Szałwia to jedna z ważniejszych roślin leczniczych, ale i przyprawowych. Doceniano ją już w starożytności. Dziś również cieszy się uznaniem. Kiedy warto wykorzystać jej działanie?
Szałwia dla dobrego zdrowia
Szałwia to roślina należąca do rodziny Lamiaceae. Pochodzi z regionu basenu Morza Śródziemnego, ale uprawia się ją również w krajach Europy Środkowej (również Polsce) i w Ameryce Północnej. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa salvare (czuć się dobrze) lub salvus (zdrowy), co dowodzi niejako, jak ważną była roślina w świecie starożytnym.
Już wówczas bowiem wykorzystywano ją w leczeniu wielu dolegliwości, m.in. związanych z zakażeniami bakteryjnymi. Współczesne badania potwierdziły, że roślina ta wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne porównywalne z działaniem niektórych antybiotyków.
Dawniej zresztą uważano, że szalwia to roślina uniwersalna. Znane było przysłowie „Śmierć tego nie ubodzie, u kogo szałwia w ogrodzie”. Dziś wiemy na jej temat zdecydowanie więcej. I choć nie stosuje się jej powszechnie, nadal cieszy się dużym uznaniem.
Szałwia: działanie
Na początek odpowiedź na pytanie, jak wygląda szałwia. Jest to silnie rozgałęziona krzewinka, dorastająca do 60 cm wysokości. Ma duże, fiołkowe kwiaty i szare liście o jajowatym kształcie. Wydzielają one bardzo intensywny zapach, który przyciąga owady (odstrasza też szkodniki, np. nie lubi go turkuć podjadek).
Rośnie w miejscach słonecznych, osłoniętych. Lubi żyzną glebę, bogatą w wapń i średnio wilgotną. Wymaga przykrycia na jesień i zimę, bo bardzo źle znosi przymrozki.
Pięknie prezentuje się w ogrodzie rustykalnym. Rośnie też na skalnikach. Duży walor ozdobny ma zwłaszcza szałwia omszona.
Obecnie szałwia lekarska polecana jest:
- w leczeniu chorób układu pokarmowego (np. nieżytu żołądka i jelit, niestrawności),
- w łagodzeniu bólu gardła (angina),
- do płukania jamy ustnej, np. w przebiegu zapalenia dziąseł lub kiedy na śluzówce pojawi się afta,
- do odkażania drobnych ran i przetarć na skórze,
- wspomagająco, gdy trapi na zapalenie pęcherza (szałwia, podobnie jak majeranek, wykazuje działanie przeciwzapalne i oczyszczające),
- w przypadku nadmiernej potliwości (pomóc mogą np. kąpiele z jej dodatkiem).
Wiemy już, na co jest szałwia lekarska, a jak ją stosować? By wykorzystać ją np. do płukania gardła, należy 2 łyżki stołowe liści szałwii zalać szklanką wrzątku, trzymać pod przykryciem 10 minut, następnie odcedzić. Z kolei napar do picia przygotowujemy według przepisu: stołową łyżkę liści szałwii zalewamy szklanką wrzątku, trzymamy pod przykryciem 10 minut i przecedzamy. Pijemy 2-4 razy dziennie po pół szklanki płynu.
Uwaga: szałwia to jedno z ziół polecanych na zahamowanie laktacji. Jeśli więc karmisz piersią, zrezygnuj z jej picia.
Interesuje cię temat ziół? Przeczytaj, jak przechowywać zioła i do czego je wykorzystać. Poznaj też najpopularniejsze polskie zioła – zdjęcia i nazwy.
Szałwia a zioła w kuchni
Szałwii używano również w kuchni. I choć dziś jej popularność nieco osłabła, warto przywrócić jej należyty szacunek. To bowiem zioło ułatwiające trawienie, stąd poleca się je stosować do wieprzowiny czy wątróbki na maśle. Doskonale smakuje masełko szałwiowe. My polecamy uzupełnić nim smak dyniowych klusek.
Liście szałwii można też zanurzyć w cieście i smażyć (podobnie zresztą jak pokrzywę). Podgrzewanie ich z dobrej jakości oliwą z czosnkiem i grubo zmielonym pieprzem da nam smaczny i szybki w przygotowaniu sos do makaronu.
Z szałwią lubią się też owoce, zwłaszcza jabłka, gruszki, mango i brzoskwinia. Dodaje sią ją też do domowej lemoniady (np. w towarzystwie mięty).
Ale uwaga: szałwia to wyrazista w smaku przyprawa, dlatego nie należy przesadzać z jej ilością. Jeśli użyjemy ją w nadmiarze, nasza potrawa może zyskać posmak goryczy.
Szałwia najlepsza jest na świeżo. Mrożona zachowuje co prawda swoje właściwości, ale nie wygląda korzystnie na talerzu.
Poznajcie też bliżej tymianek, lubczyk, szczypiorek, bazylię, natkę pietruszki oraz rumianek.
