Nie tabletki, nie pastylki, a właśnie konfekty, morselki, syropy stanowiły remedium na wiele dolegliwości. Leczono nimi przeziębienie i niestrawność. Łagodzono kaszel i ból żołądka. I choć dziś w aptekach mamy całe mnóstwo różnego rodzaju leków i suplementów, to właśnie dawne preparaty ziołowe wracają do łask. Dlaczego warto się nimi zainteresować? Skąd czerpać receptury? I komu mogą pomóc? Odpowiada dr n. farm. Marek Ellnain, współautor książki „Konfekty, morselki, syropy i inne zdrowe łakocie z serwantki farmaceuty”.
Tytuł książki, którą napisał Pan wraz z żoną Roksaną, dla osób niezorientowanych w temacie brzmi tajemniczo. Czym są zatem konfekty, morselki i syropy?
dr n. farm. Marek Ellnain*: To starodawne, zapomniane już nieco postacie leku, które dawniej były niezwykle popularne wśród ludzi. Ratowały naszych przodków, kiedy dokuczał im katar, kaszel lub mieli problemy żołądkowe. Lista ich prozdrowotnych zalet jest bardzo długa.
Syropy to płynna postać leku znana każdemu z nas. Te wykonywane dawniej w renesansowych aptekach różniły się diametralnie od tych, które kupić możemy dzisiaj. Konfekty z kolei były niczym innym jak surowcami leczniczymi bądź ich fragmentami, które utrwalone zostały za pomocą cukru. Pozwalało to na dłuższe ich przechowywanie oraz zabezpieczało przed zepsuciem.
Morselki wykonywano przez połączenie (inkorporację) rozdrobnionych surowców leczniczych w gęstym syropie cukrowym lub miodzie, a następnie odparowanie wody. Powstawała kleista, gęsta, nieco gumowata masa, którą następnie krojono i stosowano według zaleceń.
Morselki można również było sporządzać przez wylewanie, umieszczając na papierze krople preparatu, które następnie ogrzewano tak, aby odparować zbędną wodę.
Kiedy sięgano po te specyfiki?
Wszystkie te postacie leku stosowano w leczeniu rozmaitych schorzeń człowieka. Były lekami pomocnymi w przeziębieniu, działały uspokajająco, przeciwbólowo oraz posiadały jeszcze wiele innych potencjalnych zastosowań.
- Sprawdź przepis na syrop imbirowo – cytrynowy z książki Konfekty, morselki, syropy i inne zdrowe łakocie z serwantki farmaceuty.
Współczesny człowiek ogranicza się najczęściej do tabletek i pastylek. Dawniej nie było do nich dostępu, ludzie musieli sobie więc radzić inaczej. W domowym zaciszu produkowano więc ziołowe specyfiki. Były to swego rodzaju przetwory, które dawniej leczyły niestrawności, przeziębienia, łagodziły dolegliwości żołądkowe i wiele innych problemów zdrowotnych, z którymi dziś też wielu z nas musi się zmierzyć.
Czy dziś, kiedy półki w aptekach uginają się pod ciężarem leków i suplementów, przygotowywanie konfektów, morselek i syropów ma sens?
Oczywiście! Nakład pracy porównywalny jest ze zrobieniem standardowego ciasta z owocami, koszt ogranicza się do zakupu podstawowych surowców ziołowych, a otrzymać możemy naprawdę skuteczne preparaty lecznicze, które mogą być pomocne w leczeniu wielu schorzeń. Do tego dochodzi satysfakcja z faktu, że działamy sami i coś nam wychodzi!
Czy te ziołowe specyfiki mogą być stosowane przez całą rodzinę?
To zależy. Podobnie jak w przypadku leków czy suplementów diety, które możemy kupić w aptece, niektóre nadają się do stosowania przez dzieci, inne nie. Dużą rolę odgrywa tu oczywiście wiek dziecka oraz skład naszego wyrobu. Powiedzieć natomiast mogę, że z uwagi na dużą zawartość cukru czy też miodu, niektóre preparaty są bardzo chętnie przyjmowane przez dzieci i należy wręcz pilnować, aby nie zjadły go zbyt dużo.
Skąd pozyskiwać surowce do zrobienia wyrobów z Pana książki?
Chyba najprościej będzie zakupić potrzebne zioła i korzenie w dobrym sklepie zielarsko-medycznym albo w aptece. Zachęcam jednak do samodzielnych prób pozyskania surowca. Należy wtedy pamiętać jedynie o tym, aby miejsce zbioru było ekologicznie czyste oraz aby nie eksploatować stanowiska danej rośliny w sposób rabunkowy. Pamiętajmy również, że sporo roślin leczniczych w Polsce podlega ochronie gatunkowej.
Przeczytaj: Jak zbierać zioła
Posiadaczom ogródków i większych balkonów zdecydowanie polecam hodowlę. Sam pozyskuję sporo surowca z własnych upraw.
Ktoś powie, że chciałby przygotować wyroby prozdrowotnych właściwościach, ale brakuje mu czasu. Czy to faktycznie czasochłonne? Czy potrzeba specjalistycznego sprzętu?
Nakład czasowy równy jest pracy jaką wykonujemy przy przygotowaniu przeciętnego ciasta owocowego. Jeśli chodzi zaś o sprzęt, to w zupełności wystarczy to co mamy w kuchni. Nie trzeba więc niczego specjalnego.
Pamiętajmy jednak, że o ile chęci są ważne, niemniej istotna jest wiedza. I tu z pomocą przychodzi moja nowa książka, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Gaj. Zielniki renesansowe, z których czerpałem przepisy na konfekty, morselki i syropy, są dziś i trudno dostępne, i niezrozumiałe dla osób bez odpowiedniego doświadczenia. Opracowałem je więc głównie pod kątem używanych jednostek masy, języka, dostępności wykorzystywanych surowców oraz stosowanych w preparatyce procesów.
*Marek Ellnain – doktor nauk farmaceutycznych. Autor książek „Konfekty, morselki, syropy i inne zdrowe łakocie z serwantki farmaceuty” oraz “Nalewki z piwniczki farmaceuty“. Na co dzień pracuje w aptece. Zajmuje się lekami pochodzenia naturalnego, głównie surowcami ziołowymi oraz tradycyjną fitoterapią. Prywatnie szczęśliwy mąż i ojciec czwórki dzieci.
