Boraks do prania jest często uważany za bardziej ekologiczną alternatywę dla syntetycznych detergentów. To minerał, który naturalnie występuje w przyrodzie. Jest skuteczny w usuwaniu plam i zmiękcza wodę. A to tylko początek z długiej listy jego zastosowań. Czy jednak można stosować go bez obaw?
Czym jest boraks do prania?
Boraks (tetraboran sodu) to substancja naturalnie występująca w przyrodzie, której największe złoża są w Turcji, Iranie i Kalifornii. Jego nazwa pochodzi od arabskiego słowa „bura”, oznaczającego naturalną sól borową, która była znana i wykorzystywana od starożytności.
Skład chemiczny i właściwości boraksu
Z chemicznego punktu widzenia to sól sodowa słabego kwasu borowego o zasadowym pH (powstaje w wyniku reakcji kwasu borowego z wodorotlenkiem sodu). Jest substancją krystaliczną i bezwonną. Zwykle występuje jako białe, bezwonne kryształy lub proszek. W roztworach wodnych działa alkalizująco, co oznacza, że podnosi pH wody, czyniąc ją zasadową. Dzięki temu boraks wykazuje właściwości zmiękczające wodę, ponieważ neutralizuje kwasy i usuwa jony wapnia i magnezu, które powodują twardość wody.
Boraks jest używany w produkcji szkła, ceramiki, detergentów, a także jako środek spieniający w produkcji mydeł i kosmetyków.
Czteroboran sodu dziesięciowodny = boraks
Boraks dla chemika to czteroboran sodu dziesięciowodnego (Na₂B₄O₇·10H₂O). Zawiera cztery atomy boru (B), siedem atomów tlenu (O) oraz dziesięć cząsteczek wody (H₂O), co sprawia, że jest to hydrat – związek chemiczny, w którym cząsteczki wody są częścią struktury.
Jak działa boraks w praniu?
Boraks w praniu działa na kilka sposobów, poprawiając efektywność prania i dbając o czystość tkanin. Z jego udziałem przygotujesz domowy proszek do prania.
Wybielanie tkanin
Choć boraks nie ma takich samych właściwości wybielających jak np. wybielacze na bazie chloru, może wspomagać proces wybielania tkanin, zwłaszcza w przypadku białych ubrań. Jego działanie wybielające jest łagodniejsze i bardziej delikatne, co czyni go dobrym wyborem do codziennego prania.
→ Sprawdź, jak wybielić firanki?
Zmiękczanie wody i poprawa skuteczności detergentów
Boraks ma zdolność zmiękczania wody, co jest szczególnie przydatne w regionach, gdzie woda jest twarda. Zmiękczona woda poprawia skuteczność detergentów, ponieważ zapobiega tworzeniu się osadów z soli wapnia i magnezu, które mogą ograniczać działanie środków czyszczących.
Silniejszym od boraksu środkiem zmiękczającym wodę jest soda kalcynowana (soda stężona, Na₂CO₃). Ma też podobne właściwości czyszczące. Jest bardziej alkaliczna i może lepiej radzić sobie z trudnymi plamami, zwłaszcza tłuszczowymi. Soda kalcynowana jest też bardziej skuteczna w przypadku plam z oleju czy tłuszczu, a także może działać silniej wybielająco, zwłaszcza w połączeniu z ciepłą wodą.
Usuwanie plam
Boraks może pomóc w usuwaniu trudnych plam, zwłaszcza tłustych i organicznych, np. plam z jedzenia, napojów czy potu. Jego działanie czyszczące polega na łagodnym podnoszeniu pH wody, co umożliwia lepsze rozpuszczanie brudu.
→ Dowiedz się, jak naturalnie usunąć uporczywe plamy
Neutralizacja zapachów
Działa również jako neutralizator zapachów. Dzięki właściwościom alkalicznym może neutralizować kwasy, które często są odpowiedzialne za nieprzyjemne zapachy w tkaninach.
Ekologiczne pranie z boraksem
Ekologiczne pranie z boraksem to doskonała alternatywa dla tradycyjnych, chemicznych detergentów, szczególnie dla osób, które szukają naturalniejszych rozwiązań do prania.
