Przetwory na zimę były kiedyś nieodłącznym elementem niemal każdego domu. Tylko w ten sposób można było zagwarantować sobie dostęp do owoców i warzyw przez cały rok. Obecnie także warto kontynuować tę tradycję, chociażby po to, by wiedzieć, co się je. Nie bez znaczenia jest również aspekt ekonomiczny.
Przetwory na zimę. Czy warto?
Gotowe soki, kiszone ogórki, dżemy, powidła i kompoty są dziś dostępne w niemal każdym sklepie. Przetwory zimowe, bo tak kiedyś je nazywano, jeszcze jakiś czas temu były mało interesujące. Dziś jednak moda na słoiki wraca.
Robimy je dla siebie, ale i dla bliskich. Surowiec pozyskujemy z własnych plonów, albo kupujemy od lokalnych rolników. Niekiedy też otrzymujemy go za darmo, np. kiedy sąsiedzi nie wiedzą, co zrobić z nadmiarem warzyw i owoców. To świetny trend, bo pozwala ograniczyć marnowanie się plonów, ale też daje możliwość zaoszczędzenia pieniędzy. Dodajmy do tego wysoką jakość przetworów (bez zagęstników, emulgatorów i stabilizatorów) i smak przywodzący na myśl beztroskie dzieciństwo. Same zalety!
Przeciwnicy przygotowywania zapasów na zimę są z kolei zdania, że ich wykonanie jest zbyt czasochłonne, a poniesione koszty takie same, jak w przypadku zakupów gotowych produktów tego samego rodzaju. Wydaje się jednak, że jeśli podliczymy, ile tygodniowo pieniędzy wydajemy na zakup dżemów, konfitur, ogórków czy dodatków do obiadu, to dojdziemy do wniosku, że taniej nam będzie robić zapasy samemu.
Stereotypowo myślimy również, że zapełnianie spiżarni wiąże się z nocami spędzonymi w kuchni oraz dniami pełnymi pracy od świtu do późnego wieczora. To pogląd mocno przesadzony. Zaprawy można bowiem robić etapami, a ponadto mycie warzyw czy owoców i zamykanie ich w słoiku nie wymaga dużego nakładu czasu i pracy. Dla niektórych to nawet sposób na relaks i wyciszenie.
Przeczytaj również: Skąd się wzięły weki
Zaprawy na zimę dla dzieci
Zaprawy często robimy dla dzieci, zwłaszcza te, które najbardziej im smakują: soki, dżemy, ogórki kiszone, ogórki konserwowe. Najmłodsi lubią też przetwory z jabłek na zimę, np. musy (świetna alternatywa dla gotowych tubek).
To bardzo dobre rozwiązanie, jeśli zwracamy uwagę na to, co podajemy naszym pociechom. Domowej roboty przetwory nie tylko wyróżniają się smakiem, ale i w znacznej części służą wzmocnieniu odporności.
Sok z malin czy syrop z kwiatów czarnego bzu to doskonałe lekarstwa na przeziębienie. Z kolei pomocne w przypadku biegunki są jagody.
Pamiętajmy też, że najmłodsi (ale i dorośli) kochają produkty słodkie. Dbając o dobrą dietę naszej rodziny możemy przygotować dżemy i konfitury, które są zdecydowanie zdrowsze od tych dostępnych w sklepach. Taką moc słodyczy i owoców można zaserwować z chlebem, tostem, goframi lub naleśnikami.
Od czego zacząć?
Warto wcześniej zaplanować, jakie przetwory na zimę chcemy przygotować. Jeśli nie przepadamy za kompotami, nie warto ich robić. Sprawdźmy, iloma wolnymi słoikami dysponujemy i ile ich jeszcze należy dokupić. Ważna jest ich pojemność, co również należy uwzględnić. Jeśli słoiki przeleżały dłuższy czas np. w piwnicy czy na strychu, musimy dokładnie je obejrzeć i sprawdzić, czy nie są uszkodzone lub wyszczerbione. Szkło z ewentualnymi niedoskonałościami nie przyda się już do zapraw.
