Jak zrobić sos grzybowy, by uzupełniał smak dań mięsnych i makaronów? To nie jest wcale trudne zadanie, o ile zna się kilka kulinarnych trików. Jeśli jesteście nimi zainteresowani, zapraszamy do lektury!
Jak zrobić sos grzybowy? Jakie grzyby będą najlepsze?
Grzyby najczęściej zbieramy jesienią, by w tym chłodnym okresie roku móc z nich przygotować smaczne i pożywne dania. Tu prym wiedzie zupa grzybowa, ale są one niezbędne również do bigosu, pierogów z kapustą i grzybami czy czerwonego barszczu, gdzie stanowią istotną przyprawę.
→ Przeczytaj również: Jak suszyć grzyby w piekarniku?
Bez nich trudno też przygotować prawdziwy sos grzybowy, który gotowały nasze babcie i podawały zwłaszcza do dań mięsnych. One najczęściej przygotowywały go z prawdziwków, podgrzybków czy maślaków, to bowiem grzyby nie tylko najsmaczniejsze, ale też dość popularne w polskich lasach.
Dziś oczywiście możemy zastąpić je pieczarkami, jednak umówmy się: sos pieczarkowy a sos grzybowy to dwa różne dania.
→ Przeczytaj również: Czy dzieci mogą jeść grzyby?
Sos grzybowy można przygotować na kilka sposobów – bardziej klasyczny, gęsty i intensywny, idealny do mięs, albo delikatniejszy, z większą ilością śmietanki, który świetnie nada się do makaronu czy kaszy.
Jak zrobić dobry sos grzybowy?
- Dobry sos grzybowy jest wtedy, gdy użyjesz do niego świeżych grzybów, ale smaczny będzie również wtedy, gdy sięgniesz po grzyby suszone lub mrożone (→ przeczytaj więcej na temat mrożenia grzybów).
- Jeśli masz świeże grzyby, dokładnie je wyczyść, usuwając piasek, mech i igły. Idealnie, gdyby nie trzeba ich myć pod zimną wodą. Jeśli jest taka konieczność, zrób to szybko, by grzyby nie nasiąknęły wodą.
- Małe grzybki możesz dodać do sosu w całości, ewentualnie przekrój je na pół. Większe podziel na mniejsze kawałki.
- Sos grzybowy idealnie pasuje do mięs, np. polędwiczki, ale jest też świetnym dodatkiem do makaronu, placków ziemniaczanych czy kaszy (np. gryczanej).
- Jeśli robisz sos z mrożonych grzybów, najpierw je rozmroź i odlej nadmiar wody.
- Smak grzybów wyostrza ocet jabłkowy lub sok z cytryny.
- Do sosu grzybowego najlepiej smakuje słodka śmietanka 30 proc., ale można zastąpić ją serkiem mascarpone.
- Uzupełnieniem smaku sosu grzybowego może też być tymianek i sos sojowy.
Przepis na sos grzybowy
- W pierwszej kolejności podsmaż na maśle klarowanym (→ zobacz jak zrobić masło klarowane) poszatkowaną cebulę oraz 3-4 ząbki czosnku (pokrojone w plastry lub przeciśnięte przez praskę).
- Po kilku minutach dodaj wyczyszczone i pokrojone grzyby. Smaż całość 20-25 minut (sprawdź, czy grzyby są miękkie).
- Dodaj śmietankę 30 proc. (200 ml), pół pęczka natki pietruszki i dopraw do smaku solą, pieprzem i – jeśli używasz – octem jabłkowym (2-3 łyżki).
- Jeśli sos jest za rzadki, trzeba go odparować (gotować bez przykrycia), jeśli za gęsty – dolać więcej śmietanki albo trochę wody.
Jeśli do sosu używasz suszone grzyby, najlepiej najpierw zalej je wrzątkiem i odstaw na 1-2 h. Gdy zmiękną, ugotuj je w tej wodzie, w której się moczyły, następnie dodaj podsmażoną na maśle cebulę. Gotuj 40-45 min. By sos zgęstniał, zrób zasmażkę z 1 łyżki mąki i niewielkiej ilości masła. Dodaj ją do gotujących się grzybów, wlej śmietanę, dopraw solą i pieprzem, a tuż przed podaniem posyp posiekaną natką pietruszki.
→ Przeczytaj również: Objawy zatrucia grzybami
A może gotowy sos grzybowy?
Domowy sos grzybowy jest nieporównywalny w smaku z produktami gotowymi. Po pierwsze dlatego, że robisz go samemu, najpewniej z zebranych przez siebie grzybów. I po drugie: nie dodajesz do niego niczego poza kilkoma podstawowymi składnikami.
Z kolei w produktach instant grzybów jest niewiele (w jednym z sosów w proszku wiodącej marki jest 2,9 proc. maślaków i 2,5 proc. borowików 😒), resztę zaś stanowią dodatki wzmacniające smak i zapach, jak aromaty, koncentrat sosu z pieczarek, cukier czy tłuszcz palmowy.
→ Przeczytaj również: Jak długo gotować grzyby? Praktyczny przewodnik
Alternatywą są produkty ekologiczne, np. proszek grzybowy, w składzie którego jest tylko borowik (40 proc.), koźlak (30 proc.) i podgrzybek (30 proc.). Kupić też można grzybowy koncentrat bez środków konserwujących, za to z borowikiem (60 proc.), podgrzybkiem (20 proc.) i maślakiem (20 proc.) w składzie.
FAQ – sos grzybowy
1. Jakie grzyby są najlepsze do sosu?
Najsmaczniejsze są świeże borowiki, podgrzybki i maślaki, które nadają sosowi leśny aromat. Można też użyć pieczarek, suszonych lub mrożonych grzybów (pamiętaj tylko o wcześniejszym rozmrożeniu lub namoczeniu suszonych).
2. Czy sos grzybowy można przygotować wcześniej i przechowywać?
Tak, sos można przechowywać w lodówce do 2–3 dni w szczelnie zamkniętym pojemniku. Można go także zamrozić, najlepiej w porcjach, a po rozmrożeniu doprawić odrobiną świeżej śmietanki lub przypraw.
3. Z czym najlepiej podawać sos grzybowy?
Sos grzybowy świetnie komponuje się z mięsem (np. polędwiczki, kurczak, pieczeń), makaronem, plackami ziemniaczanymi, kaszą czy ryżem. Uniwersalny charakter sosu sprawia, że można go używać jako samodzielnej aromatycznej polewy lub dodatku do wielu dań.
4. Jak zagęścić sos grzybowy, jeśli jest za rzadki?
Najprostsze metody to gotowanie bez przykrycia, dodanie śmietanki lub odrobiny mąki rozprowadzonej w maśle (zasmażka). W przypadku sosu z suszonych grzybów można też wykorzystać wodę, w której się moczyły – jest pełna aromatu i dodatkowo zagęści sos.
5. Czy można zastąpić śmietankę innym produktem?
Tak, zamiast śmietanki można użyć serka mascarpone, mleka kokosowego (wersja wegańska) lub jogurtu naturalnego, pamiętając jednak, by nie zagotować ich w wysokiej temperaturze, żeby się nie zwarzyły.
