Teraz czytasz...
Papryka. Co zawiera i do czego warto ją wykorzystać?
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Papryka. Co zawiera i do czego warto ją wykorzystać?

Avatar photo
papryka różne odmiany na drewnianym tle

Papryka czerwona, zielona, żółta czy fioletowa? Łagodna czy ostra? Natura dostarczyła nam niemal nieskończone bogactwo odmian tego warzywa. I niemal każda z nich to bogactwo witamin i minerałów, ale też szalenie ciekawy składnik wielu dań. Jakie dania z papryką warto przygotować? I co zawiera papryka, że tak polubili ją dietetycy? Przeczytajcie!

Papryka. Skąd pochodzi?

Najstarsze ślady uprawy papryki znaleziono na terenie obecnego Ekwadoru ok. 3,5 – 5 tys. lat p.n.e., choć niektórzy historycy twierdzą, że dobrze znali ją już ludy starożytnego Meksyku. Pewnym natomiast jest, że w państwach basenu Morza Śródziemnego papryka znalazła się za sprawą Kolumba, który pod koniec XV wieku sprowadził na nasz kontynent nasiona jej ostrych odmian. Do krajów Europy Środkowej przywędrowała dopiero w XVII wieku z Azji Mniejszej (a tam trafiła z Indii). 

→ Przeczytaj również: Warzywa i owoce. Jak zwiększyć ich udział w diecie?

Ostry smak papryki sprawił, że pełniła ona początkowo głównie rolę przyprawy. Uprawiana była również jako roślina ozdobna i lecznicza. Popularnych obecnie odmian, wydających słodkie owoce, praktycznie wtedy nie znano. Te pojawiły się na naszych stołach za sprawą kalifornijskich farmerów, którzy zauważyli, że wśród gatunków ostrych pojawiają się osobniki wydające owoce o łagodnym, słodszym smaku.

→ Przeczytaj również: Jak sadzić pomidory?

Ostry smak południowoamerykańskiej i indyjskiej papryki stał się przyczyną małego zamieszania związanego z nazwą tej rośliny. Kiedy wraz z powrotem Kolumba trafiła ona do Europy, jedyny powszechnie znany produkt o ostrym smaku stanowił pieprz (ang. pepper). Ten ostatni był wówczas stosunkowo drogi (ostre przyprawy sprawiały, że monotonna dieta stawała się bardziej znośna), więc chętnie zastępowano go nowo poznaną rośliną.

Dodatkowo Europejczycy poznali paprykę w formie wysuszonych i pokruszonych owoców, co przypominało im czerwony sproszkowany pieprz. Dlatego też nowemu warzywu nadano taką samą nazwę (czyli pepper), mimo że botanicznie rośliny te nie są nawet spokrewnione.

czerwona papryka spiczasta
Papryka spiczasta to jedna z odmian tej rośliny

Wszystkie kolory papryki…

Choć kwiaty papryki mają biały kolor, roślina ta wydaje owoce w całej gamie barw. Najbardziej popularnymi kolorami są zielony, pomarańczowy, żółty i czerwony. Przy odrobinie uporu znajdziemy również owoce o barwie brązowej, granatowej, kremowej, fioletowej czy lawendowej. Co ciekawe, kolor zależy nie tylko od gatunku (charakteryzującego się danym rodzajem barwnika), ale też od… stopnia dojrzałości owocu.

Owoc papryki można zbierać, gdy jest jeszcze zielony. Jednak jeśli pozostawimy go na krzaczku nieco dłużej, zmieni kolor na fioletowy, granatowy, brązowy lub kremowy. Dojrzewając jeszcze przez jakiś czas, przybierze barwę żółtą, pomarańczową lub czerwoną. Uwaga: Niektóre osobniki nie wykształcają kolorów pośrednich, tylko od razu zmieniają barwę z zielonej na jedną z tych trzech ostatnich. 

A dlaczego właściwie niektóre odmiany papryki owocują na słodko, podczas gdy inne wydają ostre owoce? Powodem mniej lub bardziej pożądanych wrażeń, wywoływanych przez te drugie, jest obecność kapsaicyny. Substancja ta jest przyczyną palącego odczucia, występującego przy zetknięciu z dowolną tkanką ssaków (zniechęcając większość z nich do spożywania tych owoców). Ciekawostką jest, że ptaki pozostają na kapsaicynę całkowicie obojętne. Tym sposobem natura zapewniła sobie możliwość przenoszenia nasion na bardziej odległe tereny.

