Ile warty jest polski rynek żywności ekologicznej? Ile specjalistycznych eko sklepów działa? Czy przybywa przetwórców i rolników? Najnowsze dane z różnych raportów i publikacji.
Artykuł jest systematycznie aktualizowany
Czym jest produkcja ekologiczna?
Zgodnie z definicją ustawową: Produkcja ekologiczna jest ogólnym systemem zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, łączącym praktyki najkorzystniejsze dla środowiska i klimatu, wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych oraz stosowanie wysokich norm dotyczących dobrostanu zwierząt i produkcji, odpowiadających zapotrzebowaniu rosnącej liczby konsumentów na produkty wytwarzane przy użyciu naturalnych środków i procesów. Produkcja ekologiczna pełni zatem podwójną funkcję społeczną: z jednej strony w odpowiedzi na zapotrzebowanie konsumentów dostarcza na rynek produkty ekologiczne, a z drugiej strony dostarcza powszechnie dostępne dobra, przyczyniając się do ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt, jak również do rozwoju obszarów wiejskich. Czytaj więcej w dziale: żywność ekologiczna – informacje
Liczba gospodarstw ekologicznych i ich powierzchnia w Polsce (najnowsze dostępne dane)
31 grudnia 2024 roku w Polsce działało 24 793 producentów ekologicznych z certyfikatem. Wśród nich zdecydowaną większość stanowią rolnicy (23 155 gospodarstw rolnych). O 3,3 proc więcej niż rok wcześniej.
Łączna powierzchnia użytków rolnych, na których stosowana była ekologiczna metoda produkcji, wykazuje od 2019 r. tendencję wzrostową: w 2023 r. zwiększyła się do 636 021,4 ha, natomiast
w 2024 r. do 691 471,1 ha. Oznacza to wzrost odpowiednio o 14,7 i 8,7 proc.
Od wejścia Polski do UE w 2004 r. liczba producentów ekologicznych, jak również powierzchnia ekologicznych użytków rolnych wzrosła wielokrotnie.
W latach 2023 i 2024 największą powierzchnię upraw zajmowały zboża (ok. 30 proc.) oraz rośliny na paszę (ponad 20 proc.). Najmniejszy udział w strukturze upraw miały ziemniaki (0,4 i 0,3 proc.).
Jeśli chodzi o ekologiczny inwentarz, w 2024 r. w porównaniu do 2023 r. wzrost liczby zwierząt zanotowano w przypadku drobiu i bydła na mięso.
Zaprezentowane powyżej dane pochodzą z Raportu o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce, opublikowanego przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych. Na stronie IJAHR-S znajdziecie bardziej szczegółowe dane w formie pdf: https://www.gov.pl/web/ijhars/dane-o-rolnictwie-ekologicznym
Przetwórstwo ekologiczne w Polsce
W 2012 roku w Polsce działało 1227 przetwórni z certyfikatem ekologicznym. Najczęściej zajmują się one przetwórstwem:
- napojów
- dań gotowych
- przypraw
- kakao i czekolady
- wyrobów cukierniczych
Eko sklepy i handel żywnością eko
Według informacji udostępnianych przez hurtownie i dystrybutorów żywności ekologicznej w Polsce działa aktualnie około 700 sklepów specjalizujących się w sprzedaży żywności ekologicznej bądź tzw. „zdrowej żywności” (nie lubimy tego terminu bo jest niejednoznaczny, ale on wciąż funkcjonuje…). Wśród sklepów specjalistycznych panuje duża rotacja – przybywają nowe, ale podobna ich liczba znika z rynku.
Z roku na rok rośnie znaczenie handlu żywnością ekologiczną w super i hiper -marketach oraz sklepach ogólnospożywczych, ale w ostatnich latach (wskutek wojny cenowej między największymi graczami) oferta żywności EKO w Lidlu czy Biedronce nie rośnie, a nawet nieznacznie maleje.
