Uprawa pomidora w ogrodzie i na działce. Jak uprawiać go bez dodatku chemii?

Uprawa pomidora wymaga trochę pracy, ale warto: smak pomidora z własnego ogrodu jest wyjątkowy.

Roślina pochodzi z Ameryki Środkowej oraz Południowej. Jej popularność wyraźnie wzrosła po odkryciu Krzysztofa Kolumba, kiedy to pojawiła się w Europie.

Właściwości zdrowotne pomidora

Pomidor zwyczajny to źródło wielu cennych i dobrych dla zdrowia substancji. Jest skarbnicą likopenu, czyli przeciwutleniacza. A co za tym idzie, działa antynowotworowo, zwłaszcza na raka prostaty. Cenne substancje uwalniają się i najlepiej przyswajają w formie przetworzonej, czyli jako przeciery czy koncentraty (naturalne). Są to najlepsze źródła likopenu. Dowiedz się więcej na temat: właściwości odżywczych pomidora

Roślina zawiera też witaminy z grupy B, witaminę C i PP oraz sód, magnez, wapń, miedz i cynk. Przeciwdziała miażdżycy i zawałom. Dzieje się tak dzięki kwasom w pomidorze, które w komórkach wątroby nasilają procesy utleniania kwasów tłuszczowych. Pomidor zwyczajny działa pozytywnie również na nerki. Poprawia odporność organizmu, wspomaga trawienie oraz odżywania skórę, włosy i paznokcie. 100 g pomidorów to tylko 18 kcal, dlatego można je jeść bez obaw o szczupłą sylwetkę.

Pomidor – skarbnica likopenu i witamin

Pomidor zwyczajny: warunki uprawy

Pomidor zwyczajny jest to roślina jednoroczna. W tym samym roku wytwarza łodygę, liście oraz pęd kwiatostanowy i owoce. Należy do rodziny psiankowatych (Solanaceae). Częścią jadalną są owoce.

Miejsce pod wysiew pomidorów powinno być słoneczne i najlepiej w miarę płaskie. Wszelkie obniżenia terenu czy górki wpływają mało korzystnie na naszą uprawę. Ważne, aby gleba była dość żyzna, przewiewna i o pH oscylującym w granicy 5,5-6,5. Pole powinno być dokładnie oczyszczone z resztek pożniwnych i przekopane. Na koniec pamiętajmy, aby dobrze wyrównać ziemię, dzięki temu siew będzie łatwiejszy.

Pomidor należy do niezwykle „żarłocznych” warzyw. Roślina wymaga nawożenia nawozami organicznymi obornikiem lub kompostem. Zalecana dawka obornika to 20-40 kg/ha, najlepiej stosować go jesienią. W przypadku kompostu przeważnie stosuje się 20-60 kg/ha (wiosną). Wszystko zależy od początkowej jakości naszego podłoża.

Ciekawym, a przy tym ekologicznym sposobem nawożenia pomidorów jest zastosowanie pokrzywy zwyczajnej. Dość duży kłębek świeżo zerwanej pokrzywy umieszczamy w wykopanym dołku pod wysiew pomidorów i przysypujemy ziemią. Pokrzywa jest bardzo cenna, posiada wiele odżywczych substancji, które dobrze wpływają na rośliny, zwłaszcza pomidory. Pamiętajmy jednak o tym, że tylko pokrzywa przed kwitnięciem ma takie właściwości, później działa zakwaszająco na naszą uprawę.

Czas i sposób siewu

Pomidor to warzywo, które przeważnie sadzi się do gruntu po wykonaniu rozsady. Nasiona siejemy do wielodoniczek lub skrzynek już w marcu. Ważne, aby siew zakończył się mniej więcej do 15 kwietnia. Wybierajmy nasiona tylko i wyłącznie od sprawdzonych hodowców.

Ziemia do rozsady powinna być bogata w próchnicę i przewiewna. Nasiona umieszczamy na głębokość około 2 cm i delikatnie przysypujemy ziemią. Rozsadę obficie i regularnie podlewamy. Roślina kiełkuje po 7-10 dniach. Idealna temperatura dla wschodów to 22-25°C. Po wschodach temperaturę można obniżyć nawet do 16°C.

Mniej więcej po miesiącu, gdy siewka posiada dwa liścienie, jeżeli zastosowaliśmy siew w skrzynce, możemy młode rośliny przepikować do większych pojemników. Już wtedy można zastosować im delikatne nawożenie ekologiczne, np. kompostem, gnojówką z pokrzywy, dzikiego bzu czy gotowymi ekologicznymi mieszankami. Mniej więcej po ostatnich przymrozkach, czyli po 15 maja, można wysadzać sadzonki do gruntu. Około 7 dni przed wysadzaniem dobrze jest zahartować rozsadę, aby nie doznała szoku termicznego.

