Ślimaki w ogrodzie. Jak się naturalnie ich pozbyć?

Ślimaki to jedne z najpopularniejszych szkodników roślin ogrodowych. Nic zatem dziwnego, że nie zyskały zbyt dużej sympatii rolników i ogrodników. Jak z nimi walczyć? 

Ślimaki. Poznaj wroga!

Na Ziemi żyje około 105 000 tysięcy gatunków ślimaków. To mięczaki, z których większość to roślinożercy, choć można spotkać również gatunki polifagiczne (żywiące się innymi skorupiakami, grzybami i roślinami). Uwielbiają duże, jędrne, młode liście, niektóre gatunki podjadają również korzenie, często swoją dietą doprowadzając do spustoszenia plonów.

→ Przeczytaj również: Ślimaki to nasza pasja i życie! Rozmowa z Grzegorzem Skalmowskim

Ile żyją ślimaki?

W zależności od gatunku okres życia ślimaka to od 5 do nawet 25 lat.

→ Przeczytaj również: Kiedy grabić liście w ogrodzie?

Ich ciało zbudowane jest z głowy, czułków i stopy, nie mają kręgosłupa. Ślimaki należą do zwierząt wolno poruszających się, dlatego niektóre do obrony wykształciły skorupę. Gdy czują zagrożenie, wycofują się i w niej kryją. 

Ślimaki bez domków (skorupy) szukają bezpiecznego miejsca w zaroślach, w ziemi oraz za drzewami.

→ Przeczytaj również:  Skorupki od jajek. Jak wykorzystać w ogrodzie i domu?

Co jedzą ślimaki?

Żywiąc się roślinami, ślimaki w ogrodzie zostawiają dziury na liściach, wygryzione korzenie i kwiaty, a czasem nawet zjadają całą roślinę. Pozostawiają wokół miejsca żerowania śliski śluz.

Przy otworze gębowym mają tarkę, którą rozdrabniają pokarm. Atakują przez cały okres wegetacji, ze zwiększoną aktywnością wiosną. Źle znoszą temperaturę powyżej 30°C i poniżej 3°C. Są całkowicie ślepe (ale reagują na natężenie światła, dlatego uciekają przed słońcem) i głuche, za to mają doskonale wykształcony zmysł węchu i dotyku.

Jak rozmnażają się ślimaki?

Te mięczaki rozmnażają się dość szybko, mogą być obojnakie (posiadać komórki męskie i żeńskie, wtedy do rozmnażania nie jest im potrzebny drugi osobnik) lub rozdzielnopłciowe. Składają jaja w ziemi lub noszą je ze sobą.

→ Przeczytaj również: Jak stworzyć ogród przyjazny owadom?

Co przyciąga ślimaki do naszych ogrodów?

Ślimaki w ogrodzie przyciąga zapach gnijącej roślinności. To właśnie dlatego po intensywnych opadach jest ich tak dużo na naszych plantacjach.

Zobacz także

Jak obierać granat: praktyczne metody i porady

W polskich ogrodach najczęściej można spotkać:

• ślimaki ze skorupą (winniczek, ślimak ogrodowy, gajowy, ślimak zaroślowy)
• ślimaki bez skorupy (pomrowy, ślinik luzytański, pomrowiki)

Największymi szkodnikami są ślimaki bez skorupek (nagie), zwłaszcza:

• pomrowik plamisty (Deroceras reticulatum) – pomrów tego rodzaju atakuje głównie pola uprawne (szczególnie upodobał sobie rzepak ozimy i pszenicę ozimą);
• ślink luzytański (Arion lusitanicus) – bardzo szybko się rozprzestrzenia i jest gatunkiem bardzo inwazyjnym;
• ślinik wielki (Arion rufus) – występuje na zachodzie, w rejonach Dolnego Śląska, Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej oraz Pomorza; bardzo często zasiedla komposty i pozostawione resztki roślinne, gdzie żeruje na zbutwiałych i rozkładających się roślinach. Niszczy także rośliny kwiatowe, byliny, niektóre rośliny zielarskie i truskawki;
• ślinik zmienny (Arion distinctus) – żyje głównie w ogrodach, parkach, na cmentarzach, śmietniskach i gruzowiskach; 
• inne pomrowiki, pomrowy i śliniki.

Długie ślimaki bez skorupy w dużej mierze żerują nocą, dlatego ich zwalczanie jest takie ciężkie.

Co na ślimaki w ogrodzie?

