Herbata codziennie towarzyszy ludziom na wszystkich szerokościach geograficznych globu. Jak powstaje ten napój? Na co zwracać uwagę przy wyborze herbaty? Jakie są jej rodzaje? Dlaczego warto sięgać po herbaty ekologiczne i jak je przyrządzać tak aby były najsmaczniejsze i najzdrowsze?
Szczypta historii
Pod pojęciem herbata skrywa się cała gama napojów przyrządzanych na bazie liści lub pąków krzewów z rodziny Camelia. Pierwszymi, którzy zaczęli uprawiać herbatę, byli Chińczycy, którzy rozsmakowują się nią od najdawniejszych czasów. Pierwsze zapiski na temat herbaty pochodzą jednak dopiero z VIII wieku.
Poeta Lu Yu zawarł opis krzewu herbacianego, przyrządów do zbioru i selekcji liści, a także filiżanek służących do picia w dziele nazwanym Świętą księgę herbaty.
Jak powstaje herbata?
Zanim liście herbaty trafią do naszej filiżanki muszą być najpierw zebrane. Nie jest to zadanie łatwe – kilogram nieprzetworzonej herbaty otrzymuje się z około 2000-3000 liści. Po zbiorze liście poddaje się więdnięciu, skręcaniu, fermentacji i suszeniu. Od czasu trwania tych procesów, ich powtarzania bądź też zaniechania zależy to jakiego rodzaju herbatę pijemy i jakie walory smakowe i zdrowotne ona posiada.
Najpopularniejsza herbata czarna poddawana jest wszystkim czterem procesom, herbata zielona nie poddawana jest fermentacji, a herbata Pu Erh przechodzi dodatkowy proces fermentacji oraz leżakowania
(więcej informacji na temat właściwości poszczególnych rodzajów herbat szukaj pod artykułem).
Walory zdrowotne herbaty
Herbaty są bardzo dobrym źródłem przeciwutleniaczy (katechin) – w świeżych liściach stanowić mogą one nawet niemal 30% suchej masy. Warto wiedzieć, że związki te giną w trakcie fermentacji, dlatego za ich zawartość szczególnie ceni się te rodzaje herbaty, które nie poddawane są temu procesowi, np. herbatę białą i zieloną.
W liściach herbaty kryją się także witaminy oraz dodająca energii kofeina, nazywana w tym wypadku teiną.
Dlaczego herbata ekologiczna?
Poprawa jakości lokalnego środowiska, walory zdrowotne, bezpieczeństwo pracowników na plantacjach, korzystny wpływ na kondycję gleby – to tylko niektóre z powodów, które przytaczają plantatorzy, przetwórcy ekologicznej herbaty, aby uzasadnić wybór ekologicznej drogi. Konsumenci doceniają także wyjątkowy smak i aromat.
Ekologiczne uprawy herbaty nie wiążą się ze stosowaniem tak olbrzymich monokultur jak w przypadku upraw konwencjonalnych. Nie stosuje się na nich sztucznych nawozów i środków ochrony roślin. Dzięki temu są znacznie bardziej przyjazne lokalnemu środowisku.
Tymczasem, według informacji Times Of India, tylko między 1999 a 2001 roku przynajmniej 10 lampartów zginęło wskutek wycieku pestycydów w rejonie West Bengal. Pestycydy mogą być szkodliwe także dla ptactwa oraz… pracujących na plantacji pracowników.
Brytyjska organizacja charytatywna Oxfam alarmuje, że warunki w jakich odbywa się praca na wielu plantacjach herbaty są bardzo prymitywne. Pracownicy wykonujący opryski (stosowanie niektórych z wykorzystywanych substancji jest zabronione w Europie) nie mają odpowiedniego wyposażenia ochronnego, nierzadko zatrudniane są dzieci.
Wybór produktów z logo rolnictwa ekologicznego, a także z logo Sprawiedliwego Handlu pozwala konsumentom wskazać, że wybierają system produkcji alternatywny wobec tego, który obecnie dominuje na świecie.
O poszczególnych gatunkach herbaty. Czym się różnią? Jak zaparzać?
Herbata czarna
(najpopularniejsze gatunki: assam, yunnan, darjeeling, ceylon)
Zalewamy wrzącą wodą (100 °C). Parzenie powinno trwać od 3 do 5 minut – wtedy działa pobudzająco i najlepiej smakuje. Z upływem czasu energetyczne walory maleją a herbata zaczyna być gorzka.
Herbata zielona
(najbardziej popularne gatunki zielonej herbaty: genmaicha, gunpowder, longjing (lung ching), sencha.)
powstaje z liści nie poddanych fermentacji – natychmiast po zerwaniu przeprowadzany jest proces suszenia. Nie zalewamy jej wrzątkiem. Najlepiej wykorzystywać wodę w temp.60 °C do 80 °C. Te same liście można parzyć nawet do 3 razy – za najbardziej wartościowy uważa się drugi napar. Richard Beliveau i Denis Gingras, francuscy lekarze zajmujący się problematyką nowotworów, zalecają by parzyć zieloną herbatę przez 8 do 10 minut – wtedy „wydobędziemy” z niej najwięcej antyrakowych składników. Najlepiej pić 3 filiżanki dziennie. Nie zaleca się przechowywania zielonej herbaty w termosie – powinno się ją pić świeżo zaparzoną.
Aby wydobyć właściwości pobudzające zielonej herbaty należy parzyć ją krócej (ok. 2-3 minuty) niż w przypadku, gdy zależy nam na jej właściwościach antyrakowych. Wiąże się to z faktem, że teina wydziela się z liści herbaty najpierw i jest stopniowo neutralizowana przez działające antyrakowo polifenole.
Przeczytaj także: Ekologiczna herbata zielona najpopularniejsza w eko sklepach
Herbata biała
Najlepsza temperatura wody to 85°C. Nalepiej parzyć ją ok. 5–7 min – wtedy jest najsmaczniejsza. Można parzyć 3 razy te same liście
Herbata żółta
Temperatura wody powinna wynosić 90°C, parzymy przez 3 minuty.
Herbata Pu-Erh
Ta herbata przechodzi dodatkowy proces fermentacji i leżakowania. Najlepiej parzyć ją w temperaturze 90-100 °C przez 3 minuty. Można parzyć wielokrotnie.
Artykuł opublikowany został w 18 (3/2011) numerze drukowanej wersji Biokuriera. Chcesz rozdawać Biokurier w swom sklepie? Zapraszamy
Chcesz zaprenumerować Biokurier bezpośrednio do domu? Sprawdź warunki naszej prenumeratyKarol Przybylak
fot. www.sxc.hu (1,2), K. Przybylak (3)
