Kalina koralowa (’Viburnum opulus’) to krzew, który należy do rodziny piżmaczkowatych. Znany jest już od XVI wieku. Występuje na terenie Europy, środkowo-zachodniej Azji, a także na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Północnej. W Polsce jest obecna na terenie prawie całego kraju z wykluczeniem Tatr.
Kalina koralowa to bardzo popularny krzew ozdobny. Znane są też formy uprawiane na małe drzewa. Ma nieregularny, rozłożysty pokrój. Rośnie powoli, a ostatecznie dorasta do 3-4 m wysokości. Kora ma jasno szary odcień. Liście rośliny są duże, naprzeciwległe, mają około 10 cm długości i 8 cm szerokości. Ich kolor jest intensywnie zielony, jesienią barwią się na czerwono.
Kalina kwitnie na przełomie maja i czerwca. Obsypywana jest wtedy białymi kwiatami zebranymi na szczycie pędów w duże baldachogrona. Wszystkie kwiaty są płonne. Właśnie od kwiatów wzięła się inna nazwa kaliny koralowej – 'Roseum’, czyli śnieżna kula. Owoce dojrzewają pod koniec maja, mają szkarłatnoczerwony kolor. Są to błyszczące pestkowce o kulistym kształcie.
Jak usunąć mech na trawniku? 8 ekosposobów
Warunki uprawne kaliny
Aby zapewnić prawidłowy rozwój tego krzewu, należy przede wszystkim zasadzić go w miejscu słonecznym lub półcienistym i wilgotnym. Krzewy nie znoszą przesuszania, zwłaszcza w okresie kwitnienia. Kalina lubi glebę żyzną i o zasadowym odczynie. Krzew jest mrozoodporny. Dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza.
Czytaj także: Ekologiczna uprawa warzyw
Pielęgnacja kaliny
Kalina koralowa 'Roseum’ bardzo dobrze znosi cięcie. Można ją formować w różne ciekawe kształty. Dla lepszego kwitnienia krzewu warto dokarmiać ją nawozami organicznymi lub mineralnymi. Roślina jest niestety często uszkadzana przez owady, takie jak mszyce czy chrząszcze szarynki kalinówki. Kalina rozmnaża się za pomocą sadzonek zielnych, a także przez odkłady poziome lub wysiew nasion.
Zastosowanie kaliny koralowej
Roślina znajdzie zastosowanie zarówno w dużych, jak i małych ogrodach. Wynika to z możliwości jej cięcia i prowadzenia jako małe drzewo. Dobrze prezentuje się sama, ale dobrze czuje się też w grupie (zwłaszcza w parze z hortensją ogrodową czy pigwowcem). Swoim wyglądem wpisuje się w klimat rustykalny. Krzew jest ozdobą przez większą część roku dzięki liściom, które przebarwiają się i długo pozostają na roślinie.
Kalina w medycynie naturalnej
Owoce kaliny koralowej pod różnymi postaciami były kiedyś popularnym lekiem, stosowanym zwłaszcza w ludowej medycynie rosyjskiej. Taktowano je jako łagodny środek wzmacniający, m.in. z racji zawartości prowitaminy A, witamin C i P. Wykorzystywano jako środek uspokajający w neurozach i bezsenności.
Przetwory z kaliny stosowano również w arteriosklerozie, obniżonej kwasowości żołądka, w kamieniach żółciowych. Świeże owoce dobroczynnie działają na serce, obniżają ciśnienie krwi.
Po kalinę sięgano również przy przeziębieniach, anginach, grypach, kaszlach, w żylakach odbytu, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, biegunkach, krwawieniach wewnętrznych i z nosa.
Leczące powidła, konfitury i wina z kaliny
Pozyskując kalinę, warto pamiętać, że gorzkawy smak owoców znika pod wpływem wysokiej temperatury. Przed spożyciem najlepiej więc ją zagotować. Drugi sposób poprawiający smak tych owoców to silne przemrożenie owoców w zamrażalniku. Można również, tak jak to zalecały dawniej gospodynie i medycyna ludowa, zbierać owoce kaliny koralowej dopiero po solidnych przymrozkach.
Sok na kaszel i przeziębienie
Medycyna ludowa sok z kaliny koralowej słodzony miodem polecała jako lek łagodzący kaszel. Jak go przygotować?
Owoce zebrane po przymrozkach przebrać i oddzielić od szypułek. Rozmrożone owoce rozgnieść. Wycisnąć sok. Podgotować wolno do wrzenia, chwilę potrzymać na małym ogniu. Gorący sok rozlać do słoików. Pasteryzować słoiki półlitrowe w temperaturze około 75–80°C przez 15 minut. Przed użyciem osłodzić miodem. Stosować w przeziębieniach, kaszlu, także jako środek wzmacniający, uspokajający, lekko obniżający ciśnienie. Sok można też wykorzystywać jako naturalny barwnik.
Wzmacniające i uspokajające herbatki oraz kompoty
Najprostszym lekiem jest bez wątpienia witaminowa herbatka z owoców kaliny. Działa wzmacniająco i uspokajająco. Słodzona miodem polecana jest w chorobach przeziębieniowych. Podobnie działają kompoty ze świeżych owoców kaliny albo herbatki ziołowe z dodatkiem soku z kaliny.
Przepis na przecier z kaliny
Dojrzałe, przebrane i przemarznięte owoce gotujemy na małym ogniu kilka minut. Odcedzamy. Przecieramy przez sito. Łączymy z miodem lub cukrem (na kilogram owoców bierzemy pół kilograma miodu). Przekładamy do słoików. Stosujemy w przeziębieniach, w leczeniu kaszlu, także przy hemoroidach.
Kalinowa konfitura z miodem
Konfiturę kalinową warto dodawać do herbat i napojów. By ją przygotować potrzebujemy po kilogramie owoców, cukru, najlepiej brązowego, oraz niecałą szklankę wody. W pierwszej kolejności przygotowujemy syrop z połowy porcji. Zalać nim przebrane, wymyte i osuszone owoce. Kolejnego dnia syrop zlać, dodać pół kilograma cukru. Zagotować do wrzenia. Zalać jagody. Odstawić na noc. Na trzeci dzień gotować wszystko do odpowiedniej konsystencji. Przełożyć do słoików i pasteryzować.
Przeczytaj także: Zioła na zmęczenie
Przechowywanie owoców kaliny
Owoce kaliny zebrane w pełnej dojrzałości, a nawet po przymrozkach, można przechowywać w stanie świeżym, umieszczając je w skrzynkach w stosunkowo niskiej temperaturze i dużej wilgotności, np. na strychu lub balkonie.
Kalina koralowa: najważniejsze informacje
- Kategoria: krzewy liściaste
- Wysokość: 3-4 m
- Stanowisko: słońce lub półcień
- Wilgotność gleby: wilgotna, ale nie bagienna
- Podlewanie: dużo
- Barwa liści: zielona
- Barwa kwiatów: białe
- Termin kwitnienia: maj-czerwiec
- Pokrój: krzaczasty, rozłożysty, nieregularny
- Zimozielone: nie
- Roślina ozdobna z: liści/igieł, kwiatów, owoców
Literatura:
- „Rośliny w pojemnikach”, S. Buczacki, Elipsa, 1997.
- „Drzewa i krzewy w ogrodzie przydomowym”, Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Karniowice 2012.
- „Świat roślin skał i minerałów”, praca zbiorowa, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1984.
- „Drzewa liściaste. Oznaczanie, rozpoznawanie, ochrona”, G. Aas, A. Riedmiller, Muza, Warszawa 1999.
