Teraz czytasz...
Ekologiczna uprawa dyni zwyczajnej

Ekologiczna uprawa dyni zwyczajnej

Uprawa dyni w Polsce z roku na rok staje się coraz popularniejsza. Wynika to z faktu, że sięgamy po to warzywo coraz częściej. Daje wiele możliwości kulinarnych i jest bardzo łatwe w uprawie.

Dynia pochodzi z Meksyku. Roślina jest popularna na całym świecie, zwłaszcza w Ameryce. W Polsce coraz chętniej decydujemy się na jej uprawę. Nie dość, że dobrze znosi nasze warunki pogodowe, to jeszcze jej uprawa nie jest trudna. A dlaczego warto mieć ją w swoim ogrodzie?

Właściwości prozdrowotne dyni

Dynia zwyczajna posiada wysoką zawartość beta karotenu, który w naszym organizmie przekształca się w witaminę A. Zawiera też luteinę, wapń, potas, magnez, żelazo, fosfor, miedź, kobalt, witaminy z grupy: B, C, E i PP, a także kwas foliowy.

Jest warzywem lekkostrawnym o niskim indeksie glikemicznym, co czyni ją odpowiednią dla diabetyków. Wspomaga układ pokarmowy, krwionośny i nerwowy. Działa odkwaszająco na organizm, a dzięki luteinie jest bombą witaminową dla naszego wzroku.

Bardzo dobrze smakuje pieczona, smażona czy duszona. Jest idealna na poprawę humoru w deszczowe jesienne dni.

Warunki uprawy dyni

Dynia zwyczajna (Cucubrita pepo) to najpopularniejszy gatunek tego warzywa z rodziny dyniowatych (Cucurbitacea). Jest to roślina jednoroczna. W tym samym roku uprawy wytwarza liście, kwiaty, owoce i nasiona. Dynia zwyczajna preferuje podłoże żyzne, przepuszczalne, najlepiej o dużej zawartości azotu i średniej zawartości próchnicy oraz obojętnym pH.

Interesują Cię zagadnienia związane z ekologiczną uprawą ogrodu? Sprawdź serię poradników „Tradycyjny Ogród Ekologiczny” od Wydawnictwa Gaj.

Roślina należy do warzyw ciepłolubnych. Lubi stanowiska słoneczne, z dala od przeciągów. I dlatego też bardzo często dynie uprawia się w szklarni lub w tunelu, aby uzyskać odpowiednie warunki cieplne. Dostosuje się do każdego rodzaju gleby oprócz ciężkich, podmokłych i zimnych. Takie podłoże bardzo wolno się nagrzewa, a utrzymanie odpowiedniej temperatury podłoża ma wpływ na występowanie chorób na danym polu. Jeżeli roślina trafi na długotrwałe niedobory wody, wówczas jej owoce są mniejsze, ale zawierają więcej suchej masy i są słodsze. Optymalna temperatura do wzrostu to 25°C.

Jeżeli dynia zwyczajna jest intensywnie nawożona, może rosnąć nawet na bardzo jałowych glebach. Miejsce pod uprawę dyni powinno być oczyszczone (usuwamy wszelkie resztki pożniwne oraz chwasty), dokładnie przekopane oraz wyrównane. Rośliny z rodziny dyniowatych powinno się uprawiać na tym samym stanowisku co 3-4 lata. Jest to roślina, którą uprawia się w pierwszym roku po zastosowaniu obornika, wynika to z dużego zapotrzebowania na azot w podłożu do prawidłowego wzrostu rośliny.

Dowiedz się, jak w sposób ekologiczny uprawiać

Nawożenie organiczne obornikiem powinno być wykonane na jesień w dawce mniej więcej 30-40 t/ha. Wszystko zależy od zapotrzebowania i stanu naszej gleby. Kompost z kolei najlepiej zastosować na wiosnę. Dynia bardzo dobrze na niego reaguje, zalecana dawka to 40-60 t/ha. Dobrym pomysłem jest zastosowanie siewu czy wysadzania dyni zwyczajnej po wcześniejszym zastosowaniu na tym polu roślin na nawóz zielony (mogą to być m.in. łubin, wyka, żyto).

Zastosowanie tych roślin nie tylko wzmacnia strukturę gleby, ale także poprawia jej stan fitosanitarny, gdyż hamuje rozwój larw, nicieni oraz wielu chorób, które mogą wstąpić na naszej plantacji.

Czas i sposób siewu

Jeżeli stawiamy na uprawę wprost do gruntu, to wysiew nasion dyni zwyczajnej powinno dokonywać się pod koniec maja. Minimalna temperatura dla wysiewu dyni to 8°C (kiedy miną już ostatnie przymrozki). Jest to niezwykle ciepłolubna roślina.

