Zioła szwedzkie to tradycyjna mieszanka ziołowa, której skład i proporcje mogą się nieco różnić w zależności od przepisu. Podstawą tej mieszanki jest zazwyczaj ok. 11 różnych ziół, które działają poprzez wzmacniane swoich właściwości. Wspierają pracę układu pokarmowego i łagodzą różnego rodzaju bóle. Jaka jest ich historia? I kiedy warto je stosować?
Historia ziół szwedzkich
Zioła szwedzkie to tajemnicza mieszanka ziołowa. Jej historia sięga XVII wieku, a autorstwo przypisuje się szwedzkiemu lekarzowi – Klausowi Samstowi. Przepis na zioła szwedzkie miał być przekazywany z pokolenia na pokolenie, a ich sława rozprzestrzeniła się po całej Europie.
→ To może Cię zainteresować: Zioła: zdjęcia i nazwy najpopularniejszych w Polsce ziół
Klaus Samst – twórca receptury
O samym szwedzkim lekarzu Klausie Samście wiemy niewiele. Jego postać jest owiana tajemnicą i często przeplata się z legendą. Mówi się, że umarł na skutek tragicznego wypadku w wieku 104 lat. Nie ma jednak historycznych dokumentów, które potwierdzałyby jego istnienie (!) i dokonania. Nie można jednak zaprzeczyć, że jego imię jest nierozerwalnie związane z ziołami szwedzkimi, które przez wieki cieszyły się dużą popularnością.
Klaus Samst miał wierzyć, że stworzył eliksir życia, który może leczyć niemal każdą dolegliwość. Jego mieszanka miała być panaceum na wiele chorób, od przeziębienia po poważniejsze schorzenia.
→ To może Cię zainteresować: Domowe sposoby na przeziębienie. Które działają?
Maria Treben – popularyzatorka ziół szwedzkich
Urodziła się w 1907 roku w Austrii. Od najmłodszych lat interesowała się ziołami i ich leczniczymi właściwościami. Przez całe swoje życie zbierała wiedzę o ziołach, a swoje doświadczenie przekazywała innym. Szczególnie upodobała sobie zioła szwedzkie, którym przypisywała wiele leczniczych właściwości. Według niej ta mieszanka ziołowa mogła pomóc w leczeniu wielu schorzeń, od problemów skórnych po dolegliwości układu pokarmowego.
Najbardziej znanym dziełem Marii Treben jest książka „Apteka Pana Boga„. Autorka szczegółowo opisuje w niej zioła szwedzkie, ich skład, przygotowanie i zastosowanie.
Maria Treben miała ogromny wpływ na zainteresowanie ziołami i medycyną naturalną. Dzięki niej zioła szwedzkie stały się popularnym środkiem leczniczym, a wiele osób zaczęło szukać alternatywnych metod leczenia.
Paracelsus i pierwotne opracowanie receptury
Paracelsus (Philipus Aureolus Theophratus Bombastus von Hohenheim 1493-1541), szwajcarski lekarz i alchemik, jest postacią niezwykle barwną i kontrowersyjną w historii medycyny. Nazywany jest często „ojcem toksykologii”. Był pionierem w dziedzinie farmacji i propagatorem idei, że leki powinny być wytwarzane z naturalnych składników, a nie tylko z substancji mineralnych.
Choć nie ma bezpośrednich dowodów na to, że Paracelsus był autorem oryginalnej receptury ziół szwedzkich, jego poglądy na medycynę i farmację niewątpliwie wpłynęły na rozwój wielu późniejszych preparatów ziołowych.
- Był głęboko przekonany o leczniczych właściwościach roślin. Badając właściwości różnych ziół, mógł przyczynić się do odkrycia nowych substancji aktywnych i ich potencjalnych zastosowań w medycynie.
- Paracelsus postrzegał człowieka jako całość, a nie tylko zbiór narządów. Szukał przyczyn chorób nie tylko w ciele fizycznym, ale także w duszy i umyśle. To holistyczne podejście do zdrowia jest zgodne z założeniami ziołolecznictwa.
- Był też znany ze swoich śmiałych eksperymentów i poszukiwania nowych rozwiązań w leczeniu trapiących ludzi chorób. Możliwe, że jego badania nad ziołami przyczyniły się do powstania wielu receptur, w tym również tych, które z czasem ewoluowały w zioła szwedzkie.
