Zmęczony bywa każdy z nas. Uczucie wyczerpania pojawia się najczęściej wieczorem i stosunkowo szybko mija. Nie zawsze jednak. Gdy uciążliwe objawy odczuwamy nieustannie i powodują one ponadto szereg innych dolegliwości, może się okazać, że cierpimy na zespół przewlekłego zmęczenia (CFS, Chronic Fatigue Syndrom).
Zmęczenie to stan, który z pewnością dotykał ludzi na przestrzeni wieków. Dziś jednak żyjemy inaczej niż nasi przodkowie. Szybciej, intensywniej, bardziej emocjonalnie. Mamy wokół siebie mnóstwo rozwiązań technologicznych, które ułatwiają nam życie i pozwalają zaoszczędzić czas, ale – paradoksalnie – często skarżymy się, że nie mamy kiedy odpocząć i nabrać dystansu. Wielu z nas dało się wciągnąć w wir codziennego życia, którego tempo jest bardzo szybkie. Musimy ponieść tego konsekwencje.
Co to jest zespół chronicznego zmęczenia?
Po raz pierwszy definicja tego pojęcia w świecie nauki pojawiła się w 1988 r. za sprawą amerykańskiego Centrum Kontroli Chorób. Już blisko 30 lat naukowcy próbują ustalić przyczyny tej choroby oraz sposoby łagodzenia jej objawów. Te bowiem są bardzo uciążliwe i w znacznym stopniu wpływają na codzienne funkcjonowanie.
Objawy zespołu chronicznego zmęczenia to:
- poczucie zmęczenia, którego nie da się uzasadnić intensywną pracą lub wysiłkiem fizycznym
- sen nieprzynoszący regeneracji
- osłabienie koncentracji
- kłopoty z pamięcią
- permanentny stres
- problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność)
- bóle mięśniowe
- powysiłkowe złe samopoczucie
- bóle stawów
- bóle głowy
- nawracające bóle gardła
- powiększenie szyjnych węzłów szyjnych
Rozpoznanie stawia się, jeśli objawy utrzymują się co najmniej pół roku
. Zauważono, że na zespół chronicznego zmęczenia częściej chorują kobiety, najczęściej w wieku 20-50 lat, należące do klasy średniej. Osoby zmagające się z tym problemem są najczęściej ambitne i wykształcone, poświęcające się karierze zawodowej.
Zmęczenie chorobą?
Szacuje się, że zespołem chronicznego zmęczenia dotkniętych jest milion Amerykanów i 250 tys. Brytyjczyków. Niestety, w Polsce o diagnozę trudno. Problem jest bagatelizowany, a pacjenci pozostawieni sami sobie.
– Trudności diagnostyczne wynikają z powodu występujących w CFS objawów podobnych do tych, które występują w innych schorzeniach. Rozpoznanie lekarskie oparte jest na procesie eliminacji i wykluczeniu innych schorzeń, którym towarzyszy uczucie przewlekłego zmęczenia, np. choroby o podłożu hormonalnym (choroby tarczycy), reumatologicznym (toczeń układowy), nerwowym (depresja, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona), zakaźnym (borelioza, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C), przewodu pokarmowego (celiakia). CFS należy różnicować z depresją, która wtórnie występuje u prawie połowy pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia
– mówi dr Joanna Słomko z Zakładu Ergonomii i Fizjologii Wysiłku Fizycznego UMK w Toruniu.
Medycyna nadal niewiele wie o tym schorzeniu. Nie wiadomo dokładnie, jaka jest jego etiologia i patogeneza. Podejrzewano dotychczas, że pewien udział w rozwoju choroby mają wirusy (zwłaszcza EBV i HHV-6) i toksyny oraz zaburzenia układu odpornościowego, nerwowego i hormonalnego. Przypuszcza się, że bardziej podatni na zachorowanie są ludzie pracujący pod dużą presją i żyjący w stresie. Istnieją też teorie wskazujące, że istnieją osoby, w przypadku których daje się wskazać psychologiczne predyspozycje do występowania zespołu przewlekłego zmęczenia.
