Ekologiczna uprawa fasoli szparagowej

Fasoli szparagowej nie może zabraknąć w żadnym ogródku, zwłaszcza ekologicznym. Jest smaczna i zdrowa, a jej uprawa nie jest wymagająca.

W Polsce fasola szparagowa występuje jako roślina uprawna od wielu lat. W tym samym roku wytwarza liście, kwiaty, owoce i nasiona. Strąki zbiera się i spożywa, kiedy nasiona są miękkie i niedojrzałe. Przeczytaj więcej na temat właściwości i wykorzystania fasoli szparagowej

Uprawa fasoli szparagowej – stanowisko

Fasola szparagowa lubi miejsca słoneczne, ciepłe, dalekie od przeciągów. Jest wrażliwa na chłody i wiatry. Optymalna temperatura w środku okresu wegetacji to mniej więcej 25°C.

Ważne, aby podłoże było przewiewne i szybko się nagrzewało, zwłaszcza wiosną. Tereny zalewowe nie sprzyjają uprawie, ponieważ szybko prowadzą do chorób grzybowych. Gleba powinna być umiarkowanie wilgotna. Fasola szparagowa jest odporna na suszę, jednak konsekwencją długotrwałej suszy jest wytwarzanie przez roślinę włóknistych strąków. Preferuje glebę żyzną lub średnio żyzną.

Koniecznie przed rozpoczęciem plantacji uregulujmy pH gleby. Najlepiej, aby pH podłoża było obojętne lub lekko kwaśne, w granicy 6,5-7,5. Ziemia przed wysiewem nasion powinna być odchwaszczona, oczyszczona z resztek pożniwnych oraz dokładnie przekopana i wyrównana. Unikajmy sadzenia fasoli w miejscach, gdzie wcześniej uprawiane były rośliny z rodziny bobowatych. Przerwa w uprawie na danym polu tych roślin powinna wynosić 4-5 lat. Mają one zdolność do symbiozy z bakteriami brodawkowymi.

Wiosną tuż przed wysiewem nasion, wskazane jest nawożenie kompostem, dawka nie powinna przekraczać 10-20 t/ha (wszystko zależy od stanu gleby). Fasole powinno sadzić się w drugim roku po zastosowaniu obornika. Dawka zalecana do nawożenia pola pod uprawę tej rośliny to mniej więcej 15-20 t/ha. Zabieg należy wykonywać jesienią dwa lata wcześniej, aby obornik mógł lepiej rozłożyć się w glebie.

Czas i sposób siewu fasoli szparagowej

Czas siewu fasoli szparagowej przypada na drugą połowę maja i czerwiec, jest to wysiew wprost do gruntu. Roślina jest wrażliwa na przymrozki, dlatego decydujmy się na wysiew w momencie, gdy już nie zagrażają naszej plantacji (najbezpieczniej jest zrobić to po 15 maja, tzw. „zimnej Zośce”). Dobrze, aby ziemia nagrzała się do minimum 11°C. Roślina kiełkuje dopiero przy temperaturze 16-18°C. Pierwsze wschody możemy obserwować po 7-10 dniach.

Podczas ekologicznej uprawy nasiona wysiewa się później niż przy uprawie z ochroną chemiczną. Wszystko po to, aby uniknąć nalotu śmietki kiełkówki, na którą brak jest skutecznych ekologicznych metod zwalczania.

Nasiona przed wysiewem warto namoczyć w wodzie, dzięki temu szybciej kiełkują. Roślinę można siać kilkukrotnie aż do czerwca, dzięki temu zapewnimy sobie regularny zbiór strąków.

Fasole szparagową najlepiej uprawiać w rzędach co 30-40 cm oraz zachować odległość
w rzędzie miedzy nasionami mniej więcej co 6-10 cm. W amatorskiej uprawie przeważnie stosuje się siew ręczny w systemie gniazdowym. W dołki na głębokości 3-5 cm umieszczamy po 2-3 nasiona i przysypujemy je ziemią. Im większe nasiona i bardziej sucha, lekka gleba, tym siew powinien być głębszy. Plantacje po zasianiu należy obficie podlać, bo w okresie kiełkowania roślina posiada największe zapotrzebowanie na wodę.