Najlepsza rozstawa w gruncie to mniej więcej 3-4 rośliny na metr kwadratowy (odmiany wzniesione w rozstawie 40 do 50 cm, z kolei odmiany krzaczaste w rozstawie 30 do 90 cm). Dobrze, aby rosły około centymetr głębiej niż w doniczce. Pomidory szybko się krzewią i lepiej, aby wzajemnie sobie nie przeszkadzały.

Pomidory to warzywa, które nadają się również do uprawy w tunelach foliowych, szklarni czy też zwykłej doniczce. Pamiętajmy jednak o tym, aby wielkość naszych roślin dobierać do miejsca, w jakim będziemy chcieli je uprawiać. Pomidory w gruncie mają o wiele większą swobodę wzrostu. Idealne do upraw doniczkowych są z kolei pomidory koktajlowe, a do upraw tunelowych – pomidory śliwkowe.

Uprawa warzyw na balkonie. Co uprawiać i jak zacząć?

Uprawa pomidora. Korzystne i niekorzystne sąsiedztwo

W ekologicznej uprawie roślin bardzo ważne jest stosowanie odpowiedniego sąsiedztwa roślin oraz prawidłowego następstwa roślin na polu. Zaleca się stosować 4-5 letnią przerwę w uprawie na tym samym polu roślin z rodziny psiankowatych. Zapobiega to pojawianiu się na polu nicieni i innych szkodników oraz chorób, na które podatne są rośliny tej rodziny.

Na rabacie z pomidorem warto sadzić rośliny ozdobne, takie jak:

• aksamitki
• nagietki
• rumianek.

Kwiaty tych roślin odstraszają swoim zapachem wiele szkodników.

Idealne sąsiedztwo dla pomidorów to również

• czosnek,
• cebula,
• pietruszka,
• sałata,
• seler,
• szczypiorek,
• szpinak,
• marchew.

Dobrze radzą sobie w niedalekim sąsiedztwie owoce miękkie, np. agrest czy malina.

Natomiast pomidor nie lubi towarzystwa

• grochu,
• bobu,
• rzodkiewki,
• ogórka,
• papryki
• warzyw z rodziny kapustowatych.

Pielęgnacja uprawy pomidorów

Pomidory to warzywa, które wymagają odpowiedniej pielęgnacji. Bardzo istotne jest właściwe nawadnianie rabaty z pomidorami. Przede wszystkim róbmy to dość rzadko, np. raz w tygodniu, ale obficie. Zbyt częste zalewanie pomidorów prowadzi do rozwoju chorób grzybowych. Starajmy się jak najmniej dostarczać wody na liście, a raczej bezpośrednio do podłoża. Liście są delikatnie i takie podlewanie im nie sprzyja. Niedobór wody ma z kolei bezpośredni wpływ na smak owoców pomidora.

Równie istotne jest dokładnie i regularne odchwaszczanie. Nie dość, że chwasty zaburzają wzrost pomidor,a to jeszcze mogą być żywicielami pośrednimi dla chorób i szkodników.

Wiele odmian pomidorów wymaga podpór. Ciężkie i duże owoce mogą szybko doprowadzić do załamywania się łodygi. Dlatego już od początku produkcji stosujmy podpory i dostosowujmy je do wielkości naszych roślin. Dobrym sposobem przy pielęgnacji pomidorów jest ściółkowanie folią, agrowłókniną albo zwykłą słomą. Dzięki temu zmniejszymy proces parowania wody z podłoża, a także zminimalizujemy wzrost chwastów na tym obszarze.

Pomidory mają to do siebie, że dość szybko się rozkrzewiają. Aby tego uniknąć, prowadźmy naszą roślinę na jeden pęd i stosujmy uszczykiwanie wszelkich bocznych pędów i liści. Uzyskamy dzięki temu owoce o wiele większe i lepszej jakości.

Aby przyspieszyć proces dojrzewania pomidorów, bo np. zależy nam na zbiorze przed przymrozkami, warto zastosować ogławianie. Polega to na usuwaniu wierzchołka pędu głównego, aby roślina dalej nie rosła. Pamiętajmy, aby pozostawić kilka liści nad najwyższym kwitnącym gronem, aby dojrzewające owoce były wyżywione.

Czas i sposób zbioru pomidorów

Biorąc pod uwagę inne warzywa, pomidory mają długi okres wegetacji. Dokładny czas zależy od odmiany i wynosi od 40 do 80 dni. Najczęściej przypada na przełomie lipca i sierpnia. Dodatkowo pomidory zbiera się w różnym stanie dojrzałości. Można zbierać je już zielone, one po czasie same dojrzeją (często robią tak działkowcy, którzy boją się kradzieży owoców). W fazie zapalonej, czyli gdy na owocu widać delikatny rumieniec, również można dokonać zbioru. Jeżeli obawiamy się np. załamania pogody, zbioru lepiej jest dokonać wcześniej, by uniknąć strat.