Dynię zwyczajną powinno się sadzić w rozstawie 60-100 x 60-100 cm. Takie szerokie rozłożenie roślin jest potrzebne, aby płożące się warzywo mogło swobodnie wzrastać. Nasiona umieszcza się po 2-3 w dołku na głębokości ok. 3-4 cm. Najczęściej tworzy się zagony z dwoma rzędami. Rośliny na polu rozmieszczane mogą być w szachownicę lub naprzemianlegle. Zaraz po wysiewie rabaty należy obficie podlać.

Istnieje też możliwość wykonania rozsady i wysadzanie sadzonek dyni do gruntu. Nasiona na rozsadę sieję się w połowie kwietnia. Przygotowuje się ją w dużych doniczkach, gdyż roślina słabo znosi przesadzanie. Do doniczek z substratem torfowym umieszczamy po 2 nasiona i zasypujemy je ziemią. Rozsadę umieszczamy w ciepłym pomieszczeniu (zalecana temperatura to 20°C). Po około 2 tygodniach pojawiają się pierwsze siewki, wówczas usuwamy słabsze rośliny tak, aby w doniczce pozostał jeden okaz. Rozsada jest gotowa do wysiewu w maju.

Korzystne i niekorzystne sąsiedztwo

Dynia zwyczajna jest dobrym przedplonem dla większości warzyw, gdyż pozostawia glebę w dobrej strukturze, pozbawianej chwastów. Sama nie ma preferencji co do przedplonu. Nie zaleca się jedynie sadzenie jej po innych roślinach z rodziny dyniowatych.

Przed wysiewem dyni na polu mogą rosnąć, np. cebula dymka lub szczypiorek. Warzywa zbiera się wcześnie i dzięki temu pole będzie puste, co pozwoli dyni na swobodny wzrost.

Dynia zajmuje dużo miejsca, ogromne liście szybko zacieniają rabatę i wyczerpują zasoby próchnicy z ziemi. To sprawia, że inne rośliny niezbyt dobrze rosną w jej towarzystwie.

Dobrym pomysłem jest sadzenie niedaleko dyni rumianku i pokrzywy. Rośliny dobrze sobie radzą w jej towarzystwie, dodatkowo odstraszają szkodniki i polepszają strukturę gleby.

Uprawa współrzędna innych warzyw z rodziny dyniowatych także nie jest polecana ze względu na wspólne choroby (np. mączniak właściwy atakuje też ogórki, cukinię).

Rośliny dobrze radzące sobie w towarzystwie dyni to fasola tyczna i kukurydza. Są one dość wysokie i zacienienie przez liście dyni nie stanowi dla nich żadnego problemu.

Uprawa dyni i jej pielęgnacja

Dynia zwyczajna potrzebuje dużo miejsca do odpowiedniego wzrostu, jej płożące się łodygi szybko zabierają miejsce na polu. W początkowej uprawie bardzo ważne jest więc usuwanie słabszych okazów. Zmniejsza to możliwość rozprzestrzenienia się chorób i szkodników na inne okazy.

Dynia wymaga także regularnego spulchniania gleby, odchwaszczania oraz umiarkowanego podlewania. Pozytywnie na wzrost rośliny wpływa nawożenie pogłówne (najlepiej dokonywać go dwukrotnie – po pojawieniu się zawiązków oraz po pierwszym zbiorze). W ekologicznej uprawie sprawdza się do tego idealnie biohumus albo gnojówka z pokrzywy.

Ochrona chemiczna przy uprawie dyni zwyczajnej praktycznie nie powinna być konieczna, dlatego zalecana jest uprawa ekologiczna. Czym jest żywność ekologiczna?

Pielęgnacja dyni obejmuje też usuwanie niepotrzebnych zawiązków owocowych, tak aby na roślinie pozostało 3-5 owoców. Taki zabieg wykonuje się, gdy młode owoce osiągają rozmiar mniej więcej piłki tenisowej. Skracamy równocześnie pędy, zostawiając po 3-4 liście nad ostatnim owocem. Mniej owoców na roślinie pozwala tym, które pozostaną, lepiej się wybarwiać i uzyskać lepszą jakość.

Jeżeli istnieje możliwość wystąpienia przymrozków po wysianiu dyni, warto uprawę okryć folią perforowaną, słomą lub agrowłókniną.

Najczęstsze choroby i szkodniki dyni oraz ekologiczne metody ich zwalczania

czytaj więcej w tekście „Najczęstsze choroby i szkodniki dyni oraz ekologiczne metody ich zwalczania” na stronie Ekologicznego Poradnika Księżycowego.

Czas i sposób zbioru

Okres wegetacyjny zbioru dyni zwyczajnej trwa mniej więcej 120-140 dni. W zależności od odmiany zbiór przypada od lipca do pierwszych przymrozków. Jest to mniej więcej okres od 12 do 20 tygodni od wysiewu do gruntu. Należy dokonywać go stopniowo, taki zbiór wpływa na bardziej obfite plonowanie.

Owoce zbiera się w momencie pełnego wzrostu, skórka jest wtedy silnie wybarwiona, a owoc podczas pukania wydaje pusty dźwięk. Liście powoli zaczynają usychać.

