Słonecznik jest nam wszystkim doskonale znany – przynajmniej tak mogłoby się wydawać. Urokowi pełnych słońca żółtych pól ulega niemal każdy, a wielu z nas włącza owoce tej rośliny do codziennej diety. Czy wiedzieliście jednak, że korzystne oddziaływanie słonecznikowych ziaren cenili już Indianie z plemienia Cherokee? A może zainteresuje was fakt, że w 2012 roku roślina ta zawędrowała nawet do… kosmosu, gdzie uprawiał ją astronauta Don Pettit? Czy wiecie, czym jest heliotropia?
Słonecznik i szczypta historii
Podobnie jak ziemniaki, pomidory i kukurydza, słonecznik nie wywodzi się z Europy. Jednak w miejscu swojego pochodzenia, czyli w Ameryce Północnej, uprawiany był już 5000 lat temu. Indianie Cherokee traktowali go jako źródło pożywienia (w formie ziarna, mąki lub oleju), lekarstwo, a nawet jako surowiec do produkcji fioletowego barwnika.
Dopiero około 1500 roku Hiszpanie sprowadzili tę roślinę do Europy. Jednak właściwa kariera słonecznika rozpoczęła się nieco później. W XVIII wieku car Rosji Piotr Wielki zachwycił się słonecznikami rosnącymi w ówczesnej Holandii. Sprowadził je do swojego kraju, gdzie roślina pełniła funkcję ozdobną. Rosyjscy rolnicy bardzo szybko docenili właściwości słonecznika i zaczęli uprawiać go na masową skalę.
Pod koniec XIX roślina trafiła do Stanów Zjednoczonych, gdzie zainteresowali się nią współcześni Amerykanie. Złote czasy słonecznika rozpoczęły się jednak w latach 70. ubiegłego stulecia, gdy konsumenci zaczęli poszukiwać źródeł tłuszczu o niskiej zawartości cholesterolu.
Siła wprost z natury
Słonecznik jest niezwykłą rośliną – w ciągu kilku miesięcy potrafi osiągnąć wysokość nawet 4 metrów (choć najbardziej okazały egzemplarz mierzył prawie 9 metrów!). Całym swoim istnieniem pokazuje zatem, że ma w sobie wielką naturalną siłę, którą dzieli się z nami, oferując smaczne i pełne wartości odżywczych ziarna. Jakie mają właściwości odżywcze?
Zawartość witamin i minerałów w słoneczniku
W nasionach słonecznika znajdziemy
- zdrowe tłuszcze,
- ważną dla zdrowia skóry witaminę E
- antyoksydanty.
- magnez
- selen
Czy słonecznik jest zdrowy?
Oczywiście. My też możemy być tak mądrzy jak słonecznik i czerpać pożytki z witamin i minerałów, które zawarte są w jego ziarnach. Bogactwo magnezu pomoże nam w obniżeniu ciśnienia krwi, zredukuje ryzyko zawału, złagodzi migrenowe bóle głowy, poprawi nastrój i pomoże w zasypianiu. Selen wzmocni naszą odporność i wesprze w odchudzaniu, przyspieszając przemianę materii. Dzięki witaminie E poprawi się wygląd naszej skóry i włosów, a ryzyko zachorowania na raka będzie mniejsze.
Warto wiedzieć, że słonecznik jest też doskonałą alternatywą dla tłuszczów zwierzęcych. Wielką zaletą ziaren jest niska zawartość cholesterolu, co sprzyja zdrowiu naszego serca.
Słonecznik a cukrzyca
Słonecznik jest również odpowiedni dla cukrzyków. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu (IG = 35) nie podnosi gwałtownie poziomu cukru we krwi.
Jak uprażyć słonecznik?
Nie jest to trudne. Rozgrzewamy na patelni niewielką ilość tłuszczu i wysypujemy ziarna. Podgrzewamy przez ok. 5-6 minut. Takie nasiona znakomicie sprawdzają się np. jako dodatek do sałatek, musli albo jogurtu. Warto zaopatrzyć się w słonecznik łuskany.
