Teraz czytasz...
Lilak pospolity (bez): pielęgnacja i właściwości
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Lilak pospolity (bez): pielęgnacja i właściwości

Kwiaty lilaka fioletowe

Lilak pospolity (bez w nazewnictwie potocznym) to bez wątpienia symbol w pełni rozkwitającej wiosny. Piękne kwiatostany, pod którymi uginają się gałęzie, cieszą oko. Intensywny zapach kwiatów powoduje, że każdy kto przechodzi obok nich, pragnie mieć piękny bukiet w domu. A czy wiesz, że kwiaty bzu są wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym? Oto kilka ciekawostek na temat (nie)pospolitego lilaka!

Lilak (bez) – uprawa

Lilak pospolity to krzew ozdobny należący do rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce bardzo często uprawia się go w ogrodach przydomowych i w miejskiej przestrzeni.

Roślina ma rozgałęziony, zwarty pokrój. Może osiągać rozmiary nawet do 7 m.

Bez (lilak) zaliczany jest do roślin długowiecznych. Liście ma ciemnozielone o kształcie szeroko-jajowatym. Główną ozdobną krzewów są kwiaty, które pojawiają się na roślinie od maja do czerwca w zależności od warunków pogodowych. Kwiaty umieszczone w wiechach są drobne i pięknie pachną.

A co posadzić obok lilaka? Dobrze wygląda w pobliżu hortensji i piwonii. Roślinie odpowiada również towarzystwo innych krzewów, zwłaszcza jaśminowca i forsycji.

Lilak produkuje wiele nektaru, jednak jest on niedostępny dla pszczół ze względu na zbyt długą rurkę korony

kwiaty lilaka w wazonie
Lilak czy bez?

Bzy (lilaki) w ogrodzie. Jak o nie dbać?

Krzewy ozdobne wieloletnie, a takim właśnie jest lilak (bez), to rośliny stosunkowo proste w uprawie. Są idealne dla osób, które stawiają pierwsze kroki w ogrodnictwie.

Bez najlepiej czuje się w miejscu słonecznym lub półcienistym (im więcej słońca, tym więcej kwiatów). Podłoże powinno być żyzne i umiarkowanie wilgotne o pH od obojętnego do lekko zasadowego. Przed posadzeniem krzewu warto podłoże dokładnie przekopać i wzbogacić obornikiem na jesień lub kompostem na wiosnę.

Roślina niezbyt dobrze rośnie na podłożu jałowym, zalewowym i piaszczystym.

Obecnie większość odmian popularnych na rynku jest mrozoodporna. Polskie zimy bywają jednak nieprzewidywalne. Brak śniegu i mróz mogą młode okazy, mimo mrozoodporności, doprowadzić do śmierci. Lepiej je więc okrywać na zimę albo chociaż kopczykować.

Jak pielęgnować bez?

Lilak pospolity lubi się rozrastać, dlatego zaleca się raz na jakiś czas przecinać pędy stare, chore i krzyżujące się. Roślina wytwarza też dużo odrostów korzeniowych, które nie są atrakcyjne i warto je usuwać na bieżąco.

Jeśli sadzimy krzew jesienią, warto skrócić go o połowę. To pobudzi krzewienie się. Po przekwitnięciu warto również usuwać kwiatostany. Same liście wyglądają imponująco, dlatego nie warto szpecić krzewu przekwitłymi kwiatami.

Lilak na pniu bardzo dobrze znosi nawożenie, jednak zdecydowanie lepiej zastosować to organiczne, a nie mineralne. Ciekawym pomysłem jest ściółkowanie podłoża pod lilak. Roślinie we wzroście nie będą przeszkadzać wówczas chwasty, a przewiewność podłoża będzie odpowiednia.

Czy można go zrywać?

Lilak pięknie prezentuje się w wazonie. I obłędnie pachnie! Co ciekawe, wycięcie kilku pędów do wazonu pozytywnie działa na rozrost rośliny. Nie obawiajmy się więc, że uszkodzimy ten piękny krzew. Pamiętajmy jednak, że cięcie powinno być wykonywane sekatorem.

I, co bardzo ważne, zrywajmy bez rosnący wyłącznie na naszej przestrzeni prywatnej. Okaleczanie rośliny w parku lub przy ulicy jest nie tylko nielegalne, ale też szkodliwe.

Lilak pospolity – odmiany

  • Lilak Meyera (Syringa meyeri) jest jest krzewem karłowatym o kopulastym pokroju. Wiechowate kwiatostany mają drobne i intensywnie pachnące kwiaty o barwie białej, różowej lub liliowej.
  • Lilak pospolity ‘Madame Lemoine’ to odmiana, która silnie rośnie i posiada białe kwiaty. Kwiatostany są dwuwierzchołkowe. Podczas kwitnienia krzew aż ugina się pod ich ciężarem. Bardzo często wspomniana odmiana wykorzystywana jest do bukietów ślubnych.
  • Lilak pospolity ‘Sensation’ to odmiana, której kwiaty są fioletowe z białą obwódką. Są dość nietypowe i niezwykle ozdobne. Szpaler w ogrodzie z tej odmiany będzie wyglądał nieziemsko!
  • Lilak pospolity ‘Katherine Havemeyer’ to odmiana o dużych i pełnych kwiatach w kolorze różowo-liliowym, które po rozwinięciu zmieniają odcień na różowoperłowy. Posiada rozchylone gwiaździście płatki.
  • Lilak pospolity ‘Aucubaefolia’ osiąga nawet 3 m wysokości i tworzy bardzo zwarte krzewy. Jej kwiaty są bladoróżowe, a całe kwiatostany osiągają 30 cm. Liście są pstre – jasnozielone z żółtymi przebarwieniami.

