Teraz czytasz...
Potrawy wigilijne: co przygotować na świąteczny stół?
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Potrawy wigilijne: co przygotować na świąteczny stół?

Agnieszka Gotówka
potrawy wigilijne na świątecznym stole

Potrawy wigilijne dyktowane są tradycją i zwyczajami. Powinno ich być dwanaście, tyle ile miesięcy w roku i apostołów. A jakich dań nie może zabraknąć na świątecznym stole? Dlaczego warto tę tradycję kultywować? I skąd czerpać przepisy na potrawy wigilijne? Zapraszamy w kulinarną podróż po świątecznym jadłospisie pisanym wielopokoleniowymi obyczajami.

Potrawy wigilijne wczoraj i dziś

Boże Narodzenie to święta szczególne. Dziś patrzymy na nie przez pryzmat prezentów i ozdób świątecznych. Jesteśmy przytłoczeni feerią barw i mrugających światełek, muzyką płynącą z głośników w sklepach i zgiełku w nich panujących. Warto zatem zatrzymać się choć na chwilę i przeżyć je nieco inaczej: jak dawniej.

→ Przeczytaj również: Jak suszyć grzyby w piekarniku?

Być może wówczas przypomni nam się świętowanie z czasu dzieciństwa, kiedy to nie patrzono na Boże Narodzenie przez pryzmat kosztów, wydatków i ciężkiej pracy. Dania na wigilię przygotowywano z produktów tanich i łatwo dostępnych. I choć większość z nich jest szalenie prosta, powiedziałoby się nawet „zwyczajna”, ich magia tkwi właśnie w prostocie.

→ Zobacz przepis na kimchi z czerwonej kapusty

Głównym akcentem kulinarnym polskiego Bożego Narodzenia była i pozostała nadal wieczerza wigilijna

– piszą Maria Lemnis i Henryk Vitry w książce „W staropolskiej kuchni i przy polskim stole”

Jej data jest zawsze taka sama: 24 grudnia, co poprzedza dzień Narodzenia Jezusa. To jednak data umowna, bo nigdzie w Biblii nie pada dokładny dzień narodzin Zbawiciela. Wybrana przed wiekami data nawiązuje do święta pogańskiego, obchodzonego w Cesarstwie Rzymskim, które było związane z kultem Sol Invictus, czyli Słońca Niezwyciężonego. Ma to też swoje uzasadnienie w przyrodzie: zależnie od roku, 21 lub 22 grudnia, ma miejsce przesilenie zimowe. A to oznacza, że dni stają się coraz dłuższe.

→ Zobacz, jak zrobić sos grzybowy

Jakie potrawy na wigilię?

Dania wigilijne są dziś różne. Coraz częściej odchodzimy od tradycji lub nieco ją modyfikujemy. Jest jednak pewien kanon i lista tego, co na stole wigilijnym powinno się znaleźć.

→ Zobacz przepis na korzenne ciasto bez pieczenia

Wigilia: lista potraw

  • Barszcz wigilijny z uszkami (tradycyjnie na zakwasie, czyli soku z kiszonych buraków)
  • Karp pieczony lub karp w galarecie
  • Kapusta z grzybami
  • Kapusta z grochem
  • Pierożki z kapustą i grzybami (albo pierogi ruskie).
  • Śledź w śmietanie
  • Kluski z makiem
  • Zupa grzybowa lub zupa rybna
  • Kompot z suszonych owoców
  • Ryba po grecku
  • Makowiec

O tym, co na stole wigilijnym się pojawi, decydował też region, z  którego się pochodzi. I tak na Śląsku przygotowywano babki drożdżowe z bakaliami (babówki), a także makówki robione z maku, bułek, mleka, bakalii oraz miodu oraz zupę siemieniotkę gotowaną z nasion konopi z dodatkiem kaszy gryczanej bądź grzanek. Na Lubelszczyźnie (ale i na Podlasiu) z kolei dobrze znana jest kutia. Na święta szykuje się tam również śledzie z cebulą, kulebiak (pieróg faszerowany kapustą) oraz pierogi z kaszą gryczaną.

Wśród 12 potraw wigilijnych na Pomorzu i Kaszubach pojawia się sporo ryb, m.in. smażony karp i pstrąg oraz śledzie w śmietanie z ziemniakami lub burakami. Dla Małopolski charakterystyczna jest z zupa migdałowa, którą przygotowuje się z mleka, ryżu, migdałów,  kandyzowanej skórki pomarańczy oraz przypraw korzennych.