Przemrożone okazy słabej się przechowują, dlatego warto zdążyć ze zbiorem przed pierwszymi przymrozkami.

Dynie zbiera się ręcznie, odcinając je nożem od pędu i pozostawiając kilkucentymetrową szypułkę

. Istnieją na rynku maszyny, które wspomagają zbiór dyni, jednak wykorzystuje się je w momencie, gdy dynia uprawiana jest na zbiór nasion.

Warunki przechowywania

Okazy przeznaczone do przechowywania powinny być zdrowe oraz nieuszkodzone. Najlepiej po zbiorze owoce rozłożyć na słońcu i poczekać aż skórka stwardnieje. Dzięki temu tworzy się bariera opóźniająca utratę wody z warzywa.

Dynie najlepiej przechowywać w pomieszczeniach przewiewnych (piwnice, spiżarnie), ciemnych, gdzie temperatura nie spada poniżej 10°C (najlepsze warunki to 15-17°C). Dzięki temu dynia w dobrej jakości może wytrzymać nawet do 6 miesięcy.

Z racji tego, że dynia bardzo często wykorzystywana jest do ozdoby, można ją także przechowywać w pomieszczeniach o temperaturze pokojowej. Jednak maksymalny czas takiego przechowywania to 3 miesiące. Nie poleca się przechowywać dyni w lodówce, chyba że jest przekrojona. Wtedy całość owija się folią spożywczą i jest gotowa do spożycia przez około 5-7 dni.

Miąższ w kawałkach, jak i w formie zblendowanego przecieru można przechowywać w zamrażarce w specjalnych pojemnikach do mrożenia. Dynia nie traci swoich wartości podczas takiego przechowywania. Przeważnie spożywana jest w postaci, zup i przecierów, smakuje także pieczona, duszona czy też gotowana. Niestety, sama nie nadaje się na przetwory, gdyż posiada za niską kwasowość. Można ją jednak łączyć z innymi warzywami lub owocami.

Przeczytaj: Co można zrobić z dyni

Przykładowe odmiany dyni

  • ’Danka Polka’ – odmiana przede wszystkim przeznaczona do uprawy na nasiona. Posiada płożący pokrój i średniej wielkości, okrągłe pomarańczowo-zielone owoce. Miąższ jest wartościową pasza dla zwierząt.
  • ’Makaronowa Warszawska’ – dynia makaronowa przeznaczona na jesienny zbiór. Jej cechą charakterystyczną jest rozpadający się pod wpływem gotowania miąższ na nitki przypominające makaron. Dojrzałe okazy mają pomarańczowy kolor skórki.

Uwaga: Botaniczne odmiany dyni zwyczajnej to kabaczek, cukinia i patison.

  • KabaczekZłoty Cepelin’ – ma pokrój płożący, owoce są wydłużone w kolorze żółtym. Odmiana średniowczesna, idealna na przetwory.
  • CukiniaAstra Polka’ – odmiana o płożącym się pokroju. Liście posiadają srebrne plamy, owoce są w kształcie maczugowatym o ciemnozielonej skórce. Miąższ jest kruchy i jędrny, odmiana jest odporna na mączniaka rzekomego.
  • PatisonDisco’ – odmiana wczesna, o krzaczastym pokroju, posiada białe, kremowe owoce o kształcie dzwonu z wrębami. Nadaje się na przetwory.

Bibliografia:

  1. „ABC Warzywnictwa – krok po kroku”, R. Le Page, G. Meudec, Warszawa.
  2. „Dynie, cukinie, kabaczki”, A. Borowska, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.
  3. „Warzywa dyniowate”, Gajc-Wolska J., Przybył J, Wydawnictwo Działkowiec, Warszawa, 2005
  4. „1001 porad jak zostać dobrym ogrodnikiem”, P. Greenwood, Warszawa, 2008
  5. „Ocena wybranych cech dyni zwyczajnej”,  Korzeniewska A., Witek M., Gałecka T., Niemirowicz-Szczytt K.,” Polish Jurnal of Agronomy”, nr 12, 2012
  6. „Bromatologia, Zarys nauki o żywności i żywieniu”, H. Gertig, J. Przysławski, PZWL, 2007
  7. „Wielka encyklopedia ogrodnictwa”, C. Brickell, Muza, 1994
  8. „Warzywa dyniowate w uprawie polowej (ogórek, dynia olbrzymia, dynia zwyczajna, melon)”, K. Kruk, Centralny Ośrodek Badań Odmian Roślin Uprawnych, Słupia Wielka, nr 1044, 1995
  9. „Warzywa dyniowate”, D. Jadczak, „Działkowiec”, nr 5, 2005
  10. „Możliwość wykorzystania miąższu dyni na cele spożywcze”, E. Sosińska, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Inżynierii Produkcji, 2004
  11. „Review of pumpkin anticancer effects”, H.A. Colagar, A. O. Souraki, Quran Med., nr 4, 2012.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.