Częste zmiany prawa, opóźnienia w płatnościach, brak jasnych i weryfikowalnych celów rozwojowych – to główne zarzuty, które znaleźć można w raporcie Najwyższej Izby Kontroli „Wspieranie rolnictwa ekologicznego”. Ministerstwo Rolnictwa polemizuje i krytykuje sposób działania kontrolerów.
Częste zmiany prawa i opóźnienia w wypłacie dotacji
Od 2014 r. do 2018 r. aż 7 razy, bez analizy, rynku zmieniane były przepisy dotyczące trybu i zasad udzielania pomocy producentom żywności ekologicznej. Trudno w takiej sytuacji o stabilizację czy rozwój. Wymuszało to także wielokrotną aktualizację procedur i konieczność modyfikacji systemu informatycznego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a efektem były opóźnienia w wydawaniu decyzji dotyczących przyznania dopłat (tzw. płatności ekologicznych) i wypłacania pieniędzy producentom
– czytamy w raporcie Najwyższej Izby Kontroli.
Urzędnicy zwracają uwagę, że skutkiem takich działań zmniejszyła się powierzchnia upraw ekologicznych (wbrew ogólnoeuropejskim trendom) z ponad 650 tys. ha do 485 tys. ha. Znacznemu wzrostowi liczby przetwórni (z 484 w 2014 do 910 w 2018) nie towarzyszyła większa podaż surowców. Znaczna ich część jest importowana.
Skala polskiego przetwórstwa wciąż jest znacznie mniejsza niż w krajach zachodniej Europy. W 2017 r. we Włoszech było 18,5 tys. przetwórni, a w Niemczech i we Francji po ok. 15 tys.
Na czwartym miejscu w tym zestawieniu znajdowała się Hiszpania z ponad 4 tys. przetwórni. Dane przytaczane są za Eurostatem.
Polska bez celu rozwoju rolnictwa ekologicznego?
Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli monitorowanie wyznaczonych celów i zadań spowodowałoby efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych. Sprzyjałoby to także dalszemu rozwojowi produkcji ekologicznej.
Zdaniem NIK Polska nie ma wyznaczonego celu rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych, ani określonego terminu jego osiągnięcia.
Zalecenia Najwyższej Izby Kontroli
- Przy opracowaniu krajowego planu działań na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych w ramach nowej perspektywy finansowej:
- wyznaczenie celu rozwoju tego sektora oraz terminu jego osiągnięcia,
- określenie oraz bieżące monitorowanie mierników realizacji wyznaczonych celów i zadań,
- ustalenie rzeczywistej wartości rynku produktów ekologicznych,
- rozszerzenie działań informacyjno-promocyjnych na rzecz zwiększenia świadomości ekologicznej konsumentów i rozpoznawalności logo rolnictwa ekologicznego;
2. Przygotowanie i wdrożenie rozwiązań umożliwiających gromadzenie danych i informacji dotyczących wytworzonych produktów ekologicznych w celu określenia rzeczywistego potencjału oraz możliwości rozwoju polskiego rolnictwa ekologicznego.
Ministerstwo Rolnictwa krytyczne wobec raportu
W załączniku do raportu NIK znaleźć można stanowisko Ministerstwa Rolnictwa, które przyjmuje część argumentów, deklarując, że sugerowane przez kontrolerów działania są prowadzone.
W znacznej części jednak krytykuje metodykę i wnioski przyjęte przez Najwyższą Izbę Kontroli. Zarzuty dotyczą m.in. wnioskowania na podstawie nieaktualnych danych.
Wspieranie rolnictwa ekologicznego – raport do pobrania
Raport Najwyższej Izby Kontroli pt. “Wspieranie rolnictwa ekologicznego” dostępny jest tutaj: https://www.nik.gov.pl/plik/id,21449,v,artykul_20420.pdf
