Majonez – czy jest zdrowy? To zależy! Ten popularny dodatek do sałatek, kanapek i jajek ma tyle samo zwolenników, co przeciwników. Dla jednych to nieodzowny element kuchni, dla innych kaloryczna bomba. Ale czy naprawdę trzeba się go bać? Wszystko zależy od składu, ilości i… umiejętności czytania etykiet. Sprawdź, co tak naprawdę kryje się w słoiku majonezu i jak wybrać ten, który nie tylko smakuje, ale też służy zdrowiu.
Skład i wartość odżywcza majonezu
Co zawiera tradycyjny majonez?
Domowy majonez zawiera proste i łatwo dostępne składniki: olej roślinny, żółtka jaj, musztardę, sok z cytryny lub ocet oraz odrobinę soli i pieprzu. Jego atutem jest świeżość, brak zbędnych dodatków chemicznych oraz możliwość pełnej kontroli nad jakością użytych produktów.
→ Przeczytaj także: Jak zrobić majonez krok po kroku: przepis, składniki i techniki
Trzeba pamiętać, że jest to produkt, który ma wysoką zawartość tłuszczu, którego ilość w codziennej diecie dobrze jest kontrolować. Nie oznacza to jednak, że majonez musi zniknąć z jadłospisu
Tłuszcz jest nam potrzebny. To źródło energii, nośnik smaku i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Warto jednak stawiać na jego dobre źródła: oliwę z oliwek, orzechy, nasiona, awokado. A majonez? Może być dodatkiem, szczególnie jeśli lubimy jego smak, używamy go w rozsądnych ilościach i nie pojawia się na talerzu codziennie w dużych porcjach. Zwracajmy też uwagę na skład. Najlepiej wybierać majonez bez zbędnych dodatków, z prostym składem opartym na oleju rzepakowym, który zawiera korzystne kwasy tłuszczowe omega-3.
– dodaje.
Majonez kupny często zawiera dodatki mające na celu wydłużenie terminu przydatności do spożycia, poprawę konsystencji lub smaku. Do najczęstszych należą konserwanty (np. sorbinian potasu), stabilizatory, zagęstniki (np. skrobia modyfikowana lub guma ksantanowa), a także cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy. W tańszych produktach mogą pojawić się również tłuszcze częściowo utwardzone, które obniżają jakość odżywczą i mogą wpływać niekorzystnie na zdrowie.
Kaloryczność i indeks glikemiczny majonezu
Ze względu na wysoką zawartość tłuszczu – nawet do 80% – majonez jest produktem bardzo kalorycznym. Dostarcza ok. 700 kcal na 100 g, co sprawia, że nawet niewielka jego ilość znacząco zwiększa wartość energetyczną posiłku.
→ Przeczytaj także: Majonez wegański: składniki, warianty i przygotowanie
Tłuszcze zawarte w majonezie, głównie pochodzenia roślinnego, to przede wszystkim tłuszcze nienasycone, które w umiarkowanych ilościach mogą korzystnie wpływać na profil lipidowy krwi. Niemniej jednak, ze względu na wysoką kaloryczność majonezu, osoby dbające o masę ciała powinny spożywać go z umiarem.
Pomimo dużej ilości tłuszczu, majonez ma bardzo niski indeks glikemiczny – wynosi zaledwie kilka jednostek – ponieważ niemal nie zawiera węglowodanów. Oznacza to, że jego spożycie nie powoduje gwałtownych skoków poziomu glukozy we krwi.
Porównanie składu najpopularniejszych majonezów dostępnych w Polsce
- Majonez Kielecki: 68 g/100 g, brak konserwantów, 0,8 g soli na 100 g, prosty skład: olej rzepakowy, musztarda, woda, żółtka jaj, brak dodatków E.
- Majonez Dekoracyjny Winiary: 78 g/100 g, konserwanty: E385, kwas cytrynowy, 0,58 g soli na 100 g, zawiera przeciwutleniacz i regulator kwasowości; wyższa kaloryczność.
- Hellmann’s Original: 71 g/100 g, konserwanty: E385, barwniki, 0,7 g soli na 100 g, dodatek barwników i przeciwutleniacza; średnia zawartość tłuszczu.
