Ślimaki to w ogrodzie najpopularniejsze szkodniki roślin ogrodowych (zaraz po mszycach). Występują praktycznie na całym świecie i znane były już na początku ery paleozoicznej. Nie zyskały zbyt dużej sympatii rolników i ogrodników.
Na Ziemi żyje około 105 000 tysięcy gatunków ślimaków. Większość z nich to roślinożercy, choć można spotkać również gatunki polifagiczne (żywiące się innymi skorupiakami, grzybami i roślinami).
Ślimaki atakują plantacje warzyw, owoców i roślin ozdobnych. Uwielbiają duże, jędrne, młode liście, niektóre gatunki podjadają również korzenie. Często doprowadzają do spustoszenia plonów.
Ślimaki w ogrodzie. Poznaj przeciwnika!
Ślimaki to mięczaki, które przeważnie zamieszkują tereny podmokłe i wodne. Nawet te gatunki lądowe, najlepiej czują się w miejscach o dużej wilgotności i zacienieniu.
Co przyciąga ślimaki?
Przyciąga je zapach gnijącej roślinności. To właśnie dlatego po intensywnych opadach jest ich tak dużo na naszych plantacjach.
W zależności od gatunku okres życia ślimaka to od 5 do nawet 25 lat. Ich ciało zbudowane jest z głowy, czułków i stopy, nie mają kręgosłupa. Ślimaki należą do zwierząt wolno poruszających się, dlatego niektóre do obrony wykształciły skorupę. Gdy czują zagrożenie, wycofują się i kryją się w skorupie. Osobniki bezskorupowe szukają bezpiecznego miejsca w zaroślach w ziemi czy za drzewami. Żywiąc się roślinami, zostawiają dziury na liściach, wygryzione korzenie i kwiaty, a czasem nawet zjadają całą roślinę. Pozostawiają wokół miejsca żerowania śliski śluz.
Przy otworze gębowym ślimaki mają tarkę, którą rozdrabniają pokarm. Atakują przez cały okres wegetacji, ze zwiększoną aktywnością wiosną. Źle znoszą temperaturę powyżej 30°C i poniżej 3°C. Są całkowicie ślepe (ale reagują na natężenie światła, dlatego uciekają przed słońcem) i głuche, za to mają doskonale wykształcony zmysł węchu i dotyku. Rozmnażają się dość szybko, mogą być obojnakie (posiadać komórki męskie i żeńskie, wtedy do rozmnażania nie jest im potrzebny drugi osobnik) lub rozdzielnopłciowe. Składają jaja w ziemi lub noszą je ze sobą.
Przeczytaj również: Jak stworzyć ogród przyjazny owadom?
W polskich ogrodach najczęściej można spotkać:
- ślimaki ze skorupą (winniczek, ślimak ogrodowy, gajowy, ślimak zaroślowy)
- ślimaki nagie (pomrowy, ślinik luzytański, pomrowiki)
Zdecydowanie mniej niebezpieczne są te posiadające skorupę. Bezskorupowe ślimaki w dużej mierze żerują nocą, dlatego ich zwalczanie jest takie ciężkie.
Ślimaki. Czy są pod ochroną?
Warto pamiętać, że niektóre gatunki ślimaków w naszym kraju podlegają ochronie całkowitej lub częściowej. Dlatego jeśli zdecydujemy się na walkę z nimi, trzeba dokładnie sprawdzić, z jakim ślimakiem mamy do czynienia.
Jak walczyć ze ślimakami w ogrodzie? Naturalne sposoby
Najważniejszym prewencyjnym zabiegiem, aby uniknąć szkodników i chorób jest utrzymanie porządku i ładu w naszym ogrodzie. Konieczne jest regularne podlewanie, ale nie zalewnie, odchwaszczanie, wzmacnianie gleby nawozami mineralnymi i organicznymi. Zaleca się podlewać rośliny rano, a nie wieczorem. Zalegająca woda szybciej wyparuje w ciągu dnia i nie będzie warunków do bytowania ślimaków.
Starajmy się usuwać wszystkie chwasty z plantacji, sprzęt chowajmy w wyznaczone miejsce. Dzięki temu zmniejszymy ilość miejsc, w których ślimaki mogłyby się schronić w upalne i ciepłe dni.
W czasie obchodu i lustracji zbierajmy ślimaki i wynośmy z naszej plantacji. Jest to metoda dość żmudna, ale wtedy mamy pewność, że rzeczywiście dany szkodnik został usunięty. Zbiorów dokonujmy podczas pochmurnego, deszczowego dnia, wtedy osiągniemy lepszy efekt.
