Co można zrobić z dyni, by najadła się cała rodzina? Jak wykorzystać to warzywo w całości? Nie jest to trudne, zważywszy na fakt, że mamy do czynienia z warzywem niezwykle smacznym, pożywnym i uniwersalnym.
Co można zrobić z dyni na obiad?
O walorach prozdrowotnych dyni już pisaliśmy. To warzywo uniwersalne: da się je przygotować na wiele sposobów. Chętnie też uprawiamy je w ogródkach ze względu na dobre plony (przeczytaj, jak uprawiać dynię zwyczajną). Nie kosztuje dużo i z jednej okazałej bani można przygotować kilka posiłków.
→ Przeczytaj również: Warzywa i owoce. Jak zwiększyć ich udział w diecie?
Ale dynia to też warzywo, które możemy wykorzystać w całości, co doskonale wpisuje się w filozofię zero waste. W kuchni wykorzystamy miąższ i nasiona (o tym, jak suszyć pestki dyni piszemy w dalszej części artykułu). Z kolei gruba skóra pękatej bani nada się do zrobienia jesiennej ozdoby za grosze.
Dynia. Co można zrobić?
Przejdźmy jednak do konkretów. Najbardziej znana jest zupa krem z dyni. Jej przygotowanie jest niezwykle proste, o czym przekonuje Viola Grzelka, autorka książki „Mamucie Przysmaki. Przepisy na jesień, zimę i przedwiośnie„:
Pomimo licznych odmian każda dynia jest dość neutralna w smaku, ale dodatkami i przyprawami można zdziałać cuda. Na zupę wybieram zwykle dynię hokkaido, bo nie trzeba jej obierać, ale inne też się nadają. W zależności od użytej odmiany zupa będzie miała nieco inny kolor i smak, ale jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach. Kremowa z dyni piżmowej z serkiem blue i chrupiącymi pestkami dyni czy z hokkaido ze startym parmezanem i czosnkowymi, domowymi grzankami, a może intensywnie rozgrzewająca z imbirem i pieczonym jabłkiem? Kocham je wszystkie!
→ Zobacz przepis na zupę dyniową z grzybami
Zupa dyniowa jest idealna na jesienno-zimowe obiady. Świetnie rozgrzewa, wzmacnia i wprawia w dobry nastrój. Tradycyjna zupa z dynią może być serwowana dzieciom (bardzo rzadko powoduje alergie i jest lekkostrawna), ale pamiętajmy wówczas, by nie przesadzić z ilością przypraw, zwłaszcza imbiru i ostrej papryki, gdyż mogą podrażnić delikatny układ pokarmowy dziecka.
Jeśli jednak nie stoi na przeszkodzie, by sięgnąć po ostre potrawy, przygotujcie zupę dyniową po tajski z kolendrą. Autorka przepisu, Katarzyna Kosmala, stawia na proste i smaczne dania, które przygotowujesz szybko z tanich i łatwo dostępnych składników. Koniecznie spróbujcie!
→ Przeczytaj również: Dynia makaronowa: właściwości, przepisy i uprawa
Na chłodniejsze dni polecamy też krem dyniowo-ziemniaczany z orzechami nerkowca. Jej smak warto wzbogacić grzankami, które można zrobić z czerstwego chleba.
Rozgrzewające dania na jesień
Zupa dyniowa, choć smaczna, jest tylko jednym ze sposobów na wykorzystanie tego warzywa. Warto też wykorzystać je do zrobienia klusek dyniowych (je również można podać małym dzieciom). A jeśli chcemy przygotować to danie jeszcze szybciej, dobrze jest mieć pod ręką mus z dyni. Zrobisz go łatwo, wykorzystując nadmiar warzywa. Po ugotowaniu lub upieczeniu miąższu, wystarczy go zblendować i gorący przelać do małych słoiczków. W ten sposób nic się nie zmarnuje.
Bardzo dobre połącznie stanowi również dynia z kaszą, np. pęczak, kuskus lub bulgur. To świetna propozycja na obiad, który można zabrać ze sobą do pracy.
Polecamy też gulasz z dyni według przepisu:
- 60 dag miąższu dyni,
- 2 cebule,
- 3 ząbki czosnku,
- 3 pomidory lub mały koncentrat pomidorowy,
- 4 łyżki oliwy,
- sól, pieprz,
- sok z cytryny (opcjonalnie)
Dyni nie obieraj, tylko umyj i pokrój na kawałki. Posiekaj też drobno czosnek, cebulę i pomidory bez skórki. W głębokim rondlu rozgrzej olej, dodaj posiekany czosnek i cebulę, podduś, dodaj pokrojone pomidory, duś dalej, następnie dodaj dynię, zamieszaj i duś pod przykryciem do miękkości, uważając, by dynia się nie rozpadła. Przypraw do smaku solą, pieprzem, sokiem z cytryny. Podawaj z makaronem lub ziemniakami oraz sezonową surówką.
Bardzo smaczne są też zapiekanki z dynią, np. z mięsem mielonym. Z kolei nieco pracochłonna w wykonaniu, ale za to ciekawa wizualnie i smakowo jest zapiekanka ziemniaczano-dyniowa z sosem paprykowym z nerkowców.
