Mämmi, Ruisleipä, Ser leipäjuusto a może po prostu naleśniki na wzór tych, które smażyła Mama Muminka? Zapraszamy na kulinarną wycieczkę o wypełnionej jeziorami Finlandii. Kolejna część cyklu #wyjazdowepiatki
Helsinki są eko!
My mamy Trójmiasto, a Finowie mogą się pochwalić „miejskim czteropakiem”, gdyż założone w 1550 r., Helsinki wraz z trzema mniejszymi ośrodkami (Espoo, Kauniainen i Vantaa) tworzą wspólną, aglomerację, którą obecnie zamieszkuje co piąty mieszkaniec Finlandii!
Helsinki swą nazwę zawdzięczają Szwedom. Po szwedzku stolica Finlandii to Helsingfors. co oznacza płynącą, warto rzekę (fors), która nazywa się Helsinge å (obecnie Vantaanjoki). Przez ponad 100 lat carskiego panowania (1808-1917) miasto przeżyło rozkwit, a liczba ludności zwiększyła się z 4000 do 100 000 mieszkańców.
Obecnie idealnie rozbudowana sieć połączeń miejskiej komunikacji – szczególnie w centrum miasta-sprawia tym samym, że ruch samochodów prywatnych jest mocno zredukowany, bo nie ma po prostu takiej potrzeby i stanowi w sumie tylko 25 % całkowitego natężenia ruchu w mieście (większość mieszkańców stolicy nie ma samochodu!), ruch pieszy to 34 %, a rowerowy 11% (1200 km ścieżek i dróg rowerowych, w tym 500 km po terenach zielonych i 90 km wzdłuż wybrzeża).
Woda w kranach dostarczana jest poprzez drugi co długości tunel wodny na świecie, który łączy oddalone o 120 km jezioro Päijänne (jezioro najgłębsze i największe w Finlandii o długości 120 km) ze stołeczną aglomeracją. Transport wody odbywa się tylko przy wykorzystaniu grawitacji i różnicy poziomów między jeziorem, a stolicą.
Gdzie jeść i spać w Helsinkach?
Pełen spis sklepów, piekarń oraz slowfoodowych restauracji można znaleźć pod adresem: http://slowfoodhelsinki.com/en.
Jeżeli chodzi o spanie, na Katajanokka, jednej z 300 różnej wielkości polodowcowych wysepek, które znajdują się w Helsinkach znajduje się hotel z 106 pokojami (http://www.bwkatajanokka.fi). Obiekt w centrum miasta i na pewno niebanalny.
Innym, interesującym miejscem może być, znajdujący się również w centrum, Klaus K Hotel (139 pokoi), który, stanowi syntezą tradycji i nowoczesności i po gruntownej modernizacji w 2005 r. był pierwszym designerskim hotelem w Finlandii (http://www.klauskhotel.com). Wystrój wnętrza inspirowany fińską epopeją „Kalevala”, która spisana w połowie XIX w., przyczyniła się do budzenia świadomości narodowej, wyzwolenia Finlandii spod panowania Rosji i wywarła duży wpływ na współczesną kulturę i sztukę fińską.
Muminki smażą naleśniki
To co od razu mi przychodzi na myśl odnośnie jedzenia, to fakt, że Mama Muminków przygotowywała ciasto na naleśniki w… wannie, a usmażone podała je mieszkańcom Doliny prosto z taczki-bo było ich tak dużo! Do tego musiały być obowiązkowo konfitury z borówek. Oczywiście dużym uproszczeniem było by twierdzić, że Dolina Muminków to region znany jako Karelia. Ziemie te były w XIV-XVIII w. pod panowaniem szwedzkim, a od XIX w. większa część pod wpływami Rosji. Karelia to miała być mityczna kolebka fińskiej państwowości, o której mowa we wspomnianym wyżej poemacie „Kalevala”. To z Karelii pochodzą pierogi karjalanpiirakka. Mogą być one w wersji z ryżowym lub ziemniaczanym czy też marchewkowym farszem polane roztopionym masłem. Z kolei jeden olbrzymi pieróg, który bardziej przypomina bochen chleba z rybnym nadzieniem (najczęściej jest to muikku, czyli sielawa) nazywają się kalakukko. Jest to przysmak rodem z Kuopio. Podaje się go z zsiadłym mlekiem; dobrze wypieczone kalakukko utrzymuje świeżość nawet do 6 tygodni!