Jeżeli posiadamy niewielkie areały z pomidorami, przeważnie zbieramy je na bieżąco, kiedy są czerwone i całkowicie wybarwione. Całkowity zbiór może potrwać nawet ponad miesiąc (owoce stopniowo dojrzewają). Oczywiście największą wartość mają pomidory dojrzewające na roślinie. Dobrze zbierać owoce 2-3 razy w tygodniu w godzinach porannych, podczas suchej, bezdeszczowej pogody. Pamiętajmy, aby zdążyć ze zbiorem przed przymrozkami.

Zbiór dokonuje się ręcznie, owoce dobrze odchodzą od szypułek. Niektóre odmiany zbiera się w pękach razem z szypułkami, np. pomidory cherry. Na rynku obecne są także kombajny służące do zbiorów pomidorów. Niestety, przeważnie takie owoce nadają się już tylko i wyłącznie na przetwory, a nie do bezpośredniego spożycia.

Z pomidorów samodzielnie przyrządzisz wiele przetworów, m.in.: przecier (passatę) i ketchup

Warunki przechowywania

Pomidor zwyczajny należy do warzyw miękkich. Nie nadaje się do długotrwałego przechowywania.

Czas oraz warunki przechowywania pomidorów zależą od ich dojrzałości. Pomidory zapalone (mające lekki rumieniec) najlepiej przechowywać w temperaturze 12-15°C i 90% wilgotności, maksymalnie przez trzy tygodnie. Pomidory dojrzewające w temperaturze 10-13°C i 90% wilgotności przez dwa lub trzy tygodnie. Natomiast pomidory dojrzałe w temperaturze 8-10°C i 90% wilgotności przez maksymalnie tydzień. Miejsce do przechowywania powinno być suche i ciepłe. Nie zaleca się przechowywania pomidorów zwyczajnych w lodówkach, grozi to przemrożeniem.

Temperatury poniżej 7°C działają niekorzystnie na owoce pomidora. Tracą one smak, konsystencję i mogą gnić.

Pomidory bardzo dobrze przechowują się w postaci wszelakich przecierów, soków, sosów czy np. w zalewie z octu lub oleju. Tak przetworzone pomidory uwalniają jeszcze więcej wartości odżywczych.

Pomidor zwyczajny nadaje się także do suszenia, zarówno na słońcu, jak i w piekarniku. Sprawdzi się jako przyprawa do wielu potraw. W takiej formie jest bardzo popularny we Włoszech, Hiszpanii czy Grecji.

Przykładowe odmiany pomidora

• ’Mirabell’ – odmiana pomidorów czereśniowych (drobnoowocowe). Owoce są w kolorze złoto-żółtym, nieduże (2,5 cm). Szybko dojrzewają (po około 2 miesiącach), rosną w gronach.
• ’Brylant’ – odmiana zaliczana do pomidorów średnioowocowych. Wspomniane pomidory są wczesne, posiadają intensywnie czerwony kolor i wyjątkowo wyrafinowany smak.
• ’Roma’ – odmiana pomidora w typie Lima. Owoce są bardzo delikatne w smaku, mają grubą skórkę, ale za to małą liczbę pestek. Idealnie nadają się na przetwory, soki, sosy.
• ’Master’ – odmiana o bardzo dużych owocach. Dojrzewa nawet do 3 miesięcy. Owoce są zgrabne, okrągłe, gładkie w niezwykle aromatycznej skórce. Owoce, jak i cała roślina silnie rosną przez cały sezon wegetacji.

Pomidory to bardzo wdzięczne warzywa. Jeśli zapewnimy im odpowiednie warunki uprawy oraz będziemy obserwować ich potrzeby, obdarzą nas dużym plonem.

Dowiedz się, jak w sposób ekologiczny uprawiać rukolę,czosnek, rzodkiewkę, brokuł, fasolę szparagową i buraki.

Bibliografia:

1. „Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa”, C. Brickell, Wydawnictwo Muza, Warszawa 1994.
2. „Nowe odmiany dla amatorów”, B. Kamińska-Frąszczak, nr: 11, 2003.
3. „Uprawa pomidorów”, J. M. Polese, Wydawnictwo RM, Warszawa 2008.
4. „Tabela składu wartości odżywczej żywności”, H. Kunachowicz i inni, Warszawa 2005.
5. „Uprawa pomidorów polowych”, J. Rumpel, Plantpress, 2007.
6. „Pomidory. Odmiany i uprawa”, M.J. Polese, Wydawnictwo RM, 2013.
7. „Warunki uprawy a plon i jakość pomidorów”, A. Obuchowicz, K. Kowalczyk, Hasło Ogrodnicze, nr 2, 2006.
8. „Pomidory – najlepsze źródło likopenu”, K. Nowak, B. Żmudzińska-Żurek, Przemysł Spożywczy, tom 63, nr 6, 2009.