Berberys to nie tylko piękny krzew, ale też witaminowa bomba. Owoce tej rośliny są źródłem wielu cennych dla zdrowia składników odżywczych. Co warto o nim wiedzieć? Jak go uprawiać? I do czego wykorzystać w kuchni?
Berberys – właściwości lecznicze
Zanim przejdziemy do tematu uprawy berberysu, napiszemy kilka słów o jego zastosowaniu w ziołolecznictwie i medycynie alternatywnej.
Jeszcze kilka lat temu w celach terapeutycznych wykorzystywało się korzeń i pędy berberysu, ale wiązało się z uszkodzeniem rośliny. Obecnie dużo częściej wykorzystuje się owoce i liście.
Główną wartością tej rośliny jest berberyna, substancja znajdująca się w korzeniu, liściach, owocach, pędach. Ma ona działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i rozkurczające.
Berberys zawiera ponadto palmatynę i protopinę, które pozytywnie wpływają na układ krążeniowy i całą pracę mięśnia sercowego. Duże ilości witaminy C w owocach działają uodparniająco na organizm. Nie bez przyczyny berberys nazywany jest „cytryną północy„.
Krzew wykorzystywany jest w kuracjach poprawiających metabolizm i regulujących poziom cukru we krwi. Wpływa pozytywnie na koncentrację i nastrój. Liście berberysu leczą bóle reumatyczne.
Berberys wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym. Dodaje się go do kremów i toników, które chronią przed promieniowaniem UVA i UVB oraz spowalniają proces starzenia się skóry.
Pamiętajmy o tym, aby w celach leczniczych wybierać tylko te okazy, które nie podlegają chemicznej uprawie i rosną z dala od ruchliwych ulic.
Berberys. Jak go uprawiać?
Kompozycji ogrodowych z udziałem berberysu nie ma końca. Idealnie wygląda w towarzystwie innych krzewów. Można z niego tworzyć solitery i żywopłoty. Jest to roślina dość łatwa w uprawie. Z jego pięknych czerwonych owoców można tworzyć nalewki, dżemy, konfitury.
Berberys jest to krzew pochodzący z rodziny berberysowatych. Posiada azjatyckie korzenie. W stanie dzikim wstępuje w Europie. W naszym kraju uprawiany jest jako krzew ozdobny.
Posiada rozłożysty pokrój. Przeważnie osiąga rozmiary do 3 m wysokości. Pędy mają ciernie. Liście małe odwrotnie jajowate lub podłużno-eliptyczne o ząbkowanej blaszce liściowej. Latem zielone, jednak jesienią i zimą przebarwiają się na kolor czerwony, pomarańczowy, żółty.
Okres kwitnienia berberysu przypada od maja do czerwca. Wtedy na roślinie pojawiają się drobne kwiaty, zebrane w grona, które wydzielają bardzo przyjemny zapach wabiący owady.
Bardziej ozdobne od kwiatów są owoce berberysu. Mają postać jajowatej, podłużnej, lśniącej jagody w kolorze czerwonym. Są jadalne, mają lekko kwaśny smak i spore pokłady witaminy C. Zbiera się je, gdy są całkowicie dojrzałe (muszą być lekko miękkie). Uwaga: łatwo się gniotą.
Owoce berberysu można poddawać obróbce termicznej, mrozić oraz suszyć w temperaturze 40°C.
Berberys – pielęgnacja w przydomowym ogrodzie
Uprawa berberysu nie należy do skomplikowanych. Najlepiej czuje się w miejscu półcienistym lub słonecznym. Im mniej słońca, tym słabiej wybarwione owoce.
Podłoże powinno być żyzne, przepuszczalne i średnio wilgotne. Idealnie sprawdzi się mieszanina piasku z gliną. Unikajmy sadzenia krzewu w miejscach zalewowych i podmokłych. Takie podłoże jest częstą przyczyną występowania choroby rośliny, mącznika prawdziwego.
Roślina jest odporna na mróz. Wytrzymuje spadki temperatury nawet do -20°C. Można z powodzeniem sadzić ją w miastach, gdyż nie reaguje na zanieczyszczenia powietrza.
Berberys bardzo dobrze znosi cięcie, dlatego sprawdzi się na żywopłoty lub na obwódki rabat. Zabieg cięcia najlepiej wykonywać po kwitnięciu oraz jesienią. Roślina szybko i dobrze się regeneruje. Co 3 lata roślina wymaga cięcia odmładzającego.
Berberys nie wymaga nawożenia. Rozmnaża się z nasion lub przez sadzonki półzdrewniałe, które dość szybko się ukorzeniają.
Odmiany berberysu
W Polsce najbardziej rozpowszechniony jest berberys Thunberga oraz berberys zwyczajny. Ten drugi ma zdecydowanie większy udział w przetwórstwie i ziołolecznictwie. Berberys Thungerga z kolei ma wiele odmian, które mogą urozmaicić nasz ogród.
Ciekawe odmiany berberysu
- Berberys Thunberga Powwow – jest to odmiana dorastająca do 150 cm, posiada kolumnowy pokrój. Liście są jasnozielone z białymi plamkami, niezwykle ozdobne, jesienią się przebarwiają. Owoce na roślinie utrzymują się aż do wiosny;
- Berberys Thunberga Golden Rocket – odmiana, która posiada piękne żółto-złote liście. Toleruje miejsca słoneczne, jesienią przebarwia się na pomarańczowo-czerwono;
- Berberys ottawski Superba – roślina, która posiada lekko przewieszające się pędy. Liście mają kolor purpurowy lub sinoczerwony. Z powodzeniem można uprawiać go jako soliter, na pewno zwróci uwagę odwiedzjących ogród.
Zastosowanie berberysu w ogrodzie
Berberys ma szerokie zastosowanie w projektowaniu ogrodów. Idealne sprawdzi się w roli żywopłotu lub naturalnego ogrodzenia (kolce będą stanowiły barierę m.in. dla zwierząt).
Krzew jest ozdobny przez cały rok, dlatego chętnie wybierany jest do nasadzeń ogrodowych. Odmian i gatunków jest tak wiele, że każdy znajdzie coś wpisującego się w jego wymagania.
Dobrodziejstwo berberysu jest nieocenione. Zachwyca pięknem i smakiem. Posiada szerokie zastosowanie w codziennym życiu.