Boraks jako alternatywa dla chemicznych detergentów
Boraks nie tylko pomaga usunąć plamy i neutralizować zapachy, ale także jest bezpieczniejszy dla środowiska, ponieważ jest naturalnym, biodegradowalnym składnikiem. Jest mniej szkodliwy niż niektóre syntetyczne środki, które mogą zawierać substancje toksyczne dla wód gruntowych i ekosystemu. Nie zawiera też agresywnych barwników ani substancji zapachowych, które często znajdują się w konwencjonalnych detergentach.
Orzechy piorące i boraks
Orzechy piorące to naturalny, ekologiczny środek czyszczący, który zawiera saponiny – substancje naturalne, które działają jak delikatny detergent. Boraks może być stosowany w połączeniu z orzechami piorącymi, aby zwiększyć skuteczność prania. Orzechy piorące działają w niskiej temperaturze, a boraks pomoże usunąć trudniejsze plamy, zmiękczyć wodę i poprawić działanie orzechów.
Aby użyć boraksu z orzechami piorącymi, wystarczy dodać 1/4 szklanki boraksu do pralki wraz z orzechami (najczęściej w specjalnym woreczku do prania). To połączenie zapewnia naturalne, skuteczne pranie, które nie obciąża środowiska szkodliwymi chemikaliami.
Soda kalcynowana i boraks – domowy proszek do prania
Zamiast kupować gotowe detergenty, możesz cieszyć się własnoręcznie przygotowaną mieszanką, która świetnie radzi sobie z codziennym praniem.
Prosty przepis na domowy proszek do prania tkanin kolorowych
Składniki:
- 1 szklanka boraksu
- 1 szklanka sody kalcynowanej
- łyżka płatków mydlanych (najlepiej naturalnych, np. mydła kastylijskiego)
Instrukcje:
- Jeśli nie masz gotowych płatków mydlanych, zetrzyj mydło na drobne płatki.
- W dużej misce połącz wszystkie składniki. Dokładnie wymieszaj.
- Proszek przechowuj w szczelnie zamkniętym pojemniku.
- Do prania w pralce z wsadem 8 kg dodaj ok. 2-3 łyżki proszku na jedno pranie.
Nadwęglan sodu i boraks – naturalne wybielanie tkanin
Do białego prania możesz przygotować mieszankę nadwęglanu sodu, boraksu i sody kalcynowanej – wszystkie te składniki są skuteczne w walce z plamami i pomagają w wybielaniu tkanin.
Prosty przepis na domowy proszek do prania białego
- 1 szklanka boraksu
- 1 szklanka nadwęglanu sodu
- 1 szklanka sody kalcynowanej
- łyżka płatków mydlanych
Możesz także eksperymentować z różnymi proporcjami w zależności od twardości wody i intensywności zabrudzeń, ale te proporcje☝️ będą odpowiednie do codziennego prania.
Pamiętaj, że taki proszek najlepiej zadziała w temperaturze powyżej 60°C. W tych warunkach następuje rozkład nadwęglanu, który uwalnia tlen i działa wybielająco oraz odkażająco.
Inne zastosowania boraksu w domu
Boraks ma wiele różnych zastosowań – nie tylko w praniu, ale także w innych dziedzinach życia codziennego.
Czyszczenie łazienki
Jest to naturalny środek czyszczący i dezynfekujący. Można go używać do czyszczenia kuchni, łazienek, blatów, zlewów i fug. Skutecznie usuwa pleśń i grzyby ze ścian i tapicerki.
Udrażnianie rur
Boraks może być używany do udrożniania rur, ponieważ jego właściwości zmiękczające wodę i czyszczące pomagają w usuwaniu zatorów, zwłaszcza tych spowodowanych tłuszczem, resztkami jedzenia czy osadami. Jest bezpieczny do stosowania w systemach kanalizacyjnych, a dzięki swojej naturalnej formule jest mniej szkodliwy niż komercyjne środki chemiczne.
Przygotuj 1/2 szklanki boraksu oraz 2 szklanki gorącej wody. Wsyp boraks do zatkanej rury lub odpływu, następnie wlej gorącą wodę. Pozostaw mieszankę w rurze na ok. 15-30 minut. Po upływie tego czasu spłucz rurę gorącą wodą, aby przepłukać ją i usunąć rozpuszczone zanieczyszczenia. Jeśli rura nadal jest częściowo zatkana, powtórz proces, stosując taką samą ilość boraksu i gorącej wody.