- Majonez Pudliszki: 78 g/100 g, konserwanty: E385, 0,9 g soli na 100 g, wysoka kaloryczność; zawiera przeciwutleniacz.
- Majonez Roleski Premium: 75 g/100 g, konserwanty: E385, aromaty, 0,14 g soli na 100 g, miód zamiast cukru; zawiera aromaty i przeciwutleniacz.
- Majonez Mosso: 65,8 g/100 g, konserwanty: E385, zagęstniki, 1,4 g soli na 100 g, najwyższa zawartość soli; obecność zagęstników i przeciwutleniacza.
- Majonez Pomorski Ocetix: 65/100 g, konserwanty: E385, barwnik, 1,1 g soli na 100 g, zawiera skrobię modyfikowaną, gumy zagęszczające i przeciwutleniacz.
- Majonez Kania (Lidl): 74/100 g, konserwanty: E385, kwas cytrynowy, 0,7 g soli na 100 g, zawiera przeciwutleniacz i regulator kwasowości; umiarkowana zawartość soli.
- Majonez Madero (Biedronka): 79/100 g, konserwanty: E385, kwas cytrynowy, 0,7 g soli na 100 g, wysoka zawartość tłuszczu; zawiera przeciwutleniacz i regulator kwasowości.
Majonez Kielecki wyróżnia się najprostszym i najbardziej naturalnym składem, bez dodatków konserwujących i przeciwutleniaczy. Zawiera również umiarkowaną ilość soli i tłuszczu, co czyni go korzystnym wyborem dla osób dbających o zdrowie.
Warto też sięgnąć po majonezy ekologiczne. Są produkowane z certyfikowanych składników pochodzących z upraw ekologicznych, co oznacza brak sztucznych dodatków, konserwantów i barwników. Często zawierają zdrowsze tłuszcze, np. olej słonecznikowy czy rzepakowy, bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe. Wiele z nich jest bezglutenowych, a niektóre są również wegańskie, co czyni je odpowiednimi dla osób z różnymi potrzebami dietetycznymi. Do wyboru są m.in.:
- Majonez Vitaquell Majonez jajeczny BIO: 81 g/100 g, brak konserwantów, 1,3 g soli na 100 g,
- Majonez Byodo bezglutenowy BIO: 79 g/100 g, brak konserwantów, 0,9 g soli na 100 g, odpowiedni dla osób z nietolerancją glutenu,
- Majonez EkoWital BIO: 68 g/100 g, brak konserwantów, 1,2 g soli na 100 g, majonez o niższej zawartości tłuszczu.
→ Przeczytaj również: Musztarda, ketchup, majonez – jak wybrać najlepsze?
Tłuszcze w majonezie a zdrowie
Obecne w majonezie tłuszcze mogą wspierać zdrowie lub mu szkodzić, w zależności od rodzaju użytego oleju. Znaczenie ma nie tylko sam surowiec (np. olej rzepakowy, słonecznikowy czy sojowy), ale także proporcje zawartych w nim kwasów tłuszczowych: nasyconych, jednonienasyconych i wielonienasyconych. To właśnie od ich balansu zależy wpływ majonezu na poziom cholesterolu, stan naczyń krwionośnych i ogólną równowagę lipidową w organizmie.
Majonez, dzięki dużej zawartości tłuszczu oraz obecności żółtek jaj, stanowi naturalne źródło witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K.
Tłuszcze nienasycone i ich korzystny wpływ
W tradycyjnym majonezie dominują tłuszcze nienasycone, szczególnie jednonienasycone i wielonienasycone, które uznawane są za korzystne dla organizmu. Tłuszcze te, obecne głównie w olejach roślinnych, mogą obniżać poziom „złego” cholesterolu LDL i wspierać zdrowie serca oraz układu krążenia.
Tłuszcze nasycone i ryzyko zdrowotne
Majonez może zawierać także tłuszcze nasycone, zwłaszcza jeśli przygotowany jest na bazie jaj lub olejów mniej korzystnych, jak olej palmowy. Ich nadmiar w diecie wiązany jest z podwyższonym ryzykiem miażdżycy i chorób serca.