Zdecydowanie szybciej przygotujemy curry dyniowe z dodatkiem mięsa z piersi kurczaka.
Przepis na ciasto dyniowo-porzeczkowe na kruchym spodzie
Składniki na spód
- 1,5 szkl. mąki orkiszowej razowej typ 2000
- 1/4 szkl. cukru trzcinowego nierafinowanego
- 1 jajko
- 1/2 kostki masła
- pół łyżeczki proszku do pieczenia
Kruszonka:
- 1/2 kostki masła
- 1 szkl. mąki orkiszowej razowej typ 2000
- 1/2 szkl. cukru trzcinowego nierafinowanego
- garść płatków owsianych górskich
Składniki na masę dyniowo-porzeczkową
- dynia hokkaido (ok.1,5 kg)
- przyprawy: imbir, wanilia bourbońska
- 2 łyżki cukru trzcinowego nierafinowanego
- 2 łyżki budyniu waniliowego
- słoik (250 g) konfitury z czarnej porzeczki niskosłodzonej
Przygotowanie:
- Dynię umyj i wytnij zgrubienia na skórce (jeśli są). Usuń pestki, pokrój w kostkę i ugotuj w niedużej ilości wody (krótko, aż zacznie być miękka). Po ugotowaniu odsącz na sicie i zostaw do wystudzenia.
- Z podanych składników wyrabiamy kruche ciasto na spód, które następnie wykładamy na papierze do pieczenia (na dużej blaszce). Ciasto smarujemy konfiturą z czarnej porzeczki.
- Ugotowaną dynię rozgniatamy widelcem, dodajemy budyń waniliowy, pół łyżeczki imbiru, cukier i wanilię. Mieszamy i wykładamy na konfiturę porzeczkową.
- Wyrabiamy kruszonkę i posypujemy całość po masie dyniowej. Pieczemy ok. 1 h w temp. 180°C.
Autorką przepisu jest Agnieszka Szeffler-Grudkowska.
Przepis na dyniowe babeczki
Składniki mokre:
- 1/2 kubka puree z dyni
- 1/4 kubka drobno przetartego jabłka
- 100 ml kubka mleka owsianego
- 1/2 kubka (ok. 80 ml) oleju
- 1 łyżeczka naturalnego ekstraktu wanilii
- 1- 2 łyżki syropu klonowego
Składniki suche:
- 125 g cukru nierafinowanego
- 200 g mąki pszennej
- 100 g mąki owsianej
- 1 płaska łyżeczka cynamonu
- 2 płaskie łyżeczki proszku do pieczenia
Przygotowanie:
- Dynię obierz, oczyścić, pokrój w kostkę i ugotuj na miękko. Odcedź i ostudź, następnie rozdrobnij na jednolitą masę.
- Jabłko utrzyj na mus.
- Połącz wszystkie składniki mokre, wymieszaj na jednolitą masę
- Przesiej do miski mąkę, proszek do pieczenia. Wymieszaj, dodając pozostałe składniki suche.
- Połącz wszystkie składniki mokre z suchymi. Mieszaj do momentu aż powstanie jednolite ciasto.
- Nagrzej piekarnik do temperatury 180°C. Wyłóż 12 zagłębień w formie do babeczek papierowymi papilotkami o średnicy 5 cm.
- Wypełnij papilotki ciastem do 3/4 ich wysokości.
- Piecz przez ok 20 min (do czasu, gdy babeczki będą zarumienione).
- Po upieczeniu przełóż babeczki na drewnianą kratkę do wystygnięcia.
Wskazówki:
- Jeśli nie lubisz zbyt słodkich babeczek, zmniejsz ilość cukru i dodaj tylko jedną łyżkę syropu klonowego.
- Zamiast syropu klonowego możesz dodać łyżkę melasy trzcinowej czy buraczanej (to tylko kwestia smaku).
- Gdy ciasto jest za gęste, dodaj odrobinę mleka lub oleju.
- Przed wyjęciem babeczek z piekarnika sprawdź drewnianym patyczkiem, czy się upiekły.
Dyniowe gwiazdeczki
Składniki na ok. 30 ciasteczek o średnicy 3-4 cm
- 250 g przesianej mąki pszennej
- 2 płaskie łyżeczki naturalnego proszku do pieczenia
- 150 g drobnego białego cukru z laską wanilii
- 100 g margaryny bezmlecznej (rozpuszczonej)
- 1 łyżeczka naturalnego ekstraktu z wanilii
- 1 łyżka mąki ziemniaczanej rozpuszczonej w 3 łyżkach wody
- 120 g miąższu z ugotowanej dyni
Przygotowanie:
- Dynię gotuj do miękkości (ok. 15 min), odcedź, wystudź i rozdrobnij na jednolitą masę.
- Mąkę przesiej z dodatkiem proszku do pieczenia.
- Wsyp do miski cukier, dodaj rozpuszczoną, przestudzoną margarynę bezmleczną i utrzyj na jednolitą masę.
- Dodaj rozpuszczoną mąkę ziemniaczaną, dynię, ekstrakt waniliowy.