Skład ziół szwedzkich
Zioła szwedzkie to mieszanka ziołowa, której skład przez wieki był przekazywany z pokolenia na pokolenie. Może on różnić się nieznacznie w zależności od źródła, ale najczęściej zawiera ok. 11 składników.
Główne składniki i ich właściwości
- Aloes – znany ze swoich właściwości oczyszczających i regenerujących.
- Mirra – stosowana w tradycyjnej medycynie ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne.
- Szafran – ceniony za swoje działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne.
- Senes – działa przeczyszczająco.
- Kamfora – ma działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
- Korzeń rabarbaru – stosowany jako środek przeczyszczający i żółciopędny.
- Kurkuma – znana ze swoich właściwości przeciwzapalnych i przeciwutleniających.
- Manna – działa łagodnie przeczyszczająco.
- Teriak – mieszanka wielu składników, w tym opium, która miała działa jak odtrutka.
- Arcydzięgiel – stosowany w zaburzeniach trawiennych.
- Dziewięćsił – ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
Działanie ziół szwedzkich
Każdy składnik ziół szwedzkich ma swoje unikalne właściwości, a ich połączenie wspiera swoje działanie. To daje efekt większy niż suma działań poszczególnych składników.
Synergistyczne działanie mieszanki
Synergizm ziół szwedzkich polega nie tylko na tym, że niektóre składniki mogą wzmacniać działanie innych, zwiększając ich efektywność. Mogą też intensyfikować wchłanianie innych substancji aktywnych i działać na wiele układów w organizmie.
Dobrym przykładem jest tu aloes i mirra: oba składniki mają właściwości przeciwzapalne, a w połączeniu mogą skuteczniej łagodzić stany zapalne w organizmie. Swoje działanie wzmacniają kurkuma i szafran, bo obie te przyprawy zawierają substancje o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym (kurkuminę i safranal). W połączeniu działają też senes i rabarbar.
Dlaczego synergizm jest tak ważny?
Dzięki synergizmowi zioła szwedzkie mogą działać wielopoziomowo. W naturalny sposób wspierają różne układu organizmu, poprawiając trawienie i przyswajanie składników odżywczych, jednocześnie wzmacniając odporność organizmu i działając przeciwzapalnie. Dzięki temu kompleksowemu działaniu, zioła szwedzkie są często postrzegane jako naturalny sposób na utrzymanie zdrowia i witalności.
Wpływ na układ trawienny, odpornościowy i nerwowy
Składniki ziół szwedzkich, zwłaszcza arcydzięgiel czy korzeń rabarbaru, pobudzają wydzielanie soków trawiennych. Ułatwia to rozkład pożywienia i przyswajanie składników odżywczych. Mogą też przynieść ulgę w przypadku wzdęć, zaparć, niestrawności i innych dolegliwości związanych z układem pokarmowym.
Zawarte w ziołach szwedzkich substancje aktywne wzmacniają naturalne mechanizmy obronne organizmu. Mają właściwości antybakteryjne i przeciwwirusowe, co może pomóc w zwalczaniu infekcji. Przyspieszają gojenie się ran i wspierają organizm w okresie rekonwalescencji.
Regularne stosowanie ziół szwedzkich może korzystnie wpływać na koncentrację i pamięć. Może też pomóc w łagodzeniu stresu i napięcia nerwowego.
Przeciwzapalne i antyoksydacyjne właściwości
Zioła szwedzkie, dzięki bogactwu składników aktywnych, wykazują silne właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Pomagają więc zwalczać stany zapalne w organizmie i chronić komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Obecne w ziołach szwedzkich kurkuma i imbir hamują aktywność enzymów odpowiedzialnych za procesy zapalne.
Z kolei obecne w składzie ziół wchodzących w skład mieszanki antyoksydanty neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników, które mogą uszkadzać komórki i przyspieszać procesy starzenia.
Zastosowanie ziół szwedzkich
Zioła szwedzkie to naturalny preparat o szerokim spektrum działania, który może być pomocny w wielu dolegliwościach. Ale uwaga: nie zastąpi on leczenia farmakologicznego i nie powinien być stosowany jako jedyny sposób leczenia. Przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem.
Nalewka z ziół szwedzkich – przygotowanie i stosowanie
Nalewkę z ziół szwedzkich można w kilku prostych krokach przygotować w domu.