Kwasy tłuszczowe omega-3 w majonezie
W niektórych wariantach majonezu, zwłaszcza tych wzbogaconych lub przygotowanych z oleju rzepakowego, znajdziemy również cenne kwasy tłuszczowe omega-3, które działają przeciwzapalnie, wspierają pracę mózgu i serca oraz pomagają w utrzymaniu równowagi lipidowej. Choć majonez może być źródłem wartościowych tłuszczów, ważne jest jego umiarkowane spożycie i wybór wersji o jak najbardziej naturalnym składzie.
Majonez a cholesterol i układ sercowo-naczyniowy
Majonez może wpływać na poziom cholesterolu we krwi – zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób, w zależności od jego składu.
Jeśli jest przygotowany na bazie olejów roślinnych bogatych w tłuszcze jednonienasycone (np. olej rzepakowy, oliwa z oliwek), może wspierać utrzymanie korzystnego profilu lipidowego, obniżając poziom „złego” cholesterolu LDL i jednocześnie wspomagając wzrost „dobrego” cholesterolu HDL. Taki efekt może mieć działanie ochronne na układ sercowo-naczyniowy, zmniejszając ryzyko miażdżycy i chorób serca.
Natomiast majonezy zawierające tłuszcze nasycone lub – w najgorszym przypadku – utwardzone tłuszcze trans, mogą sprzyjać podwyższeniu poziomu LDL i obniżeniu HDL, co jest niekorzystne dla zdrowia serca i naczyń.
Jeśli ktoś ma szczególne zalecenia dietetyczne, np. w kontekście chorób sercowo-naczyniowych, wtedy warto omówić częstotliwość spożycia majonezu z dietetykiem. U większości osób, które jedzą go okazyjnie, jako dodatek do sosu czy sałatki kilka razy w tygodniu, nie ma powodu do niepokoju. Pamiętajmy – nie chodzi o to, by dzielić jedzenie na „zdrowe” i „niezdrowe”, ale by umieć ocenić, co i w jakiej ilości służy nam na co dzień
– zauważa mgr Izabela Daniel-Kalicka.
Z tego względu ważne jest, aby sięgać po majonez o prostym, naturalnym składzie i spożywać go z umiarem, zwłaszcza w diecie osób z zaburzeniami lipidowymi lub zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia.
→ Sprawdź przepis na majonez z aquafaby
Potencjalne zagrożenia zdrowotne
Nadciśnienie, cukrzyca i otyłość a spożycie majonezu
Ze względu na bardzo wysoką kaloryczność majonezu, może on łatwo przyczyniać się do nadmiernego spożycia energii, co sprzyja przybieraniu na wadze, zwłaszcza jeśli jest spożywany regularnie i w dużych ilościach. Dla osób z otyłością lub ryzykiem jej rozwoju, istotne jest ograniczenie kalorii, dlatego majonez powinien pojawiać się w diecie jedynie okazjonalnie.
W przypadku cukrzycy majonez ma niski indeks glikemiczny, ponieważ praktycznie nie zawiera węglowodanów, co oznacza, że nie powoduje nagłych skoków poziomu glukozy we krwi. Jednak z uwagi na wysoką zawartość tłuszczu, jego nadmiar może pogarszać insulinowrażliwość oraz sprzyjać stanom zapalnym, które często towarzyszą cukrzycy typu 2.
Dla osób z nadciśnieniem istotny jest również skład majonezu. Niektóre wersje sklepowe zawierają dodatek soli, której nadmiar może wpływać na podniesienie ciśnienia krwi. W tym przypadku zalecane są domowe lub niskosodowe wersje produktu.
Konserwanty i dodatki chemiczne – możliwe skutki uboczne
W wielu dostępnych na rynku majonezach, zwłaszcza tych o dłuższym terminie przydatności, stosuje się konserwanty i dodatki chemiczne, m.in. benzoesan sodu, sorbinian potasu, sztuczne aromaty, barwniki czy stabilizatory. Choć większość z tych substancji została dopuszczona do użytku w żywności i uznana za bezpieczną w określonych ilościach, u niektórych osób mogą one wywoływać działania niepożądane, zwłaszcza przy nadmiernym i regularnym spożyciu. Wrażliwe osoby mogą doświadczać objawów takich jak bóle głowy, uczucie zmęczenia, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, a nawet reakcje skórne.
