Arcydzięgiel litwor to duża, ozdobna roślina o dekoracyjnym wyglądzie i oryginalnej nazwie. Jeszcze ciekawsze są jej zastosowania kulinarne. Można wykorzystać prawie całą roślinę, jednak warto sięgać po tą z upraw, bo rosnąca w stanie dzikim jest pod częściową ochroną, a gdy jest młoda można pomylić ją z barszczem Sosnowskiego (barszcz nie ma charakterystycznych pochewek liściowych, ma za to czerwonawe plamki).
Oryginalny smak z natury
Arcydzięgiel jest spokrewniony z selerem, ma intensywny, oryginalny smak gorzko-anyżowy, najczęściej spotykany jest w oryginalnych słodkich potrawach i przetworach. Nadaje się do kandyzowania (łodyga, korzeń), wytwarzania syropów (korzeń), dodawania do sałatek owocowych (kwiaty, młode listki, kandyzowane części), nawet lodów (syrop), czy dżemów (łodyżki), słodkich napojów. Podobnie jak marchewnik anyżkowy może być gotowany z kwaśnymi owocami (liść), bo złagodzi ich smak i można wówczas użyć mniej cukru. Może starsi lepiej pamiętają, jak powszechne kiedyś, nawet w cukierniach, kandyzowane łodyżki (tzw. anżelika, bo nazwa botaniczna to Archangelica Officinalis) jako dekoracja tortów, mazurków, dodatek do keksów. Dziś częściej zastępują je spożywcze, plastyczne masy cukrowe lub sztucznie barwione owoce, a szkoda.
Arcydzięgiel w trunkach zdrowotnych i nie tylko
Doprawia się nim alkohole albo sporządza leczniczą a zarazem smaczną nalewkę (dzięgielówka, litworówka popularna na Podhalu). Polecamy ją jako wygodną i przyjemną w stosowaniu. Trunek taki wspomaga trawienie, łagodniejsza działa uspokajająco i nadaje się nawet dla osób starszych. Można je stosować po przebytych chorobach dla wzmocnienia organizmu i jego naturalnej odporności. Przepisy zamieściliśmy w Atlasie Nalewek (s. 62-63)
Apteczka domowa i środki ostrożności
Arcydzięgiel działa rozkurczowo, co działa dobrze na dolegliwości trawienne, moczopędnie, wzmacniająco na naczynia krwionośne, wykrztuśnie przy przeziębieniach z kaszlem, pomaga też w dolegliwościach kobiecych.
Nie wolno stosować go w ciąży, przy nadciśnieniu i podczas opalania, bo jego składniki aktywne działają fotouczulająco.
źródła:
K. Mikołajczyk, A. Wierzbicki, Zioła. Warszawa 1987.
http://www.kuzdrowiu.pl/?pid=main_tresc.pl.91
http://ziolowyzakatek.com.pl/litwor-arcydziegie/