- Całość wymieszaj, stopniowo dodawaj przesianą mąkę wraz z proszkiem do pieczenia.
- Blaszkę wyłóż papierem do pieczenia.
- Rozgrzej piekarnik do 180°C.
- Przygotowane ciasto (o dość stałej konsystencja) przełóż do szprycy i wyciskaj małe porcje, układając je w niewielkiej odległości od siebie na wcześniej przygotowaną blaszkę.
- Gwiazdeczki włóż do nagrzanego piekarnika i piecz przez 15 min aż się zarumienią.
- Ostudzone udekoruj konfiturową wisienką.
Autorką przepisu na dyniowe gwiazdeczki jest Katarzyna Jankowska, autorka bloga i serii książek „Mama Alergika Gotuje”.
Jak upiec dynię?
Pieczona dynia pojawia się w wielu przepisach. W takiej wersji bowiem ma nieco bardziej intensywny smak i wyrazisty kolor (dynia z wody również jest smaczna, ale jej konsystencja nie każdemu odpowiada).
Jak zrobić purée z dyni?
Wystarczy pokroić warzywo na mniejsze kawałki i usunąć pestki, następnie ułożyć skórką do dołu na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Pieczemy przez ok. 35-40 min w temperaturze 180°C.
Co można zrobić z puree z dyni?
Purée z dyni idealnie sprawdzi się też jako dodatek do placków, kotletów warzywnych i ciast, np. dyniowych brioszek z karmelem i klasycznego ciasta dyniowego. To też dobry posiłek dla niemowlęcia na etapie rozszerzania diety.
Czy dynię można mrozić?
Zdecydowanie! W ten sposób zachowamy smak sezonowego warzywa na dłużej. Mrożenie dodatkowo nie zmniejsza też wartości odżywczej dyni. By jednak nie utracić obecnych w niej witamin i minerałów, warto pamiętać, by do mrożenia wybierać świeże warzywa bez uszkodzeń.
Mrożona dynia może być przechowywana przez ok. pół roku w woreczkach strunowych lub w specjalnych pojemnikach.
Jak suszyć pestki dyni?
Pestki dyni to świetna przekąska i dodatek do sałatek oraz musli. Można je co prawda kupić w każdym sklepie spożywczym, ale nie zawsze wiemy, z jakiej jakości produktem mamy do czynienia. Wyjątkiem są ekologiczne pestki dyni, które pochodzą z certyfikowanych upraw. Na ich opakowaniu szukaj europejskiego znaku zielonego liścia.
Jeśli jednak mamy do dyspozycji dynię, pestki można usunąć samodzielnie. Polecamy jednak zaangażować do pracy dzieci. Oddzielanie pestek od miąższu to dla nich świetna zabawa, a dla małych rączek najlepsza gimnastyka. Najwięcej radości przynosi płukanie pestek, które są bardzo śliskie.
Wypłukane pestki układamy na bawełnianej ściereczce i zostawiamy do wysuszenia. Po kilku dniach na ich powierzchni zrobi się sucha przeźroczysta łuska, którą należy usunąć. Najlepiej zrobić to wychodząc na dwór w wietrzny dzień, wkładając pestki do dużej miski i mieszając energicznie ręką. Sucha łuska zostanie porwana przez wiatr, a my będziemy mieć gotową przekąskę, którą można przechowywać w zamkniętym słoiku przez dłuższy czas.
Przepis na ciasteczka z pestkami dyni
Nie tylko ciasto dyniowe, ale też ciasteczka z pestkami dyni smakują rewelacyjnie! Są świetną przekąską: możesz je zabrać ze sobą do pracy lub szkoły.
Składniki:
- 1 i 1/3 szkl. mąki orkiszowo-pszenno-żytniej,
- 2/3 szkl. płatków owsianych,
- po 1/3 szkl. otrąb owsianych, pestek słonecznika, pestek dyni oraz siemienia lnianego
- ½ szkl. cukru trzcinowego/brązowego
- kostka masła,
- łyżeczka sody oczyszczonej,
- szczypta soli morskiej,
- rodzynki lub żurawina.
Ziarna i otręby upraż na patelni na złoty kolor (użyj oliwy z oliwek). Masło zmiksuj z cukrem, sodą, szczyptą soli. Dodaj ostudzone pestki i płatki owsiane. Wsyp mąkę i zagnieć ciasto. Możesz też dodać namoczone wcześniej w ostudzonej wodzie rodzynki lub suszoną żurawinę. Wyrabiaj ciasto ręcznie, następnie formuj kulki o średnicy 3-4 cm. Spłaszcz je i wyłóż na blachę posmarowaną tłuszczem lub wyłożoną papierem do pieczenia.
Ciasteczka piecz partiami 20-25 min. w temp. 175°C (do zrumienienia).
Olej z pestek dyni
Z pestek dyni przygotowuje się także znakomity olej. Specjalistami w tym zakresie są zwłaszcza mieszkańcy Styrii, dla której jest to sztandarowy produkt chroniony unijnym oznaczeniem geograficznym. Przeczytaj więcej na temat: olej z pestek dyni