Znana wszystkim grafika piramidy żywienia z 2009 roku odchodzi do lamusa. Zastępuje ją Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, opracowana przez naukowców i specjalistów wielu dziedzin. Opublikowano ją na I Narodowym Kongresie Żywieniowym w Warszawie.
W spotkaniu wzięło udział blisko 400 osób – lekarzy, naukowców, dietetyków, przedsiębiorców z branży spożywczej i urzędników państwowych. W trakcie konferencji omówiono sposoby zapobiegania chorobom zależnym od nadmiernego spożycia soli i niedoboru jodu. Najważniejszym punktem spotkania było jednak przedstawienie aktualnych zaleceń żywieniowych.
Czym jest piramida żywienia?
Jest to graficzne przedstawienie zasad dietetycznych i produktów, które powinno się uwzględniać w codziennym menu. Im wyższe piętro piramidy, tym mniej produktów z danej grupy spożywczej powinno być w naszej diecie. Z tak opracowanych zaleceń korzystać powinny osoby zdrowe, u których nie występują choroby dietozależne oraz choroby cywilizacyjne (tj. cukrzyca, otyłość, choroba niedokrwienna serca, osteoporoza, nadciśnienie).
Przestrzegając kompleksowej idei żywienia opracowanej przez naukowców istnieje duża i realna szansa na zachowanie sprawności fizycznej i intelektualnej do późnych lat życia.
Zmiany w zaleceniach żywieniowych
Nowe wytyczne opierają się na najnowszych badaniach naukowych i rekomendacjach światowych ośrodków eksperckich. – Nowa piramida IŻŻ wraz z 10 zasadami i opisem jest najprostszym, krótkim i zwięzłym sposobem wyrażenia zasad prawidłowego żywienia. Wiedza o żywności, żywieniu oraz ich wpływie na zdrowie człowieka jest dziś ogromna, podlega też stałej ewolucji i zmianom. Dlatego również nasza piramida co pewien czas poddawana jest pewnym modyfikacjom. Aktualna piramida jest m.in. odpowiedzią na zalecenia WHO, a jej myśl przewodnią można ująć tak: mniej cukru, soli i tłuszczu, więcej błonnika – mówi prof. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia.
Już w samej nazwie doszukać się można małej rewolucji. Podkreślono bowiem rolę aktywności fizycznej, wskazując, że dzięki codziennej dawce ruchu można zapewnić sobie dobre zdrowie i samopoczucie. Codzienny spacer, jazda na rowerze czy pływanie mogą w znacznym stopniu wpłynąć na poprawę naszego stanu zdrowia. – Poza żywieniem, dla naszego zdrowia bardzo ważna jest też codzienna aktywność fizyczna, co najmniej 30-45 minut. Łącznie z dobrze zbilansowaną dietą pozwala ona zapobiec m.in. rozwojowi bardzo niebezpiecznej dla naszego zdrowia nadwagi i otyłości – komentuje prof. Mirosław Jarosz.
Awans warzyw i owoców
Grupą spożywczą, która stanowić powinna podstawę wszystkich posiłków są warzywa i owoce (co najmniej 400 g, z czego ¾ stanowić mają warzywa, a 1/4 – owoce). W zaleceniach żywieniowych z 2009 roku znajdowały się one na drugim miejscu, w podstawie piramidy zaś wskazane zostały produkty zbożowe. – Ostatnie badania wskazują ponad wszelką wątpliwość, że warzywa i owoce powinny być podstawą naszego żywienia. Dostarczają bowiem wielu bezcennych składników (mineralnych, witamin, polifenoli) i w istotny sposób zmniejszają zachorowalność oraz umieralność na choroby układu krążenia, cukrzycę czy nowotwory. Warzywa i owoce spożywajmy więc jak najczęściej i w jak największej ilości. Powinny stanowić co najmniej połowę, tego co jemy – mówi prof. Mirosław Jarosz.
Na trzecim miejscu w piramidzie uwzględniono produkty zbożowe, wyróżniając te pełnoziarniste. W dalszej kolejności jest mleko i jego przetwory (maślanka, kefir, jogurty i sery). Piąte miejsce zajmuje mięso, które stanowić ma dodatek do warzyw i owoców, nie zaś podstawę codziennego żywienia (nie powinno się spożywać więcej niż 0,5 kg wieprzowiny, wołowiny i drobiu na tydzień). Lepiej sięgać po jaja i nasiona roślin strączkowych. Ważne w codziennej diecie są również ryby.
Na samym szczycie piramidy znajduje się tłuszcz oraz orzechy.
Nowa piramida uwzględnia również zioła, które stanowić mają alternatywę dla soli. Tę zaleca się wykluczyć z codziennej diety. Do picia wskazana jest woda, której pić powinno się co najmniej 1,5 litra dziennie. Można sięgać również po herbatę i kawę (nie przekraczając 5 filiżanek dziennie).
Posiłki (4-5 w ciągu dnia) powinny być spożywane regularnie, co 3-4 godziny. Nie zaleca się również spożywania słodyczy i słodzenia herbaty.
Rekomendowaną przekąską są owoce i orzechy.
Zaleca się również ograniczenie spożywania tłuszczów zwierzęcych i zastąpienie ich olejami roślinnymi.
Nowe zalecenia żywieniowe mają być wskazówką dla wszystkich Polaków, by mogli oni cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem przez wiele lat. – Mam nadzieję, że opracowanie nowej piramidy IŻŻ i jej upowszechnianie w społeczeństwie przyczynią się do poprawy zdrowia publicznego w Polsce i zmiany nawyków żywieniowych na bardziej prozdrowotne. Powszechna edukacja żywieniowa jest niezwykle istotna i konieczna, zwłaszcza że borykamy się obecnie z epidemią otyłości i powiązanych z nią chorób przewlekłych, a poradnictwo dietetyczne nie jest niestety refundowane przez NFZ – podkreśla prof. Mirosław Jarosz.
Oprac. Agnieszka Gotówka