Metody leczenia zespołu chronicznego zmęczenia
Wiele ośrodków naukowych na świecie zajmuje się sposobami walki z zespołem przewlekłego zmęczenia. Badania w tym zakresie prowadzą m.in. naukowcy z Katedry i Zakładu Higieny i Epidemiologii oraz Katedry Fizjologii, Zakładu Fizjologii Człowieka Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy. Pomysłodawcą i koordynatorem pierwszego w Polsce populacyjnego projektu badawczego w zakresie diagnostyki i terapii CFS jest dr hab. Paweł Zalewski.
Naukowcom udało się ustalić, że największą skutecznością w zmniejszeniu objawów zespołu chronicznego zmęczenia są programy, które mają holistyczny charakter. Oznacza to, że pacjent traktowany jest indywidualnie, a jego problem jest rozpatrywany na kilku płaszczyznach, m.in. neurologicznej, fizjoterapeutycznej, psychologicznej, dietetycznej. Specjaliści różnych dziedzin próbują odnaleźć przyczynę permanentnego zmęczenia i różnymi metodami ją wyeliminować. Do tego celu potrzebne są ćwiczenia fizyczne o narastającym obciążeniu, psychoedukacja, wsparcie psychologiczne, terapia behawioralna, a w niektórych przypadkach również farmakoterapia (leki przeciwwirusowe, immunologiczne, przeciwdepresyjne).
Zespół chronicznego zmęczenia a aktywność fizyczna
W leczeniu zespołu chronicznego zmęczenia bardzo dobre efekty daje indywidualizacja treningu fizycznego oraz terapia poznawczo-behawioralna
w oparciu o realizację założeń dwóch głównych metod terapeutycznych: Graded Exercise Therapy (GET) oraz Cognitive-Behavioral Therapy (CBT).
W przypadku terapii GET cel, który chce się osiągnąć, to obniżenie uczucia zmęczenia poprzez adaptowanie organizmu do stopniowo zwiększających się obciążeń tlenowych. Ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza rozciągające (stretching) i aerobowe, mają pozytywnie wpłynąć na siłę mięśniową oraz ogólną wydolność, co przełoży się na poprawę jakości snu, wzrost poziomu koncentracji oraz lepsza odporność na infekcje. By jednak trening dał oczekiwane efekty, konieczna jest rutynizacja dnia codziennego. Trzeba więc określić przybliżony czas codziennych czynności – posiłków, pracy – by wysiłek fizyczny odbywał się o zbliżonej godzinie każdego dnia. Ważna jest też systematyczność.
– Z kolei terapia poznawczo-behawioralna (CBT) polega na szczegółowej analizie nastawień i przekonań dotyczących choroby oraz modulowanie tych, które mogą mieć negatywny wpływ na proces zdrowienia. Terapia koncentruje się na bieżących problemach i poszukiwaniu praktycznych sposobów na poprawę samopoczucia na co dzień
– wyjaśnia dr Joanna Słomko.
Osoba przewlekle zmęczona, która podejmuje próbę sprawdzenia zmian w zakresie codziennego funkcjonowania, ma szansę lepiej radzić sobie ze stresem. Ćwiczenia fizyczne dodatkowo wpływają na higienę snu, ale też przyczyniają się do poprawy zdrowia w ogóle.
https://biokurier.pl/jedzenie/zdrowie-jedzenie/choroby-cywilizacyjne-7-diagnoz-ktore-stawiane-sa-najczesciej/?highlight=choroby%20cywilizacyjne
Zespół chronicznego zmęczenia uznaje się dzisiaj jako jedną z chorób cywilizacyjnych. Wpływ na jej rozwój w pewnym stopniu ma tryb życia, jaki dziś prowadzimy. Nasze organizmy są przeciążone, nie mają czasu na regenerację. Wydaje się nam, że filiżanka mocnej kawy lub puszka napoju energetycznego rozwiąże problem. Niestety, może go jedynie pogłębić. Brak odpoczynku w dalszej perspektywie odbija się na stanie naszego zdrowia: częściej chorujemy, jesteśmy nerwowi, apatyczni. W konsekwencji jakość naszego życia ulega znacznemu pogorszeniu.