Mycie okien i luster
Boraks ma właściwości czyszczące i odtłuszczające. Dzięki temu dobrze radzi sobie z usuwaniem tłustych plam oraz brudu z powierzchni szklanych.
→ Sprawdź, jak zrobić domowy płyn do mycia szyb
Jak używać boraksu do mycia okien?
Rozpuść 1 łyżkę boraksu w 1 l ciepłej wody. Wymieszaj dokładnie, aż boraks całkowicie się rozpuści. Przelej roztwór do butelki z rozpylaczem lub użyj ściereczki nasączonej roztworem. Spryskaj okna lub zwilż ściereczkę, a następnie przetrzyj szybę, usuwając zabrudzenia i smugi. Wyczyść okno suchą, czystą ściereczką, aby uzyskać efekt lśniących szyb.
W miarę możliwości, myj okna w chłodniejszych porach dnia lub w cieniu, ponieważ bezpośrednie słońce może powodować szybkie wysychanie roztworu na szybach i tworzenie smug.
Dezynfekcja powierzchni
Roztworem do mycia szyb☝️można też przecierać kuchenne powierzchnie, np. blaty, zlewy, deski do krojenia, lodówkę. Boraks ma bowiem właściwości dezynfekujące i może być używany do odkażania.
Jeśli chcesz dezynfekować deskę do krojenia, nałóż na nią roztwór boraksu, pozostaw na kilka minut, a następnie dokładnie spłucz wodą.
Środki ostrożności przy stosowaniu boraksu
Boraks jest bardziej ekologiczny niż wiele syntetycznych środków czyszczących, ale jak w przypadku każdego środka, należy stosować go z umiarem i odpowiednią ostrożnością.
Czy boraks jest bezpieczny? Zasady użytkowania
Boraks jest stosunkowo bezpieczny, jeśli używasz go w umiarkowanych ilościach i zgodnie z zaleceniami. Jest często stosowany w gospodarstwach domowych, szczególnie w ekologicznych środkach czyszczących i detergentach. Jednak, jak każda substancja chemiczna, może być szkodliwy w przypadku spożycia, wdychania dużych ilości lub długotrwałego kontaktu ze skórą.
Jak bezpiecznie używać boraksu?
- Zawsze przestrzegaj zaleceń dotyczących dawkowania. W przypadku czyszczenia lub prania, 1/4 do 1/2 szklanki boraksu na jedno pranie lub czyszczenie jest wystarczające.
- Staraj się unikać długotrwałego kontaktu z boraksem, zwłaszcza w formie proszku. Jeśli używasz go do czyszczenia, warto zakładać rękawice ochronne.
- Boraks powinien być przechowywany w miejscu niedostępnym dla dzieci i zwierząt domowych, najlepiej w szczelnie zamkniętym pojemniku. Unikaj jego stosowania tam, gdzie dzieci mogą się z nim zetknąć.
- Podczas stosowania boraksu w postaci proszku, unikaj wdychania jego cząsteczek. Możesz nosić maskę ochronną, jeśli stosujesz go w dużych ilościach.
- Nigdy nie używaj boraksu do celów spożywczych i zawsze upewnij się, że jest dobrze spłukany z powierzchni, z którymi mają kontakt jedzenie, np. deski do krojenia.
Przechowywanie i dawkowanie boraksu w gospodarstwie domowym
Boraks najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, aby uniknąć przypadkowego kontaktu z dziećmi lub zwierzętami. Pojemnik powinien być dobrze opisany, aby nikt nie pomylił go z innym środkiem.
Alternatywy dla boraksu. Kiedy warto sięgnąć po inne środki?
Istnieje kilka alternatyw dla boraksu, które można wykorzystać do czyszczenia, prania czy zmiękczania wody, a które również są bardziej naturalne i bezpieczne dla środowiska.
1. Soda oczyszczona (NaHCO₃)
Soda oczyszczona to jeden z najpopularniejszych naturalnych środków czyszczących. Jest bezpieczna, wszechstronna i skuteczna w walce z brudem, tłuszczem i nieprzyjemnymi zapachami. Może być stosowana do czyszczenia powierzchni, neutralizacji zapachów, zmiękczania wody, a także w praniu do usuwania plam i poprawy działania detergentów. Jest bezpieczna dla dzieci i zwierząt, biodegradowalna, niedroga.