To Cię zainteresuje: Łąka kwietna w ogrodzie – wady i zalety
Jeśli co roku mamy problem ze ślimakami, postarajmy się w danym roku lepiej zaplanować rozmieszczenie roślin. W miejscu zacienionym i półcienistym, gdzie wilgotność jest większa i chętniej to miejsce odwiedzane jest przez ślimaki, lepiej posadzić rośliny, które je odstraszają.
Rośliny odstraszające ślimaki (lista)
Należą do nich m.in.:
Zapach tych roślin jest nieznośny dla ślimaków, dlatego będą trzymały się od niego z daleka.
Można też ułożyć na grządkach:
- gałązki wrotyczu,
- krwawnika
- bzu czarnego.
Jeśli jednak walczymy z plagą ślimaków, ta metoda się nie sprawdzi.
Zupełnie odwrotną metodą walki ze ślimakami jest zwabianie ich w jedno konkretne miejsce. Do tego celu można użyć słoik, do którego wlewamy trochę… piwa. Jego woń wabi ślimaki, które niepoostrzenie będą wpadać do pojemnika z cieczą. Taka metoda sprawdzi się do wabienia ślimaków nagich. Są one aktywne między godziną 21.00 a 1.00, a wtedy ciężko jest je zlokalizować. Zwabić można je również warzywami przeciętymi na pół czy rośliną, którą uwielbiają, czyli bieluniem dziędzierzawą.
Od lat skuteczną walką ze szkodnikami okazuje się zagradzanie drogi żerowania przez rozsypywanie między roślinami pasów około 20-30 cm z trocin, igliwia czy piasku zmieszanego z popiołem. Taka bariera jest nie do przejścia dla ślimaków.
Oprysk – zrób to sam!
Na ślimaki można stosować ekologiczne opryski. Najlepiej nadają się do tego liście papryki rocznej, narecznicy samczej, bylicy piołun.
Odwar z papryki rocznej na ślimaki
Zbieramy około 1 kg świeżych, dobrze wybarwionych liści papryki i zalewamy je 10 litrami wody. Całość gotujemy około godzinę. Odstawiamy w ciemne i chłodne miejsce na 45 godzin a następnie przecedzamy, opryskujemy rośliny i ścieżki wokół roślin zaatakowanych.
Ślimaki w ogrodzie – gotowe preparaty
Na rynku dostępne są naturalne żele do odstraszania ślimaków. Są one bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Są skuteczne i odporne na deszcz. Popularna w walce ze ślimakami jest mączka bazaltowa. Jest to naturalny nawóz, dozwolony do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Powstał on ze skały wulkanicznej. Stosuje się go do odkwaszania podłoża i wzmacniania roślin. Można nim również obsypywać rośliny, co utrudnia poruszanie się ślimakom. Mączka bazaltowa chroni naszą plantację również przed mszycą.
Rozpoczynając walkę ze ślimakami pamiętajmy, że pełnią one w środowisku ważną rolę. Usuwają odpady, zjadając resztki martwych roślin i zwierząt. Biorą też udział w procesie tworzenia ziemi kompostowej, która jest dla nas bardzo cenna – dlatego starajmy się usuwać je z naszego otoczenia w sposób humanitarny.
Więcej podobnych porad dotyczących naturalnych sposobów na szkodniki w ogrodzie znajdziecie w książce Zbigniewa Przybylaka – 300 ekosposobów na szkodniki i choroby.
Literatura
- Choroby i szkodniki roślin, M. Mazik, 2016
- Lądowe ślimaki Polski, przegląd wybranych gatunków, A. Herczek, 2000
- Bezkręgowce słodkowodne Polski, klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny, A. Kołodziejczyk, P. Koperski, 2000
- Zagrożenia rzepaku ozimego przez ślimaki i metody ich zwalczania, J. Kozłowski, R. J. Kozłowski, 2003
- Ślimaki- zwalczyć czy polubić?, K. Kasprzak, Działkowiec, nr: 5, 1990
- Stan badań nad metodami zwalczania szkodliwych ślimaków, J. Kozłowski, Postęp Nauk Rolniczych, nr: 5, 2003
- Ochrona roślin ozdobnych przed ślimakami nagimi, A. Chalanowska, G. Labanowski, Progress in Plant Protect, nr: 5, 2010
- Dlaczego i w jaki sposób chronić ślimaki, M. Urbańska i inni, Zeszyt Naukowy nr:36, 2013