Najwięksi polscy dystrybutorzy żywności ekologicznej to Bio Planet i Eko Wital (spółka zależna Organic Farma Zdrowia). To spółki notowane na giełdzie. Regularnie publikują raporty, które możecie śledzić np. na portalu BIOprofit.info
Przeczytaj także: Europejski rynek żywności ekologicznej
Wartość polskiego rynku żywności ekologicznej
Wartość rynku jest bardzo zagadkowa ze względu na trudności w zbieraniu danych, ale szacuje się ją na 1,34 mld zł, co oznacza, że przeciętny polski konsument wydaje na żywność ekologiczną ok 12 zł w skali roku. Rynek żywności ekologicznej stanowi ok. 0,5% całego polskiego rynku spożywczego.
7 proc. powierzchni użytków rolnych z produkcją ekologiczną do 2030 r.
Kluczową rolę w zakresie rolnictwa ekologicznego pełni Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). Działania resortu obejmują wsparcie finansowe dla producentów ekologicznych poprzez realizację interwencji w ramach Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej. Ponadto resort odpowiada za tworzenie polityki rolnej, nadzorowanie programów wsparcia, a także koordynację działań promocyjnych i informacyjnych.
Jan Golba, dyrektor Departamentu Rolnictwa Ekologicznego i Jakości Żywności w MRiRW podkreślił, że celem resortu w zakresie rolnictwa ekologicznego jest takie projektowanie wsparcia, aby w sposób harmonijny rozwijać stronę podażową i popytową sektora żywności ekologicznej.
– Mam tu na myśli odpowiednie ukierunkowanie wsparcia finansowego dla producentów ekologicznych oraz zachęcanie konsumentów do wybierania produktów ekologicznych. Te zachęty dla konsumentów to np. kampania promocyjna #KUPUJŚWIADOMIE, gdzie mówimy, jak ważne jest podejmowanie świadomych decyzji zakupowych. Ponadto prowadzimy prace nad ustawą o ekologicznym żywieniu zbiorowym, umożliwiającą stołówkom i restauracjom oferowanie produktów ekologicznych w swoim menu. W wrześniu br. projekt ustawy został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Rozpoczęcie konsultacji publicznych planowane jest na październik br. Już wkrótce projekt ustawy zostanie upubliczniony i udostępniony do szerokich konsultacji – wskazał Jan Golba.
Rządowym dokumentem, który określa rozwój produkcji ekologicznej i powiększenie rynku produktów ekologicznych w Polsce, jest „Ramowy Plan Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021– 2030”. Dokument stanowi plan działań, którego celem jest m.in. przeznaczenie do 2030 r. co najmniej 7 proc. powierzchni użytków rolnych objętych systemem produkcji ekologicznej. Cel ten oznacza podwojenie do 2030 r. powierzchni użytków rolnych objętych tym systemem w stosunku do roku 2019 oraz dążenie do osiągnięcia ponad miliona hektarów powierzchni.
Dokument jasno wskazuje, że to rolnicy ekologiczni są pionierami przyszłego rolnictwa zrównoważonego. Stwarzają oni możliwości ekologizacji rolnictwa i stosowania innowacyjnych technik produkcji, które są przyjazne dla środowiska, sprzyjają zamkniętemu obiegowi oraz mają korzystny wpływ na dobrostan zwierząt.
Wsparcie sektora rolnictwa ekologicznego zaplanowano dla wszystkich uczestników łańcucha żywnościowego od pola do stołu, począwszy od wsparcia rolników w obszarze produkcji rolnej surowców i przetwórstwa, poprzez działania wspierające inwestycje i potencjał rynkowy, w tym małych i średnich gospodarstw, skracanie łańcuchów dostaw, działania kształtujące popyt i zaufanie konsumentów do produktów ekologicznych i produkcji ekologicznej, aż po wsparcie integracji branży oraz krajowego doradztwa rolniczego.
Rolnictwo ekologiczne w Europie
Według danych Eurostat w 2023 r. w Unii Europejskiej działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego prowadziło ponad 284 tys. producentów rolnych i ponad 100 tys. przetwórców produktów ekologicznych. W 2023 r. najwięcej gospodarstw ekologicznych było we Włoszech, Francji
oraz w Niemczech. Najwięcej przetwórni ekologicznych było we Francji, Włoszech i w Niemczech. Powierzchnia użytków rolnych, na których stosowane były ekologiczne metody produkcji, wynosiła
w 2023 r. ok. 13 mln ha.
