Wystarczy się rozejrzeć, a w swoim otoczeniu znajdziemy charakterystyczne, jajowate liście babki zwyczajnej. To roślina znana każdemu już od dziecka: wszak to najlepszy środek na najczęstszą dziecięcą dolegliwość: odrapane kolana czy łokcie. Na tym jednak zalety babki się nie kończą.
Co ciekawe, babkę (Plantago major) znajdziemy na niemal całej kuli ziemskiej. Babka z pochodzenia jest euroazjatką, z czasem stała się „kosmopolitką”, tak zwaną rośliną synantropijną, czyli towarzyszącą człowiekowi. Pojawiała się wszędzie tam, gdzie zjawiali się europejscy koloniści. Przez północnoamerykańskich Indian została nawet nazwana śladem stóp bladych twarzy. Swą wszędobylskość zawdzięcza ogromnemu potencjałowi rozrodczemu – w ciągu roku jedna roślina wydaje ok. tysiąca nasion, zdolnych do kiełkowania nawet po wielu latach. W czasie deszczu warstwa okrywy nasiennej śluzowacieje, tworząc z licznych nasion galaretowatą masę. Może ona łatwo przylepić się do nóg zwierząt, czy butów człowieka. Po intensywnych opadach nasionka rozprzestrzeniają się, niesione z prądem strumieni i rzek. Także ptaki, żywiące się nasionami, wydalają je nieuszkodzone.
Zbiór i suszenie babki
Zbioru i suszenia babki dokonujemy w okresie kwitnięcia, od maja do września, w dni suche. Liście rozkładamy pojedynczą warstwą w miejscu zacienionym, przewiewnym i ciepłym. Nie mogą być wystawione na słońce! Prawidłowo ususzone liście zachowują swój kolor.
Lecznicze właściwości babki- Babka sićkich zielów matka
O możliwościach leczniczych babki wiedzieli już nasi praojcowie, określając ją mianem przynależnym ludowym „babkom-zielarkom”. Babka sićkich zielów matka – tak mówiło się w niektórych regionach. Swoje obserwacje na temat sposobu użycia liścia babki pod koniec XIX wieku odnotował sławny ówczesny naturalista, ksiądz Sebastian Kneipp: Jeżeli lud przy robocie skaleczy się to szuka prędko liścia babki i tak długo dusi go i rozgniata dopóki nie wyda parę kropli soku. Wprost na świeżą ranę leje się sok, lub macza w nim płateczek i na ranę przykłada. Jeżeli liść nie wyda soku tylko zwilgnie natarty, to przykładają także takie rozduszone liście. Świeżo wyciśnięty sok stosowano także na wrzodziejące i zastarzałe rany, różnego rodzaju wypryski i czyraki.
Był to także pomocny środek przy ukąszeniach owadów.
W lecznictwie ludowym znana była również roślina, którą teraz nazywamy babką lancetowatą lub wąskolistną (Plantago lanceolata). Dawniej były to po prostu „języczki” lub „języczki psie”. W przeciwieństwie do babki zwyczajnej, która może wyrosnąć nawet na betonowym chodniku, najdogodniejszymi stanowiskami dla babki lancetowatej są wilgotne łąki. Nasi przodkowie jedząc liście babki, a do tego pokrzywy i mniszka, zapewniali sobie w okresie wczesnowiosennym odpowiednią porcję witamin i minerałów w łatwo przyswajalnej dla organizmu postaci.
Herbata z „języczków” świeżych lub suszonych stosowana była w chorobach dróg oddechowych, również do przemywania ran i pielęgnacji zmęczonych, opuchniętych kończyn i stóp. Z soku wyciśniętego ze świeżych liści przyrządzano syrop, pomocny w przeziębieniach z towarzyszącym kaszlem i gorączką.
Odwar z liści według przepisu profesora Aleksandra Ożarowskiego
Jedną lub półtorej łyżki liści babki zalać dwiema szklankami ciepłej wody. Ogrzać do wrzenia i gotować kilka minut. Odstawić na ok.10 min. Pić pół szklanki 2-4 razy dziennie lub stosować do okładów i irygacji.
Zalety soku z babki
Najnowsze badania naukowe dowiodły, że składniki występujące w świeżym soku z babki mają właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, a nawet działają na niektóre wirusy. Oznacza to, że babka może być stosowana miejscowo w stanach zapalnych skóry, w chorobach jamy ustnej (np. dokuczliwych aftach), zapaleniach dziąseł i gardła, a także w chorobach oczu i zapaleniach dróg rodnych. Stosowanie do wewnątrz soku albo herbatki z liści przyniesie pomoc w chorobach przewodu pokarmowego (stanach zapalnych, wymiotach, biegunkach) i układu moczowego. Jest to także doskonały napój dla palaczy i osób cierpiących na chrypki i przewlekły kaszel. Warto pamiętać, że soki i syropy, przyrządzone z liści babki, mają silniejsze właściwości bakteriobójcze niż napary, czyli herbatki. Sok taki najlepiej stosować świeżo przyrządzony, w celu zwiększenia odporności i oczyszczenia organizmu.
Babka jest jedną z wielu roślin z którą warto się zaprzyjaźnić i wprowadzić do domowej apteczki. Zebrane wiosną i latem liście, po właściwym wysuszeniu z pewnością przyjdą nam z pomocą w jesienne i zimowe dni, kiedy to organizm podatny jest na przeziębienia.
Joanna Typek, autorka jest magistrem farmacji
Wszędobylska babka i jej prozdrowotne właściwości
