O ile lato i początek jesieni kojarzy nam się bez wątpienie ze świeżymi zbiorami owoców i warzyw, tak nie każdy zdaje sobie sprawę, że w listopadzie wciąż można uzyskać ciekawe plony i zapełnić swoją spiżarnