Łatwy dostęp do preparatów ziołowych niekiedy może zacierać w nas poczucie, że mamy do czynienia z substancjami, które wywołują efekt farmakologiczny. Powinniśmy pamiętać, że zioła to również leki i dlatego należy przestrzegać zalecanych dawek i wszelkich zaleceń medycznych związanych z danym preparatem ziołowym. Ważne jest również to, aby zwracać uwagę na możliwości wystąpienia interakcji między lekiem chemicznym a ziołowym. Omawiamy zależności pomiędzy popularnymi ziołami a często zażywanymi lekami.
Zioła stosować możemy w postaci herbatek do zaparzania lub zebrane samodzielnie. Równie popularną formą są nalewki i intrakty zawierające w swym składzie alkohol. W aptekach i sklepach zielarskich coraz więcej pojawia się preparatów złożonych z kilku surowców ziołowych i mimo że posiadają status suplementów diety, nie możemy zapominać o ich leczniczym działaniu.
„Usypiający” kozłek lekarski
Stosując jednocześnie preparat ziołowy i lek zalecony przez lekarza, działające na to samo schorzenie, możemy mieć do czynienia ze zjawiskiem synergizmu addycyjnego, czyli sumowaniem się efektów działania. Takim przykładem jest interakcja między preparatami z kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis), który wchodzi w skład mieszanek uspokajających i nasennych lub nalewek o takim działaniu, z jednocześnie podawanymi lekami nasennymi i uspokajającymi z grupy benzodiazepin, stosowanymi z przepisu lekarza. Naturalne substancje występujące w korzeniu kozłka oddziałują na te same receptory, poprzez które działają chemiczne substancje należące do benzodiazepin (m.in. diazepam, lorazepam, alprazolam, estazolam, nitrazepam, klonazepam, midazolam). Wynikiem tego współdziałania jest pogłębienie efektu nasennego i narkotycznego.
Rekordzistka lukrecja
Rekordzistką jeśli chodzi o ilość interakcji jest lukrecja gładka (Glycyrrhi zaglabra). W lecznictwie korzeń lukrecji stosowany jest jako środek wykrztuśny, moczopędny, pobudzający przemianę materii i przeczyszczający. Ale nie tylko w preparatach leczniczych spotykamy się z tą rośliną. Korzeń lukrecji, jako że jest bardzo słodki, zastępuje cukier w produktach spożywczych. Na składnik ten powinni uważać pacjenci przyjmujący lek moczopędny – furosemid, gdyż w przypadku przewlekłego stosowania tego leku oraz przyjmowania lukrecji, dochodzi do wspomnianego już zjawiska synergizmu hiperaddycyjnego.
Efektem jest nie tylko wzmożone działanie moczopędne, ale także zwiększona utrata potasu z moczem, w wyniku czego pojawić się mogą takie problemy zdrowotne jak: zaburzenia rytmu serca, osłabienie, skurcze mięśni. Z tych samych przyczyn na lukrecję powinni uważać pacjenci stosujący glikozydy nasercowe (np. digoksynę). Lukrecja gładka zaliczana jest również do surowców fitoestrogenowych. Substancje te nasilają lub osłabiają działanie hormonów, które stosowane są przez kobiety m.in. jako preparaty antykoncepcyjne czy leki w hormonalnej terapii zastępczej w okresie menopauzy. Niekorzystnym efektem jest również nasilenie działań niepożądanych: migreny, nudności, obrzęki, nadciśnienie.
Miłorząb dwuklapowy dla seniorów
Miłorząb dwuklapowy dla seniorówBardzo często składnikiem preparatów ziołowych lub suplementów diety jest miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba). Miłorząb zalecany jest szczególnie osobom starszym w celu usprawnienia krążenia mózgowego oraz ogólnoustrojowego krążenia poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych. Preparaty zawierające wyciągi z liści miłorzębu wchodzą w interakcje z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi oraz lekami przeciwzakrzepowymi. Efektem tych interakcji jest nasilenie działań niepożądanych, które objawiają się w postaci krwawień. Krwawienia z dziąseł lub nosa obserwowane są często u osób długo stosujących preparaty z miłorzębu i jednocześnie poddawanych kuracji lekami przeciwbólowymi zawierającymi: ibuprofen, naproksen czy kwas acetylosalicylowy. Podobny efekt może wystąpić w przypadku podawania leków przeciwbólowych i preparatów zawierających: kwiat kasztanowca (Flos Hippocastani), koszyczek rumianku (Anthodium chamomille), czosnek (Allium sativum), nasienie kozieradki (Semen Foenugraeci), kłącze imbiru (Rhizoma Zingiberis) lub żeń-szeń (Panax Ginseng).
Kiedy ostrożnie obchodzić się z dziurawcem
Równie niebezpieczne efekty interakcji obserwowane są przy jednoczesnym podawaniu suplementów diety zawierających L-tryptofan i przyjmowaniu preparatów zawierających alkoholowe wyciągi z dziurawca zwyczajnego (Hipericum perforatum). Zarówno L-tryptofan, jak i wyciągi z dziurawca wykazują działanie przeciwdepresyjne, które jest wynikiem zwiększonego uwalniania serotoniny w mózgu. Takie wzmożone uwalnianie serotoniny na skutek interakcji zagraża zdrowiu, a nawet może prowadzić do nagłego zgonu.
Mięta pieprzowa, uwaga przy niedokrwistości
Nawet powszechnie stosowana mięta pieprzowa (Mentha piperita) może wchodzić w interakcje z lekami. Nie powinny jej stosować osoby przyjmujące leki na niedokrwistość, a to dlatego, że mięta zmniejsza wchłanianie żelaza.
Widać zatem, że zioła należy tak poważnie traktować, jak i inne leki, zwłaszcza jeśli poddawani jesteśmy długotrwałym kuracjom. Dlatego w przypadku przewlekłych chorób o każdym dodatkowo wprowadzanym preparacie należy poinformować lekarza prowadzącego. Niemałe znaczenie odgrywa również dieta, dlatego powinniśmy wybierać produkty jak najmniej przetworzone i pochodzące z terenów ekologicznych.
Polecamy także teksty: Interakcje żywności i leków
mgr farm. Joanna Typek