• W ogrodzie utrzymuj porządek. Konieczne jest regularne podlewanie (ale nie zalewnie), odchwaszczanie, wzmacnianie gleby nawozami mineralnymi i organicznymi.
• Rośliny podlewaj rano, a nie wieczorem. Zalegająca woda szybciej wyparuje w ciągu dnia i nocą nie będzie warunków do bytowania ślimaków.
• Staraj się też usuwać wszystkie chwasty z plantacji, a sprzęt chowaj w wyznaczone miejsce. Dzięki temu zmniejszymy ilość miejsc, w których ślimaki mogłyby się schronić w upalne i ciepłe dni.
• Zbieraj je ręcznie i wynoś z ogrodu. Jest to metoda dość żmudna, ale wtedy mamy pewność, że rzeczywiście dany szkodnik został usunięty. Zbiorów dokonujmy podczas pochmurnego, deszczowego dnia, wtedy osiągniemy lepszy efekt.
• W miejscu zacienionym i półcienistym, gdzie wilgotność jest większa i chętniej to miejsce odwiedzane jest przez ślimaki, posadź zioła i rośliny, które je odstraszają, np. lawendę, rozmaryn, czosnek, cebulę, bazylię, miętę. Mięczaki te nie lubią też bodziszka wspaniałego i wiesiołka krzewiastego.
• Możesz też ułożyć na grządkach gałązki wrotyczu, krwawnika lub bzu czarnego.
• Ślimaki mają swoje ulubione smaki, szczególnie smakują im: liście sałaty, kapusty, rzepaku oleistego, a także liście i korzenie buraka ćwikłowego, strąki fasoli, korzenie marchwi oraz rośliny w różnych fazach rozwojowych takich gatunków, jak: aksamitka wzniesiona, arcydzięgiel litwor, cynia , lilia biała, mak polny, podagrycznik pospolity, pokrzywa zwyczajna, prawoślaz ogrodowy, rudbekia naga. Można więc wysiać je w wydzielonych miejscach ogrodu, co zapewni mięczakom wystarczającą ilość preferowanego przez nie pokarmu. Jest szansa, że innych roślin nie tkną. 

Jak zlikwidować ślimaki bez muszli?

Pytanie może dość radykalne, ale każdy, kto ma ślimaki w ogrodzie bez skorupy, uzna je za uzasadnione. To szkodniki, które potrafią zabrać całą radość z uprawy.

A zatem jak pozbyć się ślimaków bez skorupy?

• Możesz zwabić je w jedno miejsce, a następnie wynieść (daleko, daleko) od swoich upraw. Wykorzystaj do tego piwo, którego woń je wabi (podobnie jak warzywa przecięte na pół albo bieluń dziędzierzawa). Przynęty wymieniaj 2-3 razy w tygodniu, po  usunięciu odłowionych okazów. 
• Zagrodź drogę żerowania tych mięczaków rozsypując między roślinami pasy około 20-30 cm z trocin, igliwia czy piasku zmieszanego z popiołem. Taka bariera jest dla nich nie do przejścia.
• Na ślimaki można stosować ekologiczne opryski. Najlepiej nadają się do tego liście papryki rocznej. Zbierz 1 kg świeżych, dobrze wybarwionych liści papryki i zalej je 10 l wody. Całość gotuj ok. 1 h. Odstaw w ciemne i chłodne miejsce na 48 h, a następnie przecedź i opryskaj rośliny oraz ścieżki wokół roślin zaatakowanych.
• Zaproś do swojego ogrodu zwierzęta, które chętnie zjedzą każdego napotkanego ślimaka. Ich smakoszami są m.in. żaby, ropuchy, jaszczurki, kosy, szpaki, rudziki, drozdy, jeże. Stwórz im przestrzeń do życia, utrzymując w ogrodzie zarośla, żywopłoty, oczko wodne, budki lęgowe dla ptaków. 
• Te ogrodowe szkodniki uwielbiają… kaczki biegusy. Jeśli więc masz taką możliwość, przygarnij 1-2 okazy. 

Skuteczny preparat na ślimaki

Na rynku dostępne są naturalne żele do odstraszania ślimaków. Są one bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Są skuteczne i odporne na deszcz.

Popularna w walce ze ślimakami jest mączka bazaltowa. Jest to naturalny nawóz, dozwolony do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Powstał on ze skały wulkanicznej. Stosuje się go do odkwaszania podłoża i wzmacniania roślin. Można nim również obsypywać rośliny, co utrudnia poruszanie się ślimakom. Mączka bazaltowa chroni naszą plantację również przed mszycą.

Bibliografia:

1. Choroby i szkodniki roślin, M. Mazik, 2016
2. Bezkręgowce słodkowodne Polski, klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny, A. Kołodziejczyk, P. Koperski, 2000
3. Zagrożenia rzepaku ozimego przez ślimaki i metody ich zwalczania, J. Kozłowski, R. J. Kozłowski, 2003
4. Ślimaki – zwalczyć czy polubić?, K. Kasprzak, Działkowiec, nr: 5, 1990
5. Stan badań nad metodami zwalczania szkodliwych ślimaków, J. Kozłowski, Postęp Nauk Rolniczych, nr: 5, 2003
6. Ochrona roślin ozdobnych przed ślimakami nagimi, A. Chalanowska, G. Labanowski, Progress in Plant Protect, nr: 5, 2010