2. Soda kalcynowana (Na₂CO₃)
Soda kalcynowana (soda stężona) jest mocniejszym środkiem alkalicznym niż soda oczyszczona i skutecznie zmiękcza wodę, usuwa plamy i neutralizuje zapachy. Jest idealna do prania, szczególnie w twardej wodzie, do czyszczenia i usuwania trudnych plam. Bardzo skuteczna w walce z plamami, bardziej efektywna w twardej wodzie niż soda oczyszczona.
3. Ocet (kwas octowy)
Ocet to naturalny środek czyszczący, który jest tanim, bezpiecznym i skutecznym środkiem do usuwania osadów, tłuszczu, plam, a także neutralizowania zapachów. Może być używany do czyszczenia powierzchni, odkamieniania, do praniu (zamiast płynu do zmiękczania tkanin) oraz do dezynfekcji.
4. Kwas cytrynowy
Kwas cytrynowy to kolejny naturalny środek, który działa jako odkamieniacz, wybielacz i środek czyszczący. Może być stosowany do czyszczenia kuchni, usuwania kamienia, plam oraz w praniu jako środek wybielający i odświeżający. Jest łatwo dostępny, naturalny, biodegradowalny, skuteczny w walce z osadami mineralnymi.
5. Woda utleniona (Nadtlenek wodoru)
Woda utleniona to naturalny wybielacz, który działa antybakteryjnie. Może być stosowana w praniu do wybielania, dezynfekcji powierzchni, a także do usuwania plam i zapachów.
Najczęściej zadawane pytania
Jak rozrobić boraks na mrówki?
Ten ekologiczny i biodegradowalny środek na mrówki nie zaszkodzi trawie ani roślinom w ogrodzie. Kiedy go jednak używasz, zawsze ubieraj rękawiczki ochronne.
Wymieszaj żółtko jajka ugotowanego na twardo z 1–2 g boraksu na każde 10 g żółtka. Powstaną grudki, które rozsyp w pobliżu miejsc gniazdowania owadów (jeśli nie wiesz, gdzie to jest, rozłóż trutkę wzdłuż trasy, na której pojawiają się mrówki).
Inny przepis to zagotowanie pół szklanki wody ze szklanką cukru i dodanie ok. 15 g boraksu. Powstanie mieszanka o konsystencji galaretki, którą należy wyłożyć w pobliżu gniazd.
Boraks na mrówki trzeba stosować z rozwagą. Jeśli użyjemy go za dużo, mrówki nie sięgną po trutkę.
Gdzie można kupić boraks?
W drogeriach (również ekologicznych), sklepach chemicznych oraz w niektórych aptekach i sklepach zielarskich. Najczęściej dostępny jest w kilogramowych opakowaniach (na potrzeby przemysłu sprzedawany jest w wiadrach). Jego cena zaczyna się od 9 zł.
Boraks. Czy jest szkodliwy dla dzieci i kobiet w ciąży?
Na pewno nie wolno go im spożywać w postaci roztworu do picia lub tabletek. Jeśli jednak chcemy boraks w proszku wykorzystać do prania, nie ma się czego obawiać. W tradycyjnej chemii gospodarczej mamy zdecydowanie więcej substancji potencjalnie niebezpiecznych.
Związek ten używany w odpowiedzialny sposób nie stwarza zagrożenia. Pamiętajmy jednak, że mimo iż jest to jeden z ekologicznych środków czystości, zawsze trzeba przechowywać go w miejscu niedostępnym dla dzieci.
Czy boraks do picia może zaszkodzić?
Medycyna niekonwencjonalna zaleca boraks na leczenie grzybicy i kandydozy. Ma pomóc też w terapii osteoporozy, artretyzmu i regulacji poziomu hormonów tarczycy T3 i T4. Trzeba jednak wiedzieć, jaką bezpieczną dawkę można przyjąć, bo nadmiar boru w układzie krążenia może doprowadzić do uszkodzenia nerek, wątroby, a nawet drgawek.
Na pewno boraks do picia NIE JEST dla dzieci i kobiet w ciąży. W ich przypadku może poważnie zaszkodzić!
