Teraz czytasz...
Kozieradka, czyli o koniczynie z rogu barana dobrej nie tylko w serze – właściwości i zastosowania lecznicze
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Kozieradka, czyli o koniczynie z rogu barana dobrej nie tylko w serze – właściwości i zastosowania lecznicze

Avatar photo

Kozieradka to niezwykle cenna roślina. Znana jest w wielu krajach, gdzie stanowi dodatek do wielu dań. W Polsce dodaje się ją niekiedy do żółtego sera. Do czego jeszcze wykorzystuje się to zioło o wielu nazwach?

Kozieradka niejedno ma imię. Jej botaniczna nazwa foenum-graecum oznacza „greckie siano”, stąd pewnie jej spolszczona nazwa potoczna, czyli fenegryka. W krajach niemieckojęzycznych, poza oficjalna nazwą kozieradki (Bockshornklee), którą można przetłumaczyć jako koniczyna baraniego rogu, występują również inne, równie oryginalne: koniczyna krowiego rogu, cudowne zioło jelenia, piękna Małgorzata, koniczyna filozofów.

Przeczytaj: Zioła nie zawsze bezpieczne [wywiad z farmaceutą]

Lecznicze zastosowanie kozieradki

Kozieradka to jednoroczna roślina (wysoka na 30-80 cm), preferująca wapienne podłoże o mocnym, palowym korzeniu, której okres kwitnięcia przypada na lato, kiedy to owady zbierając pyłek z kremowych lub jasnożółtych kwiatów je zapylają. Kształt liści przypomina koniczynę (stąd pewnie w języku niemieckim w nazwie kozieradki znalazło się odniesienie do koniczyny). Kozieradka owocuje od lipca do września. Nasiona zawarte w owocach są bogate w tłuszcze i białka oraz witaminy PP, F i D. Stosowane wewnętrznie wykazują działanie przeciwzapalne błony śluzowej przewodu pokarmowego, a użyte w formie ciepłych okładów mają pozytywny wpływ na choroby skórne typu czyraki i egzemy.  

Od wczesnego średniowiecza do XIX w. kozieradka była wykorzystywana w Europie i w Azji w medycynie ludowej. W Niemczech i we Francji roślinę uprawia się z przeznaczeniem na ziołowe herbatki, a nasiona kozieradki błękitnej we włoskiej Górnej Adydze są dodawane do pieczenia chleba lub w czasie produkcji sera.

Kozieradka była w przeszłości stosowana jako pasza dla bydła. Zapach podobny do syropu klonowego i curry wyczuwalny w krowim mleku sprawił, że zaniechano karmienia bydła mlecznego surową kozieradką.

Przeczytaj również: Dlaczego warto używać ziół?

Kozieradka w kuchniach świata

Młode liście kozieradki można dodawać do sałatek, z kolei suszone, ze względu na swój gorzki smak i intensywny zapach, nadają się w ograniczony sposób jako dodatek, który wzmacnia smak dań. Nasiona są mniej „problematyczne” i częściej stanowią składnik marynat. Niekiedy dodaje się je do domowego makaronu. Z nasion wytwarzane są również kosmetyki, zwłaszcza maseczki do pielęgnacji cery zniszczonej, przewrażliwionej i suchej.

kozieradka w kuchni

Kozieradka jest uprawiana prawie na całym świecie, ale jej pierwotnym miejscem występowania był rejon Kaukazu i Zakaukazia (Turkmenistan, Uzbekistan) oraz Europa Wschodnia (Ukraina, Mołdawia, Litwa, Estonia). Kozieradkę najkorzystniej uprawia się na nasłonecznionym i wolnym od wiatrów terenie.

W Indiach młode kozieradki jako warzywo sprzedaje się na bazarach w pęczkach wraz z korzeniami. W Bangladeszu i południowym Nepalu oraz wschodnich Indiach jest składnikiem panch phoron, czyli mieszanki ziół „pięć przypraw”, która składa się w równych częściach z nasion kozieradki, kminku, kopru, gorczycy i czarnuszki siewnej. Nasiona nie są mielone, ale w całości. Mieszankę stosuje się do warzyw, kurczaka z curry lub do potraw z baraniny.

W Jemenie kozieradka jest jednym z głównych składników narodowej potrawy saltah, gulaszu z jagnięciny, który podaje się z cienkim chlebem malooga, który służy do nabierania gulaszu z talerza. Do gulaszu dodaje się zmiażdżoną czerwoną lub ostrą zielona paprykę, kolendrę, czosnek i kminek, posiekaną cebula oraz pokrojone liście kozieradki.

Innym gulaszem z dodatkiem kozieradki jest popularny w Iranie ziołowy gulasz ghormeh sabzi, gdzie jednym ze składników są liście omawianej rośliny.

Liście kozieradki dodaje się też do wegetariańskiego kuku sabzi, który przypomina omlet i jest przyrządzany z jaj, pora, czosnku, natki pietruszki i liści kozieradki. Serwowany jest z chlebem lub ryżem.  

Z kolei w kuchni tureckiej nasiona kozieradki są używane do wyrobu çemen. Jest to pasta serwowana na śniadanie lub w ciągu dnia do ciepłych dań z wieprzowiny. Pastę çemen przygotowuje się na bazie koncentratu pomidorowego, oliwy, posiekanych orzechów włoskich, pieprzu, kminku, chilli, tymianku i nasion kozieradki. Pastę podaje się również do pastrimy, suszonej, peklowanej jagnięciny. Skrawki tego mięsa dodaje się (na śniadanie) do omletów, które wzbogaca się pastą çemen, ale pastrimę w Turcji dodaje się również do gulaszu lub na osobnym talerzu jako przystawkę (wraz z çemen) i kieliszkiem anyżowej raki.

Kalafior z kozieradką [przepis]

Na koniec tej przebieżki po świecie z kozieradką na talerzu prezentujemy przepis inspirowany kuchnią indyjską. Jest nim pieczony kalafior z kozieradką.

  1. Kalafior dzielimy na różyczki.
  2. Na patelni lub w woku na rozgrzanym klarowanym maśle szklimy ząbki czosnku.
  3. Dodajemy kawałki kalafiora oraz nasiona kozieradki i pokrojoną, suszoną paprykę chilli,
  4. Wszystko dusimy (mieszając od czasu do czasu) pod przykryciem przez 30-40 min.

Do tak przygotowanego kalafiora można dodatkowo podać indyjski jogurt raita, który łatwo przygotować z naturalnego jogurtu, świeżej i suszonej kolendry, posiekanej cebuli, pokrojonego ogórka i mielonego kminku. Całość dobrze się komponuje z cienkim chlebem typu pita.

Mimo, że kozieradka pospolita jest pożywną rośliną zielną, to jednak warto mieć na uwadze, że nie jest ona zalecana dla osób, które mają alergie na orzeszki ziemne lub ciecierzycę, bo powoduje niestrawności żołądkowe.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.