Uprawa sałaty w przydomowym ogrodzie lub na balkonie nie jest zadaniem trudnym. Warto jednak pamiętać o kilku zasadach, by móc cieszyć się z obfitych plonów.
Uprawa sałaty. Jakie warunki trzeba spełnić?
Ekologiczna uprawa salaty nie powinna dostarczyć wielu trudności. Preferuje ona podłoże żyzne, przewiewne oraz gliniasto-piaszczyste. Jedynie obszary, gdzie często występuje susza, powinny być wykluczone z planów pod uprawę, gdyż wtedy roślina nadmiernie wybija w pędy, a liście są gorzkie i niezwykle delikatne.
Wzrostowi sałaty sprzyjają zarówno miejsca słoneczne, jak i półcieniste. Większe nasłonecznie potrzebne jest tylko w początkowej fazie uprawy. Stanowisko powinno być zawsze umiarkowanie wilgotne, jednak zalewanie prowadzi do chorób grzybowych.
Sałaty idealnie pasują w miejsca, gdzie wcześniej znajdowały się warzywa o głębokim systemie korzeniowym (marchew, pietruszka korzeniowa). Dlaczego? Gdyż sama nie ukorzenia się głęboko, dzięki temu rośliny będą korzystały ze składników pokarmowych zawartych w glebie w sposób zrównoważony.
Kiedy mamy na myśli ekologiczną uprawę sałaty w ogrodzie, nasze pole powinno być wzbogacone nawozem organicznym. Jesienią można zastosować obornik (dawka 50-80kg/m2 – uwaga! sałatę można uprawiać w pierwszym i drugim roku po oborniku) lub kompost wiosną, którego aplikację można powtórzyć po raz drugi tuż przed siewem sałaty na poplon. Najlepsza dawka to 20-60kg/m2 . Takie powtórne nawożenie bardzo dobrze wpłynie na uprawę naszego warzywa.
Więcej na temat właściwości odżywczych sałaty przeczytasz w artykule „Sałata – odmiana i wykorzystanie„.
Jak siać sałatę?
Sałata ma krótki okres wegetacji (ok. 45-60 dni) i jest rośliną jednoroczną.
Najlepsza rozstawa dla tego warzywa to 25×30 (odmiany wczesne) lub 40×24 (odmiany późniejsze). Można ją uprawiać z rozsady, ale uprawa sałaty w gruncie też jest możliwa.
Do uprawy z rozsady polecane są odmiany o dłuższym okresie wegetacji. Wtedy roślinę wsadza się do gruntu po około 4-5 tygodniach od wysiania. Zarówno nasion, jak i młodych roślin wysadzanych na stałe miejsce nie należy umieszczać zbyt głęboko w ziemi (wystarczy na 1-2 cm).
Nasiona umieszczamy w rowkach (utworzonych na rabacie), lekko przysypujemy ziemią i obficie podlewamy. Stopniowe wysiewanie nasion w małych ilościach, zapewnia nam ich stopniowe dojrzewanie, co zachowa ciągłość plonów przez cały sezon. Dzięki temu nie będziemy mieli problemów ze zbyt dużą ilością okazów na raz.
Sałata. Uprawa w gruncie i korzystne sąsiedztwo innych warzyw
Pod względem sąsiedztwa roślin sałata nie jest wymagająca. Dobrze rośnie w okolicy większości warzyw, a zwłaszcza kopru i cebuli, która chroni ją przed atakiem mszycy.
Dobrze wpływają na nią także:
- mięta,
- kminek,
- cząber,
- groch,
- ogórki,
- pomidory,
- kapusta.
Warto unikać sadzenia sałaty obok pietruszki, selera i buraków. Warzywa korzeniowe konkurują z sałatą. Mają głęboki system korzeniowy i zabierają substancje odżywcze z gleby, tak że sałata nie jest w stanie z nich skorzystać.
