Pozostały po smażeniu olej nie powinien trafiać do zlewu, ubikacji ani do śmietnika. Choć wiele osób nadal tak robi – to duży błąd, który ma poważne konsekwencje – zarówno dla środowiska, jak i dla naszego portfela.
Ponad połowa Polaków wylewa zużyty olej do zlewu. Wiemy, że szkodzi, ale nie wiemy, co z nim zrobić
Badania konsumenckie wskazują na to, że ponad 50% Polaków* pozbywa się oleju w sposób szkodliwy dla środowiska i wylewa go do kanalizacji lub wyrzuca do śmieci. Tylko 27% badanych wie, jak prawidłowo go utylizować.
→ Dowiedz się, jaki olej do smażenia wybrać
Olej po smażeniu, marynata z suszonych pomidorów czy zalewa z tuńczyka w puszce to tzw. płynne odpady kuchenne, o których recyklingu rzadko się mówi. Są tłuste, często „niewidzialne” wśród codziennych odpadów. A jednak ich niewłaściwe wyrzucanie ma bardzo realne i szkodliwe skutki – zarówno dla środowiska, jak i naszej kanalizacji.
Z badań wynika, że ponad 50% Polaków wylewa zużyty olej do kanalizacji albo wyrzuca do śmieci zmieszanych. Tylko jedna na cztery osoby potrafi poprawnie wskazać, jak powinno się z nim postępować. A przecież większość z nas – bo aż 84% badanych – zgadza się z tym, że właściwa utylizacja oleju ma znaczenie ekologiczne.
Dlaczego nie wolno wylewać oleju do kanalizacji?
Po ostygnięciu olej gęstnieje i przywiera do ścianek rur, tworząc tłuste, lepkie osady. Z czasem takie złogi mogą prowadzić do:
- zapychania odpływów,
- awarii kanalizacji,
- nieprzyjemnych zapachów,
- a nawet do zalania mieszkania lub piwnicy w wyniku cofnięcia się ścieków.
Naprawa takich szkód bywa kosztowna i czasochłonna.
A co ze środowiskiem?
Wylany do kanalizacji olej trafia ostatecznie do oczyszczalni ścieków, które nie zawsze są w stanie skutecznie go usunąć. Olej dostający się do rzek czy jezior tworzy na powierzchni tłustą warstwę, która ogranicza dostęp tlenu i szkodzi organizmom wodnym. Zaledwie 1 litr oleju może zanieczyścić nawet 1 000 000 litrów wody.
Co zrobić z zużytym olejem?
- Po ostygnięciu przelej go do szczelnego pojemnika (np. butelki PET) i oddaj do punktu selektywnej zbiórki odpadów (PSZOK). Wiele gmin przyjmuje zużyty tłuszcz jako odpad niebezpieczny.
- Nie wylewaj tłuszczu do zlewu ani toalety.
- Przechowuj zużyty olej w szczelnym pojemniku, np. butelce po wodzie, i oddaj go do punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych lub specjalnego pojemnika (np. Olejomatu).
Chcemy dbać o środowisko, ale potrzebujemy narzędzi. Olejomaty dają realną szansę na zmianę
Co ciekawe, gdy Polacy dowiadują się, że istnieją specjalne punkty zbiórki zużytego oleju spożywczego – tzw. olejomaty – większość z nich deklaruje gotowość do działania. Choć pierwsze urządzenia pojawiły się dopiero w październiku 2024 roku (w gminie Redzikowo), aż 10% badanych już z nich skorzystało, a blisko 80% twierdzi, że chętnie by to zrobiło, gdyby tylko miało taką możliwość.
To wyraźnie pokazuje jedno: ekologiczne nawyki są w naszym zasięgu, o ile stworzymy warunki, które to umożliwią. Problemem nie jest brak dobrej woli czy świadomości. Główna bariera to brak wygodnego dostępu, informacji i praktycznych rozwiązań.
Ludzi do regularnego oddawania zużytego oleju najbardziej zachęciłaby bliskość punktu zbiórki – aż 71% badanych uznało to za istotny czynnik. Istotna jest również wygodna forma oddania odpadów – 41% osób oczekuje, że proces będzie szybki i prosty. Dla 34% respondentów dodatkową motywacją mogłaby być drobna nagroda, np. rabat, kupon czy punkty lojalnościowe.
