Poziomka to smaczny owoc, który nierzadko rośnie w stanie dzikim. Znajdziemy go w lasach i zaroślach. A dlaczego warto po niego sięgać?
Poziomka – jeden z leśnych darów!
Poziomka dzika (Fragaria vesca L.), zwana też czerwoną jagodą czy leśną truskawką, to niepozorna roślina, która doskonale czuje się w polskich lasach i na łąkach. Żywili się nią ludzie pierwotni. Dziś stanowi składnik pożywienia zwierzyny leśnej. Ale i my chętnie z tego daru natury korzystamy.
→ Przeczytaj również: Kiedy sadzić truskawki?
I słusznie, bo w tych drobnych owocach kryje się sporo dobra. Poziomki zawierają m.in. spore ilości witaminy C (mają ich więcej niż cytrusy), sole mineralne (m.in. żelazo, fosfor, potas i wapń). W roślinie obecne są też kwasy (cytrynowy, jabłkowy i salicylowy),
antocyjany, garbniki i pektyny.
Właściwości prozdrowotne poziomek:
- działają przeciwzapalnie,
- wspomagają pracę jelit,
- łagodzą pierwsze objawy przeziębienia,
- przyspieszają przemianę materii,
- poprawiają odporność,
- wspomagają profilaktykę przeciwcukrzycową,
- wykazują działanie przeciwkrwotoczne,
- wspomagają pracę wątroby.
Czy poziomka to krzew?
Poziomka to bylina z rodziny różowatych Rosaceae. Pochodzi z Europy oraz z północnej Azji. By wydać owoce, potrzebuje dużo światła, w lesie należy więc szukać jej na zrębach i obrzeżach oraz w prześwietlonych drzewostanach.
→ Przeczytaj również: W lesie podłączamy się pod rytm natury [rozmowa z dr n. med. Katarzyną Simonienko, psychiatrą i certyfikowanym przewodnikiem kąpieli leśnych]
Roślinę zaczęto uprawiać we Francji, głównie ze względu na walory dekoracyjne. Nie stała się jednak tak popularna jak truskawka, a szkoda, bo jest równie smaczna.
A jak wygląda?
- Ma krótkie, owłosione pędy, z których wyrastają liście.
- Na szczycie skróconych pędów, tzw. koron, zawiązują się pąki kwiatowe.
- Liście złożone (trójdzielne, pierzaste), mają brzegi ząbkowane i owłosione ogonki.
- Kwiaty poziomki mają okrągłe, białe płatki korony i szerokie, trójkątne listki kielicha.
- Owoce dojrzewają w 3-4 tygodnie od rozwinięcia kwiatów.
- Roślina kwitnie i owocuje krótko, zwykle na przełomie wiosny i lata.
Poziomki: owoce dla każdego!
Poziomki to owoce bardzo delikatne (podobnie jak jagody czy maliny). Warto zatem jeść je bezpośrednio po zerwaniu. Mogą stanowić samodzielną przekąskę albo dodatek do owocowego deseru. Dawniej robiono z nich soki, konfitury, galaretki i wino.
→ Przeczytaj również: Liście brzozy i jej kora. Do czego wykorzystać?
Dużym uznaniem poziomka cieszyła się w medycynie ludowej. Zajadano nie tylko owoce, ale zrywano też liście, z których przygotowywano herbaty o działaniu moczopędnym. Taki napar można pić lub płukać nim jamę ustną, gdy występuje problem nieprzyjemnego zapachu. Dziś liście poziomki wchodzą nierzadko w skład mieszanek ziołowych.
Warto też wiedzieć, że owoce poziomek oraz świeży sok wyciśnięty z z owoców to doskonały kosmetyk i lek na wszelkiego rodzaju ropiejące wypryski, ranki i owrzodzenia. Można więc przemywać sokiem skórę lub robić okłady z rozgniecionych owoców. Warto to robić również wtedy, gdy chcemy rozjaśnić piegi lub rozjaśnić cerę.
Poziomka: ciekawostki
Poziomki według legendy powstały za sprawą Matki Boskiej. Podhalańska legenda mówi, że ukazała się ona ubogiej dziewczynie Koziombce, która chcąc ocalić rodzinę przed okrutnym głodem, ofiarowała Jezusowi swą najcenniejszą rzecz – czerwone korale, które dostała kiedyś od matki. Gdy je rozerwała i rozsypały się na ziemi, Matka Boska zamieniła je w pachnące, czerwone jagody. Owoce uratowały mieszkańców gór od głodu.
Jak sadzić poziomki?
Nigdzie na świecie uprawy poziomki nie prowadzi się na dużą skalę. Są co prawda plantacje, również w Polsce, jednak nie pozyskuje się z nich bardzo dużych plonów. Powód? Mały rynek zbytu i niewielka liczba osób do pracy przy zbiorach.
Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by kupić dobrej jakości sadzonki poziomek i posadzić je w swoim ogrodzie lub na balkonie. To bardzo wdzięczna roślina, bo nie potrzebuje dużo miejsca (może być posadzona w doniczce podwieszanej), wymaga jedynie zapewnienia jasnego, słonecznego stanowiska, regularnego podlewania i pozbywania się rozłogów.
Jak stworzyć donicę z truskawkami i poziomkami radzi Joanna Żytkowska, autorka książki „Ogród na balkonie„:
- weź sporą doniczkę, najlepiej wysoką lub wiszącą,
- na dnie umieść nieco keramzytu, który będzie warstwą drenującą,
- wypełnij pojemnik do połowy ziemią uniwersalną,
- posadź truskawki lub poziomki, nie więcej niż dwie sadzonki w jednej doniczce,
- w większych donicach sadź rośliny co ok. 15 cm, by miały wystarczająco dużo przestrzeni na wzrost,
- dosyp ziemię, lekko dociśnij sadzonki i podlej.
Przed okresem zimowym pojemniki z truskawkami i poziomkami warto zabezpieczyć przed chłodem, stawiając je w zacisznym, osłoniętym od wiatru miejscu. Można okryć je agrowłókniną lub wstawić do tuneliku foliowego. Zimą co jakiś czas należy podlać rośliny, by ziemia zupełnie nie wyschła.