Składniki:
- gotowa mieszanka ziół szwedzkich (dostępna w sklepach zielarskich)
- wódka o wysokim stężeniu alkoholu (40%)
Sposób przygotowania:
- Zioła umieść w szklanym naczyniu.
- Zalej wódką, pozostawiając ok. 2-3 cm odstępu od korka.
- Szczelnie zamknij naczynie i umieść w ciepłym, ciemnym miejscu. Codziennie wstrząsaj butelką.
- Po 14 dniach przecedzić nalewkę przez gazę lub sitko.
- Przelej do ciemnych butelek.
Warto wiedzieć, że im starsza nalewka z ziół szwedzkich, tym silniejsze działanie wykazuje.
Wewnętrzne stosowanie nalewki
Zazwyczaj zaleca się przyjmowanie 1-3 łyżek stołowych nalewki rozcieńczonej w pół szklanki wody, 1-3 razy dziennie. Nalewkę najlepiej przyjmować przed posiłkiem.
Bezwzględnie nie mogą stosować jej dzieci i młodzież, kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Okłady z nalewki – zastosowanie zewnętrzne
Szczególnie poleca się je przy różnych problemach skórnych i dolegliwościach reumatycznych. Zioła zawarte w nalewce mają silne działanie przeciwzapalne, co pomaga zredukować obrzęki i zaczerwienienia skóry. Do tego niektóre składniki nalewki wykazują działanie bakteriobójcze i przeciwgrzybicze, co przyspiesza gojenie się ran i zapobiega infekcjom.
Okłady z ziół szwedzkich mogą również przynieść ulgę w bólach mięśni, stawów i głowy. Łagodzą miejsca po ukąszeniu komarów i innych owadów.
Jak przygotować okład?
Czystą gazę lub bawełnianą ściereczkę nasącz niewielką ilością nalewki. Przyłóż na bolące miejsce lub zmienioną chorobowo skórę. Przykryj okład folią spożywczą i zawiąż bandażem lub szalikiem. Zostaw okład na 15-30 min.
W przypadku wrażliwej skóry, przed nałożeniem okładu warto rozcieńczyć nalewkę z wodą. Przed pierwszym użyciem warto również wykonać test alergiczny.
Uwaga: Okładów z nalewki z ziół szwedzkich nie stosuje się na otwarte rany, błony śluzowe i uszkodzoną skórę. I pamiętaj, że ten specyfik może być skutecznym uzupełnieniem tradycyjnego leczenia, jednak nie zastąpi wizyty u lekarza.
Przy jakich dolegliwościach pomagają zioła szwedzkie?
Dzięki bogactwu składników aktywnych i ich synergistycznemu działaniu, zioła szwedzkie mogą przynieść ulgę w wielu dolegliwościach. Oto niektóre z nich:
- problemy z trawieniem, wzdęcia, zaparcia,
- zaburzenia pracy wątroby i pęcherzyka żółciowego,
- zgaga, niestrawność,
- wzmocnienie odporności organizmu,
- przyspieszenie gojenia się ran,
- zwalczanie infekcji,
- stres, bezsenność,
- bóle głowy, migreny,
- bóle stawów i mięśni,
- reumatyzm, artretyzm,
- trądzik, wypryski, egzema,
- rany, oparzenia, odmrożenia,
- bóle menstruacyjne,
- hemoroidy.
Zioła szwedzkie mogą być stosowane zarówno wewnętrznie (w postaci nalewki), jak i zewnętrznie (w postaci okładów).
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Chociaż zioła szwedzkie są znane ze swoich licznych właściwości leczniczych, warto pamiętać, że jak każdy środek naturalny, wymagają ostrożności w stosowaniu.
Kiedy unikać stosowania ziół szwedzkich?
Ze względu na obecność alkoholu i innych składników aktywnych, zioła szwedzkie nie są zalecane w okresie ciąży i karmienia piersią. Z tego samego powodu nie należy podawać ich dzieciom.
Osoby uczulone na którykolwiek ze składników ziół szwedzkich powinny unikać ich stosowania, a te które zmagają się z chorobami przewlekłymi (chorobami wątroby, nerek, układu pokarmowego), powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem kuracji.
Trzeba też pamiętać, że:
- Nalewka z ziół szwedzkich zawiera alkohol, dlatego nie powinna być stosowana przez osoby prowadzące pojazdy lub pracujące na wysokościach.
- Zioła szwedzkie mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, dlatego ważne jest, aby poinformować o ich stosowaniu lekarza lub farmaceutę.