W wielkohektarowych uprawach stosuje się siew mechaniczny, w systemie pasowo-rzędowym.

Fasolkę szparagową można uprawiać również w tunelach i w szklarni.

Korzystne i niekorzystne sąsiedztwo fasoli szparagowej

Rośliny z rodziny bobowatych, w tym fasola szparagowa, są bardzo dobrym przedplonem dla większości roślin. Pozostawiają ziemię w dobrym stanie. Jednak nie poleca się sadzenia fasoli na podłożu, gdzie wcześniej uprawiono warzywa z tej samej rodziny, by ochronić naszą plantację przed szkodnikami i chorobami.

Dobranie odpowiedniego płodozmianu jest podstawą ekologicznej uprawy roślin. Zalecany przedplon dla fasoli szparagowej to rośliny cebulowe, kapustowate, a także ogórki i pomidory. Także uprawa współrzędna pozytywnie wpływa na plony. W wypadku fasoli szparagowej dobrym sąsiedztwem są boćwina, burak ćwikłowy, koper, seler, marchew, dynia czy kalarepa i szpinak. Dobrze na fasolę działa uprawianie w niedalekim sąsiedztwie truskawek. Odstraszają szarą pleśń, która uwielbia atakować fasole szparagową.

W bliskim sąsiedztwie fasoli nie powinno się uprawiać kopru włoskiego, kolendry oraz cebuli i czosnku.

Pielęgnacja uprawy fasoli szparagowej

Gdy roślina osiąga mniej więcej 15 cm, warto ją okopywać. Dzięki takiemu zabiegowi roślina jest silniejsza i mniej podatna na złamania. Spulchnianie międzywęźli można rozpocząć zaraz po wysiewie nasion. Dzięki temu pozbywamy się chwastów i zwiększamy przewiewność gleby. Dzięki spulchnianiu ziemi zmniejsza się zaskorupienie podłoża, którego nie toleruje fasolka szparagowa. Z racji tego, że roślina lubi mieć umiarkowanie wilgotne podłoże, nie zapominajmy o regularnym podlewaniu podczas całego okresu wegetacyjnego.

Odmiany fasoli tycznej do prawidłowego wzrostu potrzebują podpór, drewnianych lub metalowych, aby mogły swobodnie piąć się do góry i na boki. Warto po zasianiu nasion umieścić wokół roślin trochę słomy. Zabezpieczy ona nasiona przed ewentualnym spadkiem temperatury, dodatkowo strąki będą czystsze, gdyż nie będą leżeć bezpośrednio na ziemi.

Najczęstsze choroby i szkodniki oraz ekologiczne metody ich zwalczania

– czytaj więcej w tekście „Najczęstsze choroby i szkodniki fasoli szparagowej oraz ekologiczne metody ich zwalczania” na stronie Ekologicznego Poradnika Księżycowego.

Czas i sposób zbioru fasoli szparagowej

Okres wegetacji fasoli szparagowej trwa mniej więcej 60-80 dni, wszystko zależy od odmiany. Czas zbioru przypada w lato, strąki przeważnie dojrzewają stopniowo. Dzięki temu zbiór może zachodzić partiami, co jest korzystne dla nas, gdyż fasola szparagowa nie lubi być długo przechowywana. Regularny zbiór pobudza krzewienie się rośliny.

Zbiór fasolki szparagowej przypada w momencie, gdy strąki są w fazie optymalnej dojrzałości. Jest to czas, gdy wybarwiają się na intensywny żółty/zielony lub fioletowy kolor, nasiona nie są jeszcze wykształcone, dzięki temu strąki są soczyste i jędrne. Im starsze strąki, tym są one twardsze i łykowate. Jednak istnieją odmiany, które dojrzewają jednocześnie, nie są one jednak polecane do uprawy amatorskiej.

Roślina zbierana jest najczęściej ręcznie poprzez odcinanie nożem lub urywanie strąków z rośliny.

