O gojniku nie wszyscy jeszcze słyszeli. Czas jednak to zmienić. To roślina śródziemnomorska o bardzo długiej tradycji, i co najważniejsze – ma wiele prozdrowotnych właściwości potwierdzonych naukowo.
O gojniku wspomina Teofrast z Eresos (ok. 370-287 p.n.e.), przyjaciel i uczeń Arystotelesa, filozof przyrody, ojciec botaniki i prekursor ekologii i geografii roślin.
Z kolei wybitny grecki lekarz, Pedanios Dioskurydes żyjący w okresie panowania cesarze Nerona, na kartach swojego wybitnego dzieła „De Materia Medica” zalecał picie herbaty z gojnika żołnierzom wracającym z działań wojennych. Napar miał im dodać sił i pomóc zregenerować organizm.
Omawiane zioło przez wieki było na wyposażeniu każdej wojennej apteczki, bo wykorzystywano je do opatrywania ran. Napar z gojnika pili wojownicy, ale też mieszkańcy antycznej Grecji, bo już wówczas wierzono, że roślina ta jest w stanie wypędzić chorobę z organizmu, dodając przy tym witalności i energii.
Przeczytaj: dlaczego warto używać ziół?
Gojnik – skąd pochodzi?
Ta śródziemnomorska roślina występuje na terenie Grecji w 12 odmianach. Różnią się one między sobą nie tylko wyglądem, smakiem i aromatem, ale również właściwościami (co ma związek z jakością olejku eterycznego).
Niezwykle istotna jest również wysokość, na której uprawiany jest gojnik. Naturalnie rośnie on od 800 do 2100 m n.p.m. (niektóre odmiany spotkać można już na wysokości 650 m n.p.m.).
W Grecji nazywamy gojnik górską herbatą
– mówi Chrystos Markopulos, właściciel firmy Greco Products, której gojnik otrzymał Złoty Medal podczas Natura Food 2016 w Łodzi. I dodaje:
Z roku na rok roślina ta staje się coraz bardziej popularna, co niestety rodzi pewne zagrożenia. Plantacje nie są uprawiane w sposób tradycyjny, tworzy się je na nieodpowiednich glebach i wysokościach. To sprawia, że te uprawiane blisko poziomu morza mają więcej naturalnych wrogów, czyli owadów.
Właściwości zdrowotne gojnika
Gojnik poddano licznym badaniom naukowym, a ich wyniki pozwalają mówić o nim jako o roślinie leczniczej.
Badania niemieckiego biologa molekularnego oraz lekarza z kliniki Neurologicznej Uniwersytetu w Magdeburgu prof. Jensa Pahnke dowodzą, że substancje obecne w gojniku mają wpływ na usuwanie złogów białkowych w mózgu, a zatem ograniczają ryzyko wystąpienia choroby starczej i choroby Alzheimera.
Naukowcy zdecydowali się przetestować to na myszach, przez 25 dni podając gryzoniom gojnik. Zauważono, że uszkodzenia mózgu cofnęły się w 80 proc. To pozwoliło badaczom wysnuć wniosek, iż regularne picie górskiej herbaty niweluje problem zaburzeń pamięci i orientacji.
To jednak nie jedyne znane prozdrowotne właściwości gojnika. Ta niezwykła roślina wykazuje działanie przeciwzapalne i antybakteryjne. Działa wzmacniająco na układ odpornościowy. Jej picie zaleca się w okresie jesienno-zimowym, gdy łatwo o infekcję. Łagodzi ból gardła i zmniejsza objawy chorób układu oddechowego.
Napar z gojnika dodatkowo wspomaga układ krążenia . Jest naturalnym przeciwutleniaczem i kryje w sobie dużą ilość składników mineralnych, by wspomnieć choćby o pierwiastkach takich jak:
- magnez,
- sód,
- miedź,
- cynk.
Zawiera ponadto spore pokłady łatwo przyswajalnego żelaza, a zatem jest wskazany w diecie osób z anemią. Przeciwdziała też osteoporozie, reguluje ciśnienie krwi i obniża poziom cholesterolu.
Po gojnik powinni sięgać pacjenci zmagający się z chorobami nerek i wątroby (substancje w nim zawarte wspomagają trawienie).
Napar z gojnika
Ziele gojnika pachnie niezwykle intensywnie. Jego zapach rozchodzi się po kuchni długo po przygotowaniu naparu.
Sama roślina wygląda zwyczajnie, ale smak ma już w sobie coś wyjątkowego. Jest łagodny, delikatny, a dobrej jakości gojnik w niczym nie przypomina zwyczajnego suszu. Jego jakość ma ogromne znaczenie dla właściwości rośliny.
I dlatego musi być on pozyskiwany jedynie w początkowym okresie kwitnienia i suszony w odpowiednich warunkach (miejscu suchym, przewiewnym, z dala od bezpośredniego działania promieni słonecznych, w temperaturze maksymalnej 40-50°C). Po zbiorach gojnik musi być przechowywany w określonych warunkach. Ważne, by był chroniony przed światłem.
Przeczytaj także: Herbata -rodzaje, właściwości, czas zaparzania
Suszony gojnik. Co decyduje o jakości?
To bardzo ważne, bo tylko wówczas roślina zachowuje swoje lecznicze właściwości. I w takiej formie również zaparza się zioło, bo każda jego część – łodyga, liście, kwiaty – nadają herbacie smaku i aromatu. I to tam właśnie kryje się najwięcej substancji aktywnych oraz olejków eterycznych
– wyjaśnia Chrystos Markopulos.
Gojnik powinien być przetwarzany w minimalnym stopniu. Surowiec musi być jak najbardziej naturalny, bo mielenie pozbawia go cennych wartości. Złym pomysłem jest też sięganie po gojnik sprzedawany w postaci kapsułek i tabletek.
Jak działa gojnik?
Omawiane zioło w Grecji najczęściej pije się na śniadanie. Dlaczego? Bo dodaje energii, działa pobudzająco. Herbata ta z pewnością stanowi zdrową alternatywę dla kawy. I co ważne, sięgać po nią mogą wszyscy członkowie rodziny. Serwuje się ją nawet najmłodszym, również dlatego, że pobudza apetyt.
A jak ją przygotować? Jeśli chcemy uzyskać jedną porcję herbaty, wówczas do szklanki wrzucamy maksymalnie dwie gałązki gojnika i zalewamy wrzątkiem, parząc pod przykryciem przez 3-4 minuty. Gorący napój smakuje doskonale, lecz można pokusić się o małe eksperymenty, dodając do niego odrobinę świeżej mięty, plaster imbiru lub cytrynę. Słodyczy nada herbacie łyżeczka miodu.
Napar z gojnika dobrze smakuje również na zimno
Mimo wielu badań medycznych, jakim poddano gojnik, żadne z nich nie wykazało efektów ubocznych stosowania tej rośliny. Z kolei lista jego prozdrowotnych właściwości systematycznie się wydłuża. Przybywa też zwolenników górskiej herbaty w Europie. Kto bowiem raz jej skosztuje, ten z pewnością będzie chciał sięgać po nią częściej.