Jeśli nie chcemy kupować nowych słoików, może ktoś z rodziny lub znajomych będzie chciał się pozbyć swoich, bo ma ich zbyt dużo. Warto popytać. Duża liczba osób zbiera bowiem szkło, w których kupuje m.in. majonez, chrzan, musztardę, oliwki lub koncentrat pomidorowy. Wszystkie one nadadzą się na przetwory.
W przypadku zapraw, które będziemy pasteryzować, niezwykle ważna jest dobra zakrętka. Niektórzy właśnie dlatego co roku kupują nowe zamknięcia, jeśli bowiem otwieramy słoiki za pomocą noża lub stukamy nimi o blat, powstają uszkodzenia (często niewidoczne gołym okiem), co z kolei prowadzi do nieszczelności słoików i psucia się zapraw.
Skąd wziąć przepis?
Znakomitą bazą przepisów może być książka Krzysztofa Leśniewskiego „Tradycyjna spiżarnia” dostępna w sklepie Wydawnictwa Gaj oraz na Allegro. Książka stanowi obszerne kompendium wiedzy dla wszystkich zainteresowanych domowym przetwórstwem. Zawiera zarówno przepisy, jak i praktyczne porady.
Przykładowe potrawy i produkty, które można przygotować z „Tradycyjną Spiżarnią”:
- gomółki,
- lemoniada z serwatki,
- kiełbasa w słoiku,
- metka,
- okrasa w szkiełku,
- paprykarz rybny,
- najróżniejsze kiszone warzywa,
- melasa z buraków,
- syrop z marchwi,
- najróżniejsze kompoty,
- konfitury,
- marmolady,
- suszony rabarbar,
- suszony szczaw,
- musztarda,
- ketchup.
Receptur najlepszych w smaku zapraw dobrze jest też szukać w starych książkach kucharskich lub notatkach babci. Korzystając z nich, odkryjemy zapewne smaki znane nam z dzieciństwa. Dobrze jest również zajrzeć na blogi kulinarne, jednak najlepiej na takie, z których przepisów już w kuchni korzystaliśmy. Ciekawe przepisy pojawią się również na naszych stronach, np.
Gdy dopiero rozpoczynamy przygodę z wypełnianiem naszej domowej spiżarni, warto na początek zrobić tylko kilka słoików danego gatunku zapraw, np. dżemów. Może się bowiem okazać, że jest on dla nas za słodki lub po prostu się nie udał.
Co można zaprawić?
Niemal wszystkie owoce sezonowe da się zamknąć w słoiku. Ich zbiory przypadają na różne miesiące letnie i jesienne, stąd przygotowywanie zapraw można sobie z powodzeniem zaplanować.
Kalendarz zapraw
Czerwiec:
• Agrest (idealny do pleśniaka)
• Czereśnie
• Kwiaty czarnego bzu
• Truskawki
Lipiec:
• Jagody
• Maliny
• Czerwone i czarne porzeczki
• Ogórki
• Wiśnie
Sierpień:
• Pomidory
• Gruszki
• Morele
• Brzoskwinie
• Jeżyny
Wrzesień:
• Cukinia
• Owoce czarnego bzu
• Owoce dzikiej róży
• Śliwki
• Winogrona
Październik:
• Dynia
• Buraki
• Kapusta
Owoce i warzywa najlepiej zaprawiać z uprawy własnej, jednak nie każdy taką posiada. Najlepszym sposobem wówczas jest uzyskanie produktów bezpośrednio z gospodarstwa ekologicznego (przeczytaj co gwarantuje certyfikacja ekologiczna).
Dobrze jest popytać wśród znajomych, czy nie znają zaufanej osoby, od której można pozyskać świeże i naturalnie uprawiane warzywa i owoce.
Dlaczego to takie ważne? Niektóre zaprawy wykonane z produktów pełnych nawozów i pestycydów po prostu mogą się nie udać. Smak również nie będzie zadowalający. Szkoda wówczas naszego czasu i energii.
