Zbieranie roślin zielarskich to wydawać by się mogło prosta czynność. Chcąc jednak posiadać jak najlepszej jakości surowiec, który będzie zawierał potrzebne do działania składniki czynne, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad. Podpowiadamy, jak zbierać zioła, by czerpać z nich to co najlepsze.
1. Czas zbioru
W zależności od tego, jaki surowiec i z jakiej rośliny jest pozyskiwany, konieczne jest dostosowanie się do pory roku, w której dany składnik czynny jest w najwyższym stężeniu w konkretnym organie roślinnym. Najczęściej wykorzystywane są:
- Zioła (Herbae) – nadziemne części roślin, pędy roślinne; należy je zbierać w czasie, gdy znajdują się w pełni rozwoju, pokryte są zdrowymi liśćmi, a na wierzchołku posiadają kwiaty w początkowej fazie rozwoju.
- Kwiaty (Flores) – optymalną porą zbioru kwiatów jest początek kwitnienia roślin, kiedy to osiągają najwyższy poziom witalności i zawierają najwięcej składników czynnych.
- Kwiatostany (Inflorescentia) – skupienia kwiatów na roślinie zebrane jako całość, niekiedy wymiennie stosowane określenie z kwiatami, np. kwiatostan lipy.
- Liście (Folia) – ze wszystkich części roślin, ten surowiec jest najbogatszy w chlorofil, sole mineralne i związki organiczne. Zaleca się zbierać je na początku wiosny, kiedy są jeszcze młode, jasnozielone. Jeśli surowiec będzie suszony, należy zbierać go przed rozwinięciem się kwiatów.
- Korzeń (Radix) – zazwyczaj podziemna część rośliny. W korzeniach magazynowane są związki organiczne (cukry, skrobia, śluzy, garbniki, glikozydy, saponiny, alkaloidy itd.), zwłaszcza w okresie spoczynkowym. Zaleca się wykopywanie korzeni po zakończeniu wegetacji – jesienią lub wczesną wiosną, przed rozwinięciem się pączków.
- Kłącze (Rhizoma) – rodzaj podziemnych łodyg służących roślinie do rozmnażania i magazynowania materiałów zapasowych w okresie spoczynkowym. Kłącza tym różnią się od korzeni, że posiadają liście, które bardzo często zredukowane są do stadium drobnych łusek. Zbiór odbywa się podobnie jak korzeni – jesienią lub wczesną wiosną.
- Pączki (Gemmae) – pąki liściowe niegdyś były często stosowanym surowcem leczniczym. Zbiera się je zimą lub wczesną wiosną, zanim zaczną rozwijać się liście, w momencie kiedy są lepkie i aromatyczne.
- Kora (Cortex) – należy ją zbierać na wiosnę, przed rozwojem liści (w korze zgromadzone są różne substancje organiczne, które są niezbędne liściom do rozwoju).
Przeczytajcie, dlaczego warto używać zioła.
2. Pora dnia
W przypadku zbioru części nadziemnych najdogodniejszą porą dnia jest poranek, kiedy tylko rośliny zdążą obeschnąć z porannej rosy. Zbioru można dokonać aż do godzin południowych. Dobrym momentem dnia są również godziny wieczorne, do czasu zanim pojawi się rosa wieczorna.
A które z ziół idealnie nadają się do samodzielnej uprawy? Przeczytajcie!
3. Miejsce zbioru
Zbiorów należy dokonywać w miejscach, które nie są narażone na bezpośrednie zanieczyszczenia środowiska (z dala od dróg, fabryk, opryskiwanych upraw, wysypisk śmieci, stacji paliw, cmentarzy). Nie powinno się również prowadzić eksploatacji roślin, jeśli występuje w danym skupisku w niewielkich ilościach. Po każdym zbiorze powinna pozostać pewna część roślin w stanie nienaruszonym.
4. Ziół nie zbieramy ze stanowisk objętych ochroną ani roślin chronionych!
Opracowała: mgr farm. Joanna Typek