Aby złagodzić ostry smak papryki nie należy używać wody (działa ona wręcz odwrotnie, wzmagając jej ostrość). Znacznie lepiej jest użyć jogurtu, mleka lub soku pomidorowego.

Słodka okrągła papryka, którą można kupić w prawie każdym sklepie spożywczym i którą każdy z nas dobrze zna ze swoich posiłków, kapsaicyny nie wytwarza, stąd jej łagodny smak. Z drugiej strony, to właśnie papryka ostra jest zdrowsza… Sprawdźmy zatem, jakie witaminy ma papryka czerwona.

Co zawiera papryka?

Już w tradycyjnej medycynie chińskiej używano papryki przy leczeniu dolegliwości związanych z krążeniem krwi, układem pokarmowym czy odmrożeniami. I nic dziwnego. Kapsaicyna obecna w papryce ostrej stymuluje mózg do wytwarzania substancji, zmniejszających uczucie pieczenia. Związki te, przypominające endorfiny, poprawiają krążenie krwi i samopoczucie, a także zmniejszają ból. Kapsaicyna jest również silnym przeciwutleniaczem, więc może być stosowana w profilaktyce nowotworów. Stymuluje też metabolizm i redukuje poziom cholesterolu.

Ale też słodka papryka właściwości ma imponujące! Nie zawierająca co prawda kapsaicyny, ale jej słodka zielona odmiana zawiera dwukrotnie więcej witaminy C niż cytrusy, a papryka czerwona nawet czterokrotnie więcej! Duża czerwona papryka zaspokaja 300 proc. dziennego zapotrzebowania na ten mikroskładnik.

Jest też dobrym źródłem minerałów: zawiera fosfor, magnez, potas, wapń, żelazo.

Papryka: właściwości zdrowotne

  • sprzyja redukcji „złego” cholesterolu,
  • wspomaga regulację poziomu cukru we krwi,
  • zwiększa odporność,
  • wspiera zdrowie skóry, oczu i systemu nerwowego,
  • jest cennym składnikiem diety antynowotworowej.

Papryka i pomidor. To owoc czy warzywo?

Tak jak to było w przypadku pomidora, tak jest i tutaj: papryka to nie warzywo, ale owoc. Obie rośliny dojrzewają na krzaczkach wytwarzających kwiaty i zawierają pestki. Ale czy wiesz, że w przypadku papryki każdy z owoców tej rośliny ma płeć? Można ją łatwo sprawdzić, odwracając paprykę do góry nogami. Owoce o trzech zaokrągleniach są męskie, podczas gdy cztery zaokrąglenia świadczą o żeńskiej płci owocu.

Owoce żeńskie są słodsze. Dlatego też świetnie będą smakowały na surowo, w sałatkach albo jako przystawka (np. w towarzystwie sosu). Z kolei owoce męskie mają mniej pestek, ale też są mniej słodkie, więc świetnie będą pasowały do dań pieczonych lub gotowanych.

A jeśli już jesteśmy przy spożywaniu papryki, warto wspomnieć, że biały miąższ, który zazwyczaj wyrzucamy, można i warto jeść. Jest on bogaty we flawonoidy, które m.in. oczyszczają organizm z toksyn. Trująca nie jest też mała papryczka, którą niekiedy można znaleźć we wnętrzu rośliny.

Jest to dodatkowy, w pełni jadalny owoc, będący wynikiem tzw. reprodukcji wewnętrznej. Ta mała papryczka nie podlega wpływowi pogody, szkodników czy innych warunków zewnętrznych. Nie wytwarza też nasion. Naukowcy nie są pewni, co jest powodem tego zjawiska – możliwe, że to czynniki genetyczne są za nie odpowiedzialne. Powstawaniu małych owoców we wnętrzu papryki mogą też sprzyjać nagłe i częste zmiany temperatury i wilgotności, a także gaz etylenowy, używany w masowej produkcji do przyspieszania dojrzewania produktów rolnych.

sos paprykowy w słoiku na drewnianym tle

Dania z papryką. Do czego ją wykorzystać?

