Babka lancetowata to znany od dawna surowiec leczniczy. Doceniały go również dzieci, które liście tej rośliny traktowały jako opatrunek na wszelkie otarcia i skaleczenia. Dlaczego warto sobie o niej przypomnieć?
Babka lancetowata – roślina (nie)pospolita
Babka lancetowata (Plantago lanceolata L.), zwana też wąskolistną, to kolejny po pokrzywie i mniszku pospolity chwast. I tak jak one bywa usuwany i tępiony, choć kryje w sobie wiele prozdrowotnych właściwości. Te doskonale znała medycyna ludowa.
Babkę lancetowatą stosowano w chorobach dróg oddechowych, zwłaszcza w łagodzeniu objawów przeziębienia. Stosowano ją też do przemywania ran i pielęgnacji zmęczonych, opuchniętych kończyn i stóp.
Obecne w niej substancje działają przeciwzapalnie, wykrztuśnie i ochronnie na podrażnioną błonę śluzową gardła. Przyspieszają też regenerację naskórka.
A gdzie można ją spotkać? Roślina występuje niemal w całej Europie. Porasta również północną i środkową Azję. Znajdziemy ją na łąkach, pastwiskach, miedzach i wzgórzach. Dobrze czuje się w towarzystwie koniczyny, lucerny i lnu. Rośnie na glebach lekkich, gliniasto-piaszczystych i przewiewnych. Niestety, powszechne stosowanie pestycydów sprawia, że naturalne zasoby tej rośliny maleją.
Nieco mniej znana w Polsce jest też babka jajowata (Plantago ovata), choć i w tym przypadku mamy do czynienia z rośliną niezwykle bogatą pod względem odżywczym. Podobnie jak babka płesznik, zawiera duże ilości błonnika pokarmowego, stąd wykorzystuje sią ją w łagodzeniu dolegliwości układu pokarmowego.
Babka lancetowata – właściwości lecznicze
Roślina ceniona jest od dawna, jednak dopiero rozwój biotechnologii sprawił, że udało się odkryć, jakie składniki odpowiadają za jej właściwości lecznicze. W tej kategorii prym wiodą irydoidy, które wykazują działanie bakteriostatyczne i przeciwzapalne (co ciekawe bogatym źródłem irydoidów są też liście lilaka pospolitego).
Wśród irydoidów można wyróżnić różne grupy związków, m.in. aukubinę, sekoirydoidy i walepotriany, których działanie różni się między sobą. I tak aukubina obecna w babcie lancetowatej wykazuje właściwości antybiotyczne, antyhepatotoksyczne, przeciwzapalne i antywirusowe. Z kolei katalpol działa moczopędnie i rozkurczająco.
W roślinie obecne są też flawonoidy, które neutralizują wolne rodniki. Zmniejszają też stan zapalny i działają przeciwhistaminowo oraz przeciwnowotworowo.
W liściach obecne są też śluzy, które działają powlekająco i ochronnie. Babka lancetowata na rany zmniejsza stan zapalny. Łagodzi też ukąszenia owadów.
Jakie właściwości lecznicze ma babka lancetowata i kiedy ją stosować?
- Sok z liści ziela wzmacnia odporność.
- Roślina jest też składnikiem cukierków o działaniu przeciwkaszlowym.
- Łagodzi bóle w klatce piersiowej związane z kaszlem.
- Babka lancetowata do picia ma też pomagać w astmie i chorobach górnych dróg oddechowych.
- Młode liście można też dodawać do sałatek. Jest cennym źródłem witamin i soli mineralnych.
- Susz dodaje się też do ziołowych herbat.
- Roślina jest też bardzo dobrym składnikiem paszowym zwierząt hodowlanych.
- Znalazła też zastosowanie w kosmetyce i poleca się ją jako dodatek do kosmetyków przeznaczonych do cery problematycznej.
Syrop z babki lancetowatej. Na jaki kaszel?
W aptekach za ok. 7-8 zł kupić można syrop z babki lancetowatej. Wykazuje działanie wykrztuśne i rozkurczowe na mięśnie gładkie górnych dróg oddechowych. Zmniejsza też stan zapalny błon śluzowych jamy ustnej i gardła. Sprawdzi się jako środek łagodzący przy podrażnieniach wywołanych suchym i męczącym kaszlem (na kaszel mokry pomoże tymianek).
Ze względu na zawartość etanolu, zaleca się go stosować u dzieci powyżej 6. roku życia i dorosłych.
Inne rośliny, które przyniosą ulgę w kaszlu, to podbiał pospolity i majeranek.
Jak wygląda babka lancetowata?
Roślina jest byliną, która dorasta do 40 cm wysokości.
Babka lancetowata liście ma podłużne, z widocznym podłużnym unerwieniem. Zebrane są w rozetę, z której środka wyrasta jedna bezlistna łodyga. Ich zbioru najlepiej jest dokonywać w czasie kwitnienia, czyli od maja do sierpnia. Liście rozkładamy wówczas pojedynczą warstwą w miejscu zacienionym, przewiewnym i ciepłym (uwaga: nie mogą być wystawione na słońce!). Prawidłowo ususzone zachowują swój kolor.
Babka lancetowata – przeciwwskazania
Jak z każdą rośliną leczniczą, i z babką lancetowatą trzeba obchodzić się ostrożnie. Stosowane w formie syropu czy soku nie jest to ziele odpowiednie dla małych dzieci i kobiet w ciąży. Nie ma jednak przeciwwskazań, by starym zwyczajem okładać nimi rany i zadrapania.
Babka jest jedną z wielu roślin, z którą warto się zaprzyjaźnić i wprowadzić do domowej apteczki. Zebrane wiosną i latem liście, po właściwym wysuszeniu, z pewnością przyjdą nam z pomocą w jesienne i zimowe dni, kiedy to organizm podatny jest na przeziębienia.