Dziś najpowszechniejszym scenariuszem jest niestety ten, w którym zużyty olej po smażeniu trafia do kanalizacji. To szkodliwe zarówno dla środowiska, jak i infrastruktury – powoduje zatory, skaża wodę, utrudnia działanie oczyszczalni. Nasze badanie pokazuje jednak jasno: problemem nie jest brak dobrej woli, tylko brak dostępu do prostych i wygodnych narzędzi. Olejomaty to odpowiedź na ten deficyt. Dajemy mieszkańcom jasny, lokalny i przystępny sposób na to, by prawidłowo pozbywać się oleju. Dzięki temu realnie wspieramy samorządy w osiąganiu wymaganych wskaźników recyklingu. Dotychczas z Olejomatów skorzystało już ponad 10 tysięcy użytkowników
– komentuje Małgorzata Rdest, wiceprezes EMKA Oil, inicjatorka projektu Olejomaty.
→ Przeczytaj: Jak smażyć na patelni grillowej?
Olejomaty pomogą w prawidłowej utylizacji oleju?
Olejomaty działają już w 45 miejscowościach w całej Polsce, łącznie w ponad 70 lokalizacjach. Z jednej strony ułatwiają mieszkańcom bezpieczne i wygodne pozbycie się zużytego oleju, a z drugiej pomagają gminom w realizacji ambitnych celów związanych z recyklingiem i wspierają je w budowaniu lokalnych systemów zgodnych z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym.
Skuteczność tego modelu potwierdzają również doświadczenia władz lokalnych i przedstawicieli miejskich instytucji, którzy podkreślają, że olejomaty łączą edukację ekologiczną z praktyczną korzyścią.
W Sochaczewie często słyszeliśmy od mieszkańców, że chcą działać bardziej ekologicznie, ale nie wiedzą jak. Olejomat okazał się odpowiedzią na ten problem. Od jego uruchomienia obserwujemy wzrost zainteresowania selektywną zbiórką również w innych obszarach. Dla nas, jako samorządu, to również ważny krok w stronę osiągania wymaganych poziomów recyklingu. To pokazuje, że wspieranie gospodarki obiegu zamkniętego nie musi oznaczać skomplikowanych inwestycji – czasem wystarczy jeden brakujący element układanki
– mówi Daniel Kamil Janiak, burmistrz Sochaczewa.
Michał Klonowski, prezes Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Żyrardowie, podkreśla nie tylko systemowe znaczenie Olejomatów, ale również ich istotną funkcję edukacyjną. Zwraca uwagę, że to narzędzie, które nie tylko wspiera gospodarkę odpadami na poziomie lokalnym, ale także realnie wpływa na zmianę nawyków mieszkańców i budowanie świadomości ekologicznej.
Odpad w postaci zużytego oleju przez lata nie mieścił się w standardowych systemach zbiórki, przez co umykał mieszkańcom. Olejomat nie tylko wypełnia tę lukę, ale robi to w sposób zgodny z oczekiwaniami współczesnych użytkowników. Co ważne, wpływa też na zwiększenie świadomości: wielu mieszkańców po raz pierwszy zastanowiło się, co właściwie robić ze zużytym olejem spożywczym. Dzięki temu wzrasta nie tylko poziom recyklingu, ale też jakość zbieranych frakcji. To narzędzie, które realnie pomaga nam wdrażać zasady GOZ na poziomie lokalnym.
Czym są olejomaty?
Olejomaty to pierwsze w Polsce innowacyjne urządzenia służące do selektywnej zbiórki zużytego oleju kuchennego, które powstały z inicjatywy firmy EMKA Oil. Ich funkcjonowanie opiera się na współpracy z samorządami, nowoczesnej aplikacji mobilnej oraz spójnych działaniach edukacyjnych skierowanych do mieszkańców. To połączenie technologii, partnerstwa lokalnego i świadomej ekologii.
Zebrany olej trafia do specjalistycznego recyklingu, gdzie zyskuje drugie życie. Może być przetworzony na biopaliwo, świece czy ekologiczne środki czystości. Dzięki temu ograniczamy zanieczyszczenie środowiska, a jednocześnie tworzymy realną wartość z odpadu, który do tej pory był problemem.
Projekt ma też silny wymiar społeczny i motywacyjny. Kampania „Olej zdasz, drzewko masz!” to przykład, jak można w prosty sposób zachęcić mieszkańców do zmiany codziennych nawyków. W zamian za przekazanie odpowiedniej ilości oleju, uczestnicy otrzymują sadzonki roślin – symboliczne, ale skuteczne narzędzie budujące postawy proekologiczne.
Olejomaty nie tylko porządkują system gospodarki odpadami, ale przede wszystkim wspierają rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym. Pokazują, że odpowiedzialne zarządzanie zasobami może być dostępne, zrozumiałe i korzystne.
*Badanie zrealizowane na zlecenie projektu Olejomaty przez Ogólnopolski Panel Badawczy Ariadna