Sałata masłowa. Uprawa i pielęgnacja
Uprawa sałaty nie wymaga wielu zabiegów. Podstawą jest odchwaszczanie (zwłaszcza skuteczne jest spulchnianie międzywęźli – agrotechniczna metoda ochrony szczególnie wykorzystywana w uprawie ekologicznej) oraz systematyczne podlewanie podczas okresów suszy.
Zabieg ten jest o tyle ważny, że zarówno nadmiar, jak i niedobór wody jest niekorzystny dla rośliny. Pamiętajmy o tym, aby sałaty nie podlewać bezpośrednio na liście, gdyż może to sprzyjać chorobom grzybowym. Warto roślinę podlewać deszczówką. Posiada ona najlepszy skład i temperaturę.
Sałata wschodzi dość szybko, więc przy uprawie z siewu wprost do gruntu przerywanie rośliny jest obowiązkowe.
Sałata lubi też ściółkowanie słomą czy czarną folią. Pozwala to uniknąć chwastów, które mogą konkurować z sałatą. Pomaga to też utrzymać prawidłową wilgotność podłoża.
Na temat najczęstszych chorób i szkodników sałaty oraz metod ich zwalczania przeczytasz więcej na stronie Ekologicznego Poradnika Księżycowego.
Kiedy siać sałatę i ją zbierać?
Odmiany wiosenne siejemy już od kwietnia, gdyż nie są wrażliwe na przymrozki. Jako poplon można ją siać w sierpniu, a nawet we wrześniu.
Z kolei pełną dojrzałość do zbioru sałata osiąga – w zależności od odmiany – po 6-10 tygodniach. Pamiętajmy, że jeżeli zbyt długo zwlekamy ze zbiorem sałaty, roślina staje się gorzka, a liście mogą więdnąć.
Znane jest kilka metod zbierania sałaty. Pierwsza polega na urywaniu pojedynczych liści z główek sałaty. Na taki zbiór możemy sobie pozwolić, gdy wykorzystujemy ją na własny użytek i mamy nieograniczony dostęp do plantacji. Inny sposób to wycinanie całych główek sałaty przy użyciu ostrego noża. Główkę ucina się tuż przy szyjce korzeniowej.
Na rynku obecne są także kombajny dla roślin liściowych, jednak znajdują one zastosowanie jedynie na dużych plantacjach.
Sałata jest świetna do kanapek. Można też przygotować z jej dodatkiem zielone koktajle. Polecamy również przekąski i sałatki, np.
- Sałatka z pieczonych buraków, halloumi i kurczaka
- Sałatka z mango i kurczakiem
- Roladki z tortilli
- Zielona sałatka z borówkami
Jak przechowywać sałatę?
Sałata nie należy do warzyw, które można długo przechowywać. Szybko więdnie i traci swoją jędrność. Najsmaczniejsza jest świeża.
Najlepiej przechowywać ją w lodówce lub w chłodnym miejscu, gdzie temperatura oscyluje w 0°C (przez maksymalnie tydzień). Do jej przechowywania wskazane są woreczki polietylenowe.
Aby przedłużyć świeżość sałaty, dobrze jest zraszać liście chłodną wodą. Można też owinąć jej główkę wilgotną ściereczką bawełnianą.
Mrożenie sałaty zupełnie się nie sprawdza. Traci ona wtedy wodę i staje się zupełnie bezużyteczna.
Przykładowe odmiany sałaty
- Sałata masłowa ‘Bona’ – jedna z najbardziej popularnych sałat w Polsce. Smaczna, krucha i delikatna. Posiada liście o intensywnie zielonej barwie.
- Sałata krucha ‘Samba’ – odmiana soczysta, krucha, idealnie komponuje się z innymi warzywami. Niestety jej smak jest ciężki do określenia, ze względu na dużą ilość wody w roślinie. Wręcz nazywana jest sałatą bez smaku, co jednak nie znaczy, że jest niesmaczna.
- Sałata rzymska ‘Tiara’ – roślina jest lekko słodkawa w smaku. Idealnie rośnie przy długim dniu.
