 |
Definicja Fair Trade jest długa i skomplikowana. Pewien farmer uprawiający kakao w Ghanie postanowił ją uprościć i gdy zapytałem go: czym jest Sprawiedliwy Handel, odpowiedział: Sprawiedliwy Handel to handel, tyle że sprawiedliwy.
Trafił w sedno, bo tak jak my czujemy się oszukiwani na każdym kroku reklamami cudownych specyfików, które sprawią że będziemy młodsi czy szczęśliwsi, tak mój rozmówca czuł się oszukiwany przez przedstawicieli wielkiego handlu, którzy płacili mu grosze za jego plony. I, choć nie wiedział dokładnie jak, wiedział że wykorzystują jego pracę.
Właśnie przez niską cenę jaką otrzymuje on za sprzedawane kakao, nie jest w stanie odnowić swojego domu z gliny, a jego dzieci zamiast regularnie chodzić do szkoły w porze zbiorów muszą mu pomagać. Podobny schemat panuje w przypadku konwencjonalnych upraw kawy czy herbaty i wyłom w nim próbuje wprowadzić Sprawiedliwy Handel. Myślę, że dla nas, konsumentów, Sprawiedliwy Handel, to przede wszystkim zobowiązanie aby nasze codzienne, zwykłe zajęcia nie przynosiły innym krzywdy.
Sprawiedliwy Handel ma wiele obliczy. Jedni podkreślają, że Fair Trade pomaga zwalczać ubóstwo, inni zwracają uwagę na aspekty edukacyjne, jeszcze inni mówią o regulacjach, jakie Fair Trade wprowadza w celu zapewnienia partnerskich stosunków w handlu międzynarodowym.
Opisując Sprawiedliwy Handel warto zwrócić również uwagę, że daje on alternatywę wobec handlu konwencjonalnego.
Fair Trade to: kawa, herbata, kakao (czekolada), banany, cukier trzcinowy, bawełna, suszone i świeże owoce tropikalne, orzechy, kwiaty, miód, przyprawy, soki, piłki sportowe, wino, ryż, a nawet złoto.
Wiele spośród tych produktów (np. banany) jest w Polsce niedostępnych, ale podjęto już pierwsze kroki wprowadzania ich do sprzedaży. Od kilku lat można zdobyć w naszym kraju kawę Fair Trade, jak również herbatę czy czekoladę. Te najczęściej produkowane są za granicą, choć od ponad roku dostępne są już produkty polskiej marki Fair Trade (Pizca del Mundo).
Producenci Fair Trade działają na całym świecie. Kawa pochodzi z Etiopii, Kolumbii, Gwatemali, Tanzanii; herbata z Indii, Sri Lanki, Chin, kakao z Ghany, Wybrzeża Kości Słoniowej, Papui Nowej-Gwinei; cukier trzcinowy z Malawi czy z Mauritiusa. Wszędzie tam, gdzie drobni producenci bądź pracownicy dużych plantacjach byli poszkodowani i wykorzystywani rozwija się Sprawiedliwy Handel.
Większość producentów (ok. 75%) Fair Trade stanowią drobni rolnicy posiadający często nie więcej niż 4 hektary ziemi, na której pracują sami bądź razem z najbliższą rodziną lub niewielką ilością pracowników najemnych. Skupieni są oni w różnej wielkości spółdzielniach produkcyjnych, wśród których są malutkie, składające się z 50 farmerów, ale też duże, posiadające własne firmy zależne, kasy pożyczkowe, a nawet instytucje inwestycyjne.
Wiemy jakie idee stoją za Sprawiedliwym Handlem. Ale skąd możemy wiedzieć, że produkty z logo Fairtrade czy inne wyroby Sprawiedliwego Handlu rzeczywiście zostały wytworzone z zachowaniem norm prawnych i etycznych? Wielu zapewne zadaje sobie pytanie czy nie jest to kolejny chwyt marketingowy, żeby wyciągnąć większą kasę od konsumentów.
Aby mieć pewność, że za szczytną ideą podąża praktyka, Faritrade International wprowadziło szereg zasad jakim muszą poddać się producenci i dystrybutorzy chcący korzystać z międzynarodowego certyfikatu.
Zasady te (zwane standardami) dotyczą wielu aspektów produkcji i handlu, od zakazu pracy dzieci poniżej 16 roku życia aż po regulacje dotyczące zakazu użycia określonych herbicydów czy środków owadobójczych. Wszystkie są opracowane w celu zachowania najważniejszych celów Fair Trade:
- zapewnienie dostępu do rynku dla marginalizowanych producentów,
- zrównoważone i sprawiedliwe stosunki handlowe,
- wzmacnianie umiejętności i pozycji producentów,
- podnoszenie świadomości konsumentów i rzecznictwo na rzecz Fair Trade,
- Fair Trade jako „umowa społeczna” (co stanowi zobowiązanie producentów do wykorzystania zysków ze sprzedaży produktów Fair Trade do poprawy warunków życia lokalnej społeczności).
Zasady i praktyka Fair Trade jest bardzo bliska idei zrównoważonego rozwoju, gdzie działania ludzkie są korzystne zarówno dla społeczeństw jak i dla środowiska naturalnego. Chodzi o to aby Sprawiedliwy Handel traktował pieniądz nie jako cel, lecz środek prowadzący do lepszego i zdrowszego życia zarówno producentów jak i konsumentów. Producenci Fair Trade zachęcani są również do podnoszenia standardów i przekształcania upraw w ekologiczne.
Duża część produktów Fair Trade cechuje się wysoką jakością i ekologicznym pochodzeniem, potwierdzonym odpowiednim certyfikatem.
BORYS BIŃKOWSKI
przewodniczący Rady Nadzorczej Koalicji Sprawiedliwego Handlu, prowadzi badania naukowe o wpływie Fair Trade na producentów rolnych w krajach globalnego Południa
 |
artykuł ukazał się w nr 4/2014 drukowanej wersji Biokuriera,