Lilak (krzew) – zastosowanie

Bez wątpienia jego głównym walorem jest dekoracyjność. Lilaki na pniu dobrze prezentują się zarówno w szpalerze, jak i jako soliter na zielonym trawniku czy na tle ogrodzenia. Jest dość odporny na zanieczyszczenia powietrza, dlatego często rośnie w parkach, skwerach w mieście czy na osiedlach. Ładnie prezentuje się z jaśminem.

Mimo swojego rustykalnego wyglądu, dobrze będzie wygląda w nowoczesnych, idealnie przystrzyżonych ogrodach. Z kwiatów lilaka pospolitego można tworzyć ciekawe kompozycje florystyczne, np. bukiety ślubne, bukiety na stół, wianki, girlandy. Uwaga: intensywnie pachną, dlatego lepiej ustawiać je w pomieszczeniach innych niż sypialnia.

Mało kto wie, że roślina jest bogata w substancje takie jak glikozydy, lignany, garbniki, kumaryny, olejki eteryczne, flawonoidy, cukry proste, a jej kwiaty i liście mają właściwości lecznicze. Zbiera się je w okresie kwitnięcia z okazów nieopryskiwanych i wykorzystuje do robienia naparów i herbat. Działają moczopędnie i warto je stosować w przypadku zapalenia pęcherza. Wspomagają też leczenie kamicy nerkowej.

Wyciąg alkoholowy z lilaka może być stosowany jako wcierka w bólach stawów i bólach reumatycznych.

Bez wykorzystuje się też w kosmetyce. Piękny zapach kwiatów działa kojąco, odprężająco i odstresowująco na organizm.

Zachęcamy również do lektury artykułów dotyczących pielęgnacji i uprawy krzewów: Jak przesadzać kwiaty, byliny i krzewy w ogrodzie? oraz Krzewy w ogrodzie – wybór roślin i ich pielęgnacja.

Olejek z lilaka pospolitego

Olejek z lilaka można wykorzystywać do masażu, kąpieli  czy wcierając w nadgarstki i skronie po męczącym dniu. Można go używać także do mycia ciała oraz w aromaterapii. Znalazł zastosowanie w produkcji toników do twarzy, gdyż ma działanie oczyszczające i ściągające.

By przygotować olejek z lilaka:

  • zbierz miskę suchych kiści kwiatów bzu,
  • Przebierz je i oddziel od zielonych części,
  • umieść w słoiku lub w szklanej butelce, następnie zalej olejem (może być słonecznikowy, ale nierafinowany) na około pół centymetra ponad kwiaty,
  • szczelnie zamknij i odstaw na ok. 72 h w ciepłe miejsce,
  • codziennie gwałtownie wstrząsaj pojemnikiem,
  • mieszaninę przecedź przez gazę i kolejną partię kwiatów zalej powstałą mieszaniną oleju z ekstraktem z lilaka,
  • mocz ją ok. 48 h,
  • ponownie przecedź kwiaty i cały proces powtórz jeszcze 3 razy (po tym czasie nasz olejek powinien stać się klarowny i gotowy do użycia).
olejek z lilaka w małej buteleczce
Olejek z lilaka obłędnie pachnie

Najczęściej zadawane pytania

  • Kiedy kwitnie bez?

Roślina kwitnie w maju. Jej okazałe kwiatostany są wówczas w pełni rozwinięte i intensywnie pachną. W kolejnych miesiącach usychają i należy je usuwać.

  • Kiedy przycinać bez?

Krzew należy przycinać w czerwcu, po kwitnieniu. Taki zabieg sprawi, że w kolejnym sezonie roślina będzie rosła jeszcze bujniej. Wczesną wiosną warto też zastosować tzw. cięcie odmładzające, które polega na wycięciu tuż przy ziemi dwóch najstarszych gałęzi.

  • Kiedy sadzić bez?

Bez na pniu najlepiej jest posadzić wczesną wiosną lub jesienią. Latem, kiedy jest gorąco i gleba nie jest odpowiednio nawodniona, istnieje ryzyko, że roślina się nie przyjmie.

By posadzić krzew, wykop dołek dwa razy większy od bryły korzeniowej. Wypełnij go żyzną ziemią i zakop na taką samą głębokość, na jakiej rósł w doniczce. Może dodatkowo zastosować kompost i koniecznie obficie podlać.

  • Dlaczego lilak nie kwitnie?

Najczęściej dlatego, że ma za mało słońca. Lilak to dość odporna roślina, ale bez odpowiedniego nasłonecznienia nie da rady zakwitnąć. Zanim więc go posadzisz, sprawdź, czy nie będzie rósł w cieniu budynków albo wciśnięty między drzewami.

Brak kwiatów może też oznaczać, że zapomnieliśmy o przycięciu rośliny lub przeprowadziliśmy ten zabieg w złym terminem. Jeśli zrobimy to wiosną, obetniemy pąki kwiatowe, a bez nich o bujnych kwiatostanach nie może być mowy.

  • Jak rozmnażać lilaki?

Najczęściej robi się to z odrostów korzeniowych, które wyrastają tuż obok krzewu macierzystego. Późnym latem zbieramy z rośliny sadzonki półzdrewniałe (powinny mieć ok. 20 cm). Tniemy je pod oczkiem, gdzie pojawią się nowe korzonki. Wkładamy w ukorzeniacz, następnie zasadzamy w mieszance piasku i torfu. Nakrywamy folią i zostawiamy do jesieni. Wtedy też przesadzamy je do doniczek z ziemią próchniczną i zostawiamy na zimę w temp. 5°C.

Bez można też rozmnażać przez oczkowanie (okulizację) oraz z nasion zebranych z krzewów w okresie jesienno-zimowym.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.