→ Przeczytaj również: Ryba na wigilię. Którą wybrać?

widok z góry na herbatę zimową z cytrusami, cynamonem i anyżem

Czy w wigilię można jeść mięso?

Tradycyjnie wieczerza wigilijna była posiłkiem postnym. Wszystkie potrawy przyrządzano na oleju, oliwie lub maśle.

To jednak nie przeszkadzało gospodyniom przygotowywać dania świąteczne (wigilijne) w taki sposób, że tęskniło się za nimi przez cały rok. Były wyjątkowe w swojej prostocie, ale też nieprzypadkowe.

Oprócz odpowiedniej liczby polskie dania wigilijne powinny spełniać jeszcze jeden warunek: składać się z plonów uzyskanych z pół (potrawy mączne, kasze, mak), sadów (suszone owoce, orzechy, miód), lasów (grzyby) i stawów (ryby)

– mówi Monika Utnik, autorka książki „Idą święta. O Bożym Narodzeniu, Mikołaju i tradycjach świątecznych na świecie” (jeśli nie wiecie, co kupić na święta dziecku, tę książkę polecamy szczególnie!).

Dawniej każdemu składnikowi przypisywano właściwości magiczne: np. orzechy dawały siłę fizyczną i mądrość, a grzyby – uważane za niezwykłe, bo pochodzące z mrocznych głębokich borów – zapewniały panowanie nas siłami nadprzyrodzonymi. Szczególnie ważnym produktem był mak – symbol dobrobytu i bogactwa

– dodaje.

→ Przeczytaj również: Co na wigilię dla dzieci?

Przepisy na potrawy wigilijne i dania świąteczne

Wiecie, co łączy wszystkie świąteczne potrawy? Prostota wykonania i, o czym dziś łatwo zapomnieć, stosunkowo niska cena. Jeśli bowiem odpowiednio zaplanujemy wieczerzę, a do tego zaczniemy ją przygotowywać odpowiednio szybko, unikniemy nie tylko zakupowego szaleństwa i kolejek, ale też zbędnego wydawania pieniędzy. Jak to możliwe?

  • Zakwas na barszcz zrobicie sami. To naprawdę nic trudnego. Do tego włoszczyzna, buraki i gotowe.
  • By zrobić ciasto na pierogi i uszka potrzeba wody, mąki i szczyptę soli.
  • Do wielu wigilijnych potraw potrzebna jest kiszona kapusta. Polecamy kupić ją z dobrego źródła, bo jej jakość ma wpływ na smak. Najlepiej jednak ukisić ją samodzielnie.
  • Grzyby również można kupić, ale może byliście jesienią na grzybach i możecie wykorzystać swoje leśne zbiory? Jeśli tak, jesteście o krok od zrobienia aromatycznych dań na wigilię.
  • Suszone owoce i bakalie kupuj z dobrego źródła, polecamy te ekologiczne. Są niesiarkowane i najlepszej jakości.
  • Ryby możesz kupić mrożone.
  • Mak do makowca zamiast kupować w puszce, zrobisz samemu.
  • Pierniki na wagę są bardzo drogie. My dzielimy się nie tylko dobrym przepisem na pierniczki, ale tez łatwym w przygotowaniu. Polecamy!

Wiele osób w grudniu bardzo się stresuje: co na święta uszykować, czy wszystkiego starczy, kiedy i jak zabrać się z porządki, jakie prezenty na święta kupić i jak udekorować dom. Tylko… kiedy znaleźć na to wszystko czas?

I na to jest sposób!

  • Najważniejsze jest planowanie. Nie zwlekaj ze zrobieniem listy tego, co trzeba przygotować. I nie krępuj się delegować zadań.
  • Potrawy wigilijne możesz przygotować z wyprzedzeniem. W połowie grudnia upiecz pierniki. Możesz też zrobić pierogi i je zamrozić (podobnie uszka lub paszteciki do barszczu).
  • Na 2-3 dni przed wigilią możesz zrobić groch z kapustą oraz śledzie w pomidorach z żurawiną lub w oleju.
  • Zrób ozdoby świąteczne less waste, np. suszone plastry pomarańczy albo choinkę z szyszek. Tanio, nastrojowo i ekologicznie.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.