przeczyszczająco. Produkty zawierające ziarna orkiszu stanowią bazę dla diet stosowanych przy leczeniu dolegliwości skóry, błon śluzowych, niestrawności oraz problemów z przemianą materii.
poduszki i materace
Z leczniczych walorów orkiszu skorzystać można także nie spożywając go. Jego łuska doskonale nadaje się on do wypełnienia poduszek i materacy. Działają one dobroczynnie na krążenie, zwalczają bóle reumatyczne i bezsenność. Orkisz chroni przed poceniem i zapewnia dobry sen.
Przeczytaj: Orkisz w medycynie ludowej
Orkiszowa kąpiel?!
Szwajcarscy rolnicy ekologiczni zalecają kąpiel w łuskach orkiszu. Można z nich przyrządzić odwar i dodać go do kąpieli. Zregeneruje ona organizm i pomoże przy różnego rodzaju dolegliwościach.
O zielonym orkiszu
Zielony orkisz to nic innego jak ziarna zbierane w czasie tzw. w dojrzałości woskowej, czyli w momencie, gdy ziarno posiada wszystkie składniki odżywcze, ale nie jest jeszcze w pełni dojrzałe. Zielony orkisz jest suszony bezpośrednio po zbiorze i odplewiony. Wśród jego zalet wymienia się wysoką zawartość białka i soli mineralnych oraz fakt, że nie jest tuczący. Zielone ziarno to znakomita propozycja dla kobiet zwracających uwagę na zdrowie cery i sylwetkę. Zielony orkisz spożywać można w postaci mąki, kasz. Dodawany jest także, jako wkład do jogurtów, robi się z niego ciastka itd.. Niektórzy orkisz zielony wykorzystują, jako dodatek do zup, gdyż przysparza im aromatu. Zielony orkisz występuje na rynku w postaci całego ziarna, mąki, kaszy lub prażynek.
W połowie XVIII wieku Bawarię nawiedziło trudne lato, z gradobiciem. Niedojrzały orkisz był poważnie poobijany przez grad, wobec czego najprawdopodobniej by nie osiągnął dojrzałości pełnej. Oznaczało to bardzo trudną sytuację dla lokalnej społeczności – po prostu groziło głodem. W tej sytuacji rolnicy postanowili ratować co się da. Przystąpili do koszenia zielonego jeszcze orkiszu i suszenia go na słońcu. Gdy wyłuskano „zielony orkisz” okazało się, że jest znakomitym pożywieniem.
Uwaga na podróbki
„Podrabiane” produkty z dawnych odmian zbóż pojawiają się wskutek tego, że coraz więcej producentów pragnie skorzystać z mody na zdrowy i ekologiczny styl życia. Problem ten dotyczy przede wszystkim produktów orkiszowych, gdyż słowo „orkisz” stało się już marką samą w sobie. Kupując produkty musimy być uważni, aby nie dać się nabrać na eko ściemę (Green washing czyli „zielone pranie mózgu” ).
Przeczytaj: Jak rozpoznać produkt ekologiczny
Warto kupować żywność ze sprawdzonych źródeł i uważnie czytać etykiety. Dlaczego? Przykładowo w chlebie nazywanym orkiszowym możemy znaleźć polepszacz, w którym jest 20% mąki orkiszowej. Dodaje się go do mąki pszennej (w proporcji 1:10) i taki produkt uzupełnia o piękną etykietkę z nazwą „orkiszowy”. Niestety takie praktyki są dozwolone przez prawo dlatego konsumenci muszą bronić się sami. Zachęcamy by sięgać po certyfikowanych chleb ekologiczny z Ekopiekarni lub zakupiony bezpośrednio od rolnika. Jeżeli decydujemy się na produkt konwencjonalny, warto bardzo dokładnie sprawdzić skład produktu. Jest jeszcze jedno znakomite rozwiązanie. Chleb można upiec samodzielnie. Więcej na ten temat w osobnym rozdziale książki.