Kaloryczność słonecznika. Czy tuczy?
Ziarna słonecznika oprócz składników odżywczych zawierają również dosyć dużo tłuszczów, przez co cechują się wysoką kalorycznością. Zgodnie z informacjami zawartymi w „Tabelach składu i wartości odżywczej żywności” (Wydawnictwo Lekarskie PZWL) 100 g słonecznika ma 577 kalorii. Pamiętajmy jednak, że zjedzenie 100 g ziaren na raz to nie taka prosta sprawa.
Niemniej jednak warto rozsądnie komponować posiłki, które mają zawierać omawiany produkt. Zalecana dzienna porcja nasion słonecznika to 30 g. Dobrą metodą na uniknięcie przekroczenia rozsądnej ilości jest korzystanie z ziaren w łupinach – dzięki konieczności wyłuskiwania nasion spożywamy je z większą uważnością.
Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z chorobami autoimmunologicznymi. Relacja kwasów omega-3 i omega-6 w słoneczniku nie jest tak korzystna, jak chociażby w siemieniu lnianym. Zbyt duża zawartość kwasów omega-6 sprzyja powstawaniu stanów zapalnych.
Pamiętaj o jakości
Bardzo często słonecznik jest sadzony na glebach skażonych, ponieważ potrafi je oczyścić z lidu, kadmu, arszeniku i uranu. Niestety, toksyny te pozostają w roślinie i mogą zaszkodzić spożywającym produkty z niej pochodzące. Dlatego warto zadbać o to, by kupowane przez nas nasiona pochodziły z dobrego źródła. Obecnie najbardziej bezpiecznym wyborem będzie produkcja ekologiczna, która dba o czystość plonów. Jeśli mamy taką możliwość, kupujmy ziarna słonecznika z certyfikatem ekologicznym. Powinny być one oznaczone unijnym logo żywności ekologicznej (zerknij poniżej). Jeżeli szukasz więcej informacji na temat produktów bio, sprawdź nasz dział: Żywność ekologiczna – informacje
Zanim kupisz słonecznik
A jeśli już mówimy o zakupach, warto pamiętać o kilku wskazówkach:
- nie nabywajmy nasion z pożółkłą łupiną,
- unikajmy produktów solonych i smażonych,
- szukajmy tegorocznych, świeżych ziaren, które mają więcej wartości odżywczych,
- gotowe do spożycia nasiona kiełkowane powinny być suszone w temperaturze co najmniej 50°C (by uniknąć zakażenia bakteriami)
Jak przechowywać nasiona słonecznika?
Po kupieniu przechowujmy nasiona słonecznika w chłodnym miejscu, żeby zapobiec zjełczeniu zawartego w nich tłuszczu.
Co przyrządzić z nasion słonecznika?
Wspominaliśmy już, że doskonale sprawdzają się jako dodatek do jogurtu, owsianki, czy musli. Ciekawą propozycją może być także czekoladowa chałwa słonecznikowa.
Jeżeli chodzi o dania bardziej wytrwane. Spróbujcie pesto z ziarnami słonecznika
Heliotropia – co to jest?
Słonecznik, jako roślina, wykazuje się niezwykłą mądrością – dzięki unikalnej cesze, zwanej heliotropią, posiada zdolność stałego kierowania swojego kwiatostanu w stronę słońca. Dlatego budzi się z twarzą skierowaną w stronę wschodu, a zasypia – patrząc na zachód. Dzięki temu w pełni korzysta z dobrodziejstwa słonecznej energii.
Słoneczna ciekawostka
Czy wiedzieliście, że to, co uważamy za kwiat słonecznika, jest w rzeczywistości kwiatostanem złożonym z mnóstwa małych kwiatów? Żółte płatki, umieszczone na zewnątrz tego kwiatostanu, są w rzeczywistości jedynie płatkami korony, wabiącej owady zapylające. Dlatego też każde z nasion słonecznika (stanowiące owoc tej rośliny) pochodzi od własnego kwiatu.