Own work assumed (based on copyright claims)., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=644547
Mämmi
Do innych ciekawych potraw można zaliczyć Mämmi – wygląd nie jest zachęcający, bo bardziej kojarzy się z czymś co jest efektem wypróżniania się, ale wiadomo- do odważnych świat należy! Jest to rodzaj czarnego puddingu, który tradycyjnie jada się w Wielki Piątek. Zwyczaj pochodzi z południowo-zachodniej części kraju i sięga XVII w. Podaje się go na zimno ( po uprzednim ugotowaniu w wodzie jęczmiennego słodu, mąki żytniej oraz gorzkiej pomarańczy). Smakiem przypomina piwo Guinness, aby zneutralizować jego wyrazistość- podaje się do tego śmietanę oraz ryż na gęsto.
By Hellahulla (Hellahulla) – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3061035
Ruisleipä
Pośród pieczywa niepodzielnie króluje chleb żytni (ruisleipä). Dawniej na wsiach by przedłużyć jego świeżość, bochny chleba przechowywano w workach z ziarnem żyta. Ma on okrągły kształt- na zachodzie kraju był on bardziej spłaszczony i z dziurką w środku. W ten sposób przechowywano go wieszając na drążku u powały chałupy. Dawniej bochny miały wagę 3-4 kg. Obecnie standardowo 0,5 kg.
Rönttönen
Z kolei rönttönen to tradycyjne jęczmienne babeczki z regionu Kainuu w środkowej części krajmu, wypełnione słodzonym nadzieniem z purée ziemniaczanego i popularnych w Finlandii brusznic. Wypiek znajduje się na unijnej liście produktów rolnych Chronionego Oznaczenia Geograficznego..
Ser leipäjuusto
Na zachodzie kraju (okolice miasta Kurikka) wytwarzany jest ser leipäjuusto, który poddaje się kilkudniowemu suszeniu. Zazwyczaj jada się go na ciepło (wtedy skrzypi) polany konfiturą z brusznic lub żurawiny.
Miłośnicy lukrecji
Warto zwrócić uwagę na fińskie umiłowanie lukrecji, które jak się okazuje ma długą tradycję. Przecież istniejąca od końca XIX w. marka Fazer zdobyła na przestrzeni lat popularność w całej Skandynawii, nie tylko z powodu czekolady, ale bardziej za sprawą pastylek z dodatkiem cierpko-słonej lukrecji, czy też czarnej wódki z dodatkiem tejże lukrecji (Salmiakki). Dla preferujących lżejsze napitki polecane są: sima- tradycyjny, niskoprocentowy napój (podobny do naszego podpiwka) oraz kotikalja- domowe piwo, które jest bardziej napojem słodowym o nieznacznej zawartości alkoholu.
Szwedzkie zapożyczenia
Na koniec tego przeglądu, co też ciekawego można spotkać w fińskiej kuchni warto wspomnieć o tym co też ona przejęła od zachodniego sąsiada. Otóż szwedzkie zapożyczenia to przede wszystkim: pieczywo chrupie, drożdżowe bułeczki z kardamonem i cynamonem oraz obchodzone latem święto raków jak też zwyczaj stawiania na stole tortu w całości- każdy kroi wg swego uznania (to pokazuje szacunek do jedzenia i troskę by nic nie uległo zmarnowaniu).
Nie zapomnijmy przy tym, że zarówno będąc w gościach czy tez w restauracji wypada na koniec posiłku podziękować używając zwrotu: kiitos ruuasta!
Przeczytaj inne teksty z serii #wyjazdowepiatki
Piotr Geise