Czy majonez może wywoływać migreny?
Istnieją również doniesienia, że niektóre dodatki do żywności – jak glutaminian sodu, sztuczne barwniki czy konserwanty – mogą u osób predysponowanych wywoływać lub nasilać migreny.
Dlatego należy zwracać szczególną uwagę na skład produktów spożywczych, w tym majonezu, i wybierać wersje o jak najbardziej naturalnym składzie.
Zdrowsze alternatywy dla tradycyjnego majonezu
Jeśli chcesz spróbować zdrowszej wersji majonezu lub po prostu mieć pełną kontrolę nad jego składem, sprawdź nasze przepisy na majonez. Znajdziesz tam klasyczne receptury, warianty wegańskie, majonez bez jajek, a nawet lżejsze wersje z jogurtem. Domowy majonez to nie tylko prostszy skład, ale też wyjątkowy smak.
Majonez light – mniej tłuszczu, ale więcej cukru i soli?
W wielu przypadkach majonez typu „light” (czyli o obniżonej zawartości tłuszczu) zawiera mniej tłuszczu, ale więcej cukru i/lub soli w porównaniu do wersji klasycznej. Wynika to z kilku powodów. Po pierwsze tłuszcz odpowiada za smak i konsystencję produktu. Kiedy się go usuwa lub zmniejsza jego ilość, produkt traci smak. Producenci często rekompensują to dodając więcej cukru (dla smaku i tekstury) i soli (dla podbicia smaku).
Po drugie trzeba pamiętać, że tłuszcz zapewnia kremowość. Jeśli go brakuje, konieczne są inne składniki, by majonez nie był wodnisty lub nieapetyczny.
Jak wybrać zdrowy majonez?
Zdrowy majonez to taki, który ma prosty, krótki skład, oparty na naturalnych składnikach, bez zbędnych dodatków chemicznych. Najlepiej wybierać produkty, które zawierają olej roślinny (np. rzepakowy), jajka lub żółtka, ocet lub musztardę oraz przyprawy. Należy unikać majonezów, które mają wiele konserwantów, sztucznych aromatów, skrobi modyfikowanych czy syropu glukozowo-fruktozowego.
Na co zwracać uwagę w składzie?
Podczas czytania etykiety warto szczególnie zwrócić uwagę na:
- rodzaj tłuszczu: najlepszy będzie olej rzepakowy (ze względu na korzystne proporcje omega-3 i omega-6), ewentualnie olej słonecznikowy; unikaj tłuszczów utwardzonych,
- zawartość jajek: im wyższa zawartość żółtek/jajek, tym lepiej,
- obecność cukru i soli: sprawdź, czy producent nie „ratował” smaku zwiększoną ilością tych składników, szczególnie w wersjach light,
- dodatki technologiczne: unikaj majonezów zawierających zagęstniki (gumy, skrobie modyfikowane), konserwanty, wzmacniacze smaku czy barwniki.
Rola oleju rzepakowego w zdrowym majonezie
Olej rzepakowy jest często uważany za najzdrowszy tłuszcz stosowany w majonezie, i nie bez powodu:
- jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, szczególnie omega-3 i omega-6,
- ma dobre proporcje tłuszczów, korzystne dla układu sercowo-naczyniowego,
- ma neutralny smak.
Wybór majonezu na bazie oleju rzepakowego to rozsądna opcja dla osób dbających o serce, poziom cholesterolu i ogólną jakość tłuszczów w diecie.
Czy droższy majonez oznacza lepszy skład?
Nie zawsze. Często wyższa cena wynika z marketingu i marki, opakowania premium oraz dodatków smakowych (np. majonez z truflami). Z drugiej strony droższe majonezy rzemieślnicze lub ekologiczne mogą mieć rzeczywiście lepszy skład: więcej jajek, brak konserwantów, wysokiej jakości olej.
Jednak cena nie jest gwarantem jakości. Sprawdzajmy zatem skład i tabelę wartości odżywczych, zamiast kierować się wyłącznie ceną lub reklamą.