Warunki przechowywania fasoli szparagowej

Fasolka szparagowa to warzywo, które nie nadaje się do długiego przechowywania. Jeśli nie chcemy jej od razu spożyć, musimy z dużą starannością wybierać strąki: powinny być one zdrowe, nieuszkodzone i czyste. Najlepiej przechowuje się je w lodówce lub w spiżarni w temperaturze 8°C (poniżej tej temperatury fasolka często ulega uszkodzeniom mrozowym i pojawiają się na strąkach brązowe plamy) oraz wilgotności powietrza 85-90%. Dzięki takim warunkom w dobrej jakości może wytrzymać nawet do dwóch tygodni. Do bezpośredniego spożycia najczęściej stosuje się fasolkę w kolorze żółtym, do przetwórstwa i zamrażania wykorzystuje się zieloną, bo jest zdecydowanie trwalsza od żółtej.

Ciekawe odmiany

• ’Korona’ – odmiana karłowa, wczesna o żółtych strąkach. Odznacza się duża odpornością na choroby i szkodniki. Polecana zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i do przetwórstwa.
• ’Polka’ – odmiana karłowa, średniowczesna o żółtych strąkach. Roślina posiada wysoko osadzone strąki, dzięki temu są one odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne.
• ’Gracja’ – odmiana wczesna, karłowa o zwartym pokroju, strąki są w kolorze zielonym. Ze względu na równomierne dojrzewanie strąku polecana jest do zbioru mechanicznego
• ’Goldfield’ – jest to odmiana tyczna, wczesna. Posiada strąki płaskie, długie, silnie wybarwione na żółto (odcień aż w wpada w złoto). Odmiana bardzo smaczna nie posiada tendencji do łykowacenia.
• ’Purple Teepe’ – odmiana wczesna, posiada strąki w kolorze fioletowym, które po ugotowaniu zmieniają kolor na zielony. Polecana do uprawy amatorskiej. Nie dość, że jest bardzo smaczna, to jeszcze wprowadza ciekawy akcent kolorystyczny do ogrodu.

O tym musisz pamiętać!

Fasolka szparagowa ma tendencje do wywoływania lekkich wzdęć po spożyciu. Aby tego uniknąć, nie należy gotować jej pod przykryciem.

Fasolki nie można spożywać na surowo. Powoduje biegunkę i wymioty. Jak większość warzyw strączkowych zawiera fazynę. Jest to trujący glikozyd, które jest neutralizowany podczas gotowania.

Bibliografia:

1. „1001 porad, jak zostać dobrym ogrodnikiem”, P. Greenwood, Warszawa 2008,
2. „Ekologiczny ogród”, J. Woźniak, Buchmann 2013,
3. „Atlas chorób i szkodników roślin warzywnych”, A. Studziński, F. Kagan, Z. Sosna, PWRiL, 1987,
4. „Rośliny użytkowe”, Z. Podbielkowski, WSZiP, Warszawa 1992,
5. „Choroby i szkodniki warzyw”, J. Robak, K. Wiech, Kraków 1998,
6. „Warzywa strączkowe dla zdrowia”, R. W. Doruchowski, Działkowiec, 2, 2006,
7. „Fasola szparagowa”, H. Łabuda, Działkowiec, 6, 2008,
8. „Ekologiczna uprawa warzyw”, J. Trybulski, B. Studzińska, 2013,
9. „Instrukcja uprawy fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris) na nasiona w warunkach ekologicznych”, A. Szafirowska, S. Kaniszewski, Instytut Ogrodnictwa Skierniewice 2014,
10. „Produkcja i przetwórstwo warzyw w Polsce na początku XXI wieku”, F. Kapusta, Nauki Inżynierskie i Technologie, 12, 2014,
11. „Jakość strąków fasoli szparagowej w zależności od terminu siewu”, H. Labuda, A. Brodaczewska, Zeszyty Problemowe Postępów Nauki Rolniczych, t. 527, 2008,
12. „Ogród biodynamiczny przy domu”, D. Metery, Warszawa 1993,
13. „Warzywa strączkowe”, H. Woyke, J. Gabryl, PWRiL 1982,
14. „Ogródek warzywny”, A. Gawłowska, SBM 2015.