Tiramisu zna każdy. To słodki deser, łatwy w przygotowaniu, który nie wymaga pieczenia. Niewielu z nas zdaje jednak sobie sprawę, że to bardzo młody przysmak, a przy tym kość niezgody między dwoma włoskimi regionami.
Na początku 2018 r. pojawiła się informacja, że w Treviso w pobliżu Wenecji ma powstać Muzeum Tiramisu. Ma eksponować wszelkiego rodzaju informacje, dokumenty, wspomnienia oraz zdjęcia dotyczące tego deseru. Na razie nie ma konkretnej daty otwarcia. Treviso uważa się za kolebkę tiramisu. Czy słusznie jednak?
Historia tiramisu
Nieskomplikowany, ale znany deser w menu pojawił się w latach 50. i 60. Ogromną popularnością zaczął cieszyć się jednak dopiero dwadzieścia lat później, do czego przyczynił się artykuł w piśmie „Vin Veneto”. Historia tiramisu uczy, jak brak porozumienia i współpracy oraz niezadbanie o ochronę nazwy może prowadzić do sporów i waśni, na czym tracą wizerunkowo dwa miasta i regiony.
Treviso w Wenecji Euganejskiej oraz Tolmezzo we Friuli-Wenecja Julijska to główni „bohaterowie” sporu o miejsce „narodzin” tiramisu.
- Cukier,
- jajka,
- serek mascarpone
- espresso
to główne składniki deseru, którego historia zaczyna się w 1950 r. Wtedy to Norma Pielli, właścicielka hotelu „Roma” w miasteczku Tolmezzo na wschodzie Włoch (region Friuli-Wenecja Julijska), przygotowała dla grupy narciarzy powracających z gór deser, których miał dodać im sił. Stąd niektórzy właśnie jej przypisują stworzenie tiramisu, którego nazwa wywodzi się od słowa 'tirare sù’ oznaczającego 'podnieść się’.
Kolejne ślady na tropie historii tiramisu prowadzą do cukiernika Roberto 'Loly’ Linguanotto z jednej z restauracji w Treviso (region Wenecja Euganejska), który miał w latach 60. przygotować taki sam deser. Nie powinno więc dziwić, że te dwa regiony i miasta rywalizują o palmę pierwszeństwa związaną z „odkryciem” tiramisu.
Tiramisu produktem regionalnym
Spór odżył latem 2017 r., kiedy to Ministerstwo Rolnictwa na wniosek regionu Friuli-Wenecja Julijska wpisało tiramisu na listę typowych produktów regionalnych dla tego obszaru.Wpisanie na listę produktów regionalnych przypisanych danemu regionowi to dobry punkt wyjścia do działań marketingowych przyczyniających się do wzrostu popularności określonego obszaru.
Prawdą jest, że w restauracji „Le Beccherie” w Treviso tiramisu pojawiło się po raz pierwszy w menu w 1962 r. Niestety, działający od 1939 r. lokal stał się ofiarą kryzysu gospodarczego, co w konsekwencji doprowadziło w 2014 r. do jej zamknięcia. W tamtym czasie przedstawiciele regionu Friuli-Wenecja Julijska oraz Wenecja Euganejska deklarowali wspólne złożenie wniosku o wpisanie tiramisu na listę produktów regionalnych. Stało się jednak inaczej.
Armschlag, czy wioska z maku słynąca
Czyje jest tiramisu?
Prawa do tiramisu roszczą sobie również inni. I tak niektórzy osadzają historię powstania tiramisu już w 1939 r., kiedy to w cukierni w Pieris na zachód od Wenecji serwowano deser pod nazwą „Coppa Vetturino”. Był bez dodatku biszkoptów i na bazie zabaglione, a nie mascarpone.
Tiramisu to słodki deser z warstw podłużnych biszkoptów i kremu z serka mascarpone, cukru i żółtek. W wersji light zamiast mascarpone dodaje się ubitą pianę z kurzych białek, ale to jednak znacząco wpływa na smak kremu. Biszkopty są skrapiane zimnym espresso z dodatkiem likieru amaretto lub sycylijskim alkoholizowanym winem Marsala. Deser musi być przez kilka godzin schładzany, aby nabrał sztywnej konsystencji. Tuż przed podaniem wierzchnią kremową warstwę posypuje się obficie kakao. W okolicach Triestu przy granicy ze Słowenią tiramisu jest serwowane w wersji częściowo zmrożonej.
Pierwowzorem dla tiramisu jest zuppa del duca, obecnie znana jako zuppa inglese. Obie nazwy mogą być dla nas mylące, jednak w tym przypadku nie chodzi o żadną zupę, tylko o krem. Zuppa del duca przygotowano pod koniec XVII w. w Sienie (Toskania) na cześć wielkiego księcia Cosimo III 'de Medici. Deser zdobył uznanie we Włoszech nie tylko ze względu na walory smakowe, ale też miał wpływać na zwiększenie potencji!
Natomiast zuppa inglese to krem angielski z biszkoptami, który jest specjalnością regionu Emilia-Romana (szczególnie popularny w Bolonii i Ferrarze). Znany jest też w Lacjum, Umbrii i Toskanii (w Sienie i Florencji). Jego receptura bazuje na biszkoptach, skropionych likierem, rumem lub sambuca, z dodatkiem kandyzowanych melonów lub brzoskwiń.
Dwa miasta, jeden deser
Mimo tych wszystkich zawirowań, sporów i domysłów, gdzie wymyślono tiramisu, to na polu boju zostają dwa miasta, mniejsze Tolmezzo i większe Treviso. Pierwsze z nich, które nie zważając na nic złożyło wniosek do ministerstwa o wpisanie tiramisu na listę produktów regionalnych, liczy obecnie 10 000 mieszkańców i jest sennym miasteczkiem z katedrą św. Marcina (Duomo di San Martino) z XVIII w. oraz kościołem św. Katarzyny (Chiesa di Santa Caterina) z XVI w.
Z kolei Treviso zamieszkuje ponad 80 000 mieszkańców, a miasto może się pochwalić dobrze zachowaną starówką, katedrą z XII w. z obrazami Tycjana oraz romańską kryptą w środku świątyni. Treviso znane jest również z wielu kanałów oraz kościoła pod wezwaniem św. Franciszka z XIII w., gdzie spoczywają syn Dante Alighieri i córka Francesco Petrarki. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że w sali zebrań w klasztorze przy kościele św. Dominika znajduje się fresk z połowy XIV w. z najstarszym przedstawieniem… okularów.
Zamieszanie o miejsce „narodzin” tiramisu raczej nie miałoby miejsca, gdyby oznaczenie tego słodkiego deseru zostało wcześniej uznane za nazwę chronioną. Problemem okazał się też brak koordynacji i współpracy obu zainteresowanych regionów.
Tiramisu – kaloryczność
100 g tiramisu zawiera w sobie 387 kcal, 22 g tłuszczu oraz 41 g węglowodanów.
Włoska nazwa deseru, ze względu na jego dużą kaloryczność, wprost odnosi się do przywrócenia sił (tiramisu znaczy „postaw mnie na nogi”). Życie nie składa się tylko z kanapek na śniadanie i kolację. Jednak pamiętajmy, że mimo wszystko nasze posiłki to nie tylko desery, nawet gdy są tak smaczne jak tiramisu!