- Należy ściśle przestrzegać zalecanego dawkowania. Przedawkowanie może prowadzić do działań niepożądanych.
- Przy stosowaniu zewnętrznym należy unikać kontaktu z oczami i błonami śluzowymi.
- Nie należy stosować ziół szwedzkich przez dłuższy czas bez konsultacji z lekarzem.
Możliwe skutki uboczne i interakcje z lekami
Najczęściej zgłaszane skutki uboczne to nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia. Mogą one być szczególnie nasilone przy stosowaniu zbyt dużych dawek ziół. U osób uczulonych na którykolwiek ze składników ziół szwedzkich mogą wystąpić reakcje alergiczne, takie jak wysypka, świąd, obrzęk twarzy, trudności w oddychaniu.
Niektóre osoby po zastosowaniu ziół szwedzkich zgłaszają też problemy ze snem i bóle głowy, szczególnie na początku stosowania.
Trzeba też pamiętać, że zioła szwedzkie mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, co może wpływać na ich działanie lub zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Dlatego przed rozpoczęciem stosowania ziół szwedzkich konieczna jest konsultacja z lekarzem lub farmaceutą. To ważne, zwłaszcza wtedy, gdy stosujesz:
- leki przeciwzakrzepowe (zioła szwedzkie mogą zwiększać ryzyko krwawień),
- leki obniżające ciśnienie krwi (zioła mogą wzmacniać działanie tych leków),
- leki przeciwcukrzycowe (mogą wpływać na poziom cukru we krwi).
Jak wybrać i przechowywać zioła szwedzkie?
Decydując się na zakup ziół szwedzkich, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych czynników.
Oryginalne zioła szwedzkie – na co zwrócić uwagę?
- Sprawdź, czy skład mieszanki odpowiada oryginalnej recepturze. Unikaj produktów z dodatkowymi, niepotrzebnymi składnikami.
- Możesz kupić gotowe mieszanki ziół do samodzielnego przygotowania nalewki lub gotowe nalewki (również bez alkoholu!).
- Wybieraj produkty od renomowanych producentów, którzy gwarantują wysoką jakość i czystość składników.
Jak przechowywać mieszankę, aby zachować jej właściwości?
Mieszanki ziołowe przechowuj w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w suchym i ciemnym miejscu. Unikaj wilgotnych pomieszczeń, np. piwnic. Z kolei gotową nalewkę przechowuj w ciemnych szklanych butelkach.
Zioła szwedzkie Marii Treben
Chociaż wszystkie wersje ziół szwedzkich mają na celu wspieranie zdrowia, mogą się różnić pod względem składu, sposobu przygotowywania i zastosowania (niektóre wersje mogą być bardziej skoncentrowane na konkretnych dolegliwościach)
Czym różnią się od innych mieszanek?
Zioła szwedzkie Marii Treben są tak popularne dlatego, że zielarka dokładnie opisała skład i sposób przygotowania swojej wersji ziół szwedzkich, co ułatwiło jej popularyzację. Dzięki jej książkom i licznym wywiadom, wiedza o ziołach szwedzkich stała się powszechnie dostępna.
Opinie i popularność na rynku
Opinie na temat ziół szwedzkich są bardzo zróżnicowane. Są osoby przekonane o ich skuteczności w leczeniu wielu schorzeń. Często dzielą się pozytywnymi doświadczeniami i anegdotami na forach internetowych i w społecznościach zielarskich. Ale są też i tacy, co podchodzą do ziół szwedzkich z dużą rezerwą. Zwracają uwagę na brak wystarczających badań naukowych potwierdzających ich skuteczność oraz potencjalne skutki uboczne.
Między tymi skrajnościami mamy osoby, które widzą w ziołach szwedzkich pewien potencjał leczniczy, ale są świadome ich ograniczeń. Dopuszczają ich stosowanie jako uzupełnienie, a nie podstawę leczenia. I chyba tak właśnie należałoby zioła szwedzkie postrzegać, zwłaszcza że mimo długiej historii ich stosowania, brakuje wysokiej jakości badań naukowych, które jednoznacznie potwierdzałyby ich skuteczność w leczeniu konkretnych chorób. A ta może też być uzależniona od indywidualnych predyspozycji i rodzaju dolegliwości. Nie da się też pominąć efektu placebo, czyli przekonania o skuteczności ziół szwedzkich, które prowadzi do rzeczywistej poprawy samopoczucia.