Papryka stanowi źródło niewyczerpanych inspiracji kulinarnych na całym świecie. Warto przygotować z niej leczo i różnego rodzaju sałatki (tu polecana jest sałatka gyros, do której można dodać paprykę świeżą lub konserwową). Na obiad dobra będzie papryka faszerowana, np. ryżem. Polecamy też delikatny sos z pieczonej papryki, idealny do kanapek i warzywnych przekąsek.

Papryka jest też świetna jako dodatek do dań z grilla. Sama też dobrze czuje się na ruszcie. Polecamy też wegański makaron z cukinią, pieczarkami i papryką w sosie „śmietanowym” oraz warzywa pieczone z serem halloumi. Ciekawym sposobem na jej wykorzystanie jest też dżem z papryki.

Pamiętaj jednak, by nie przechowywać papryki przez długi czas i kupować ją w ilości pozwalającej na zaspokojenie bieżących potrzeb. 

Jak zrobić paprykarz?

Składniki:

  • 400 g kaszy jaglanej,
  • 2-3  średnie cebule,
  • 6-8 średnich marchewek,
  • 2 pietruszki,
  • ¼  główki selera
  • 1 czerwona papryka,
  • 500-600 ml przecieru pomidorowego,
  • 1 ząbek czosnku,
  • 1 łyżka cukru brązowego/trzcinowego
  • sól morska,
  • pieprz,
  • 3 ziela angielskie,
  • 3 listki laurowe,
  • oliwa z oliwek, olej ryżowy lub z pestek winogron.

Sposób przygotowania:

  • 400 g kaszy jaglanej opłucz na sicie pod bieżącą wodą, zalej wrzątkiem i gotuj w litrze wody przez ok. 20 min na małym ogniu.
  • Cebulę, marchew, pietruszkę i seler obierz i umyj. Cebulę pokrój w kostkę, a marchew, pietruszkę i seler – zetrzyj na tarce (na większych oczkach).
  • Paprykę umyj i pokrój drobno w kosteczkę. Czosnek obierz i przeciśnij przez praskę.
  • Cebulę duś na oliwie w głębokiej patelni albo w szerokim, niezbyt wysokim garnku.
  • Dodaj paprykę, a po kilku minutach dorzuć starte warzywa, ziele angielskie i listek laurowy (by intensywność tych przypraw nie zdominowała smaku dania, najlepiej jest wyciągnąć je tuż przed dodaniem kaszy jaglanej).
  • Wszystko duś pod przykryciem przez kilka minut, wlej przecier pomidorowy i dokładnie wymieszaj.
  • Przypraw do smaku solą, pieprzem, cukrem brązowym, dodaj czosnek, a na koniec wcześniej ugotowaną kaszę jaglaną.

Jeśli chcesz przechowywać paprykarz, nie zapomnij o pasteryzacji.

Jak zrobić leczo z ciecierzycą?

Składniki:

  • 1 papryka
  • 3 pomidory
  • 3 cebule
  • 2 ząbki czosnku (duże)
  • cukinia
  • 2 łyżki przecieru pomidorowego
  • 200 g ugotowanej ciecierzycy
  • sól
  • pieprz
  • tymianek cytrynowy (świeży lub suszony)
  • pełna łyżeczka słodkiej wędzonej papryki
  • pieprz cayenne
  • oliwa z oliwek

Sposób przygotowania:

  • Pomidory sparz, obierz ze skóry i pokrój w kostkę (paprykę i cukinię również).
  • Posiekaną cebulę podsmaż na 2 łyżkach oliwy. Dodaj przecier pomidorowy, dokładnie wymieszaj i duś jeszcze przez chwilę.
  • Do cebuli dodaj pokrojone warzywa, sól, pieprz i wędzoną paprykę.
  • Wszystko duś w garnku ok. 20 min.
  • Dodaj tymianek i  inne przyprawy do smaku.
  • Na koniec dorzucić ciecierzycę i gotuj jeszcze chwilę.

Autorką przepisu jest Kasia Kamińska.

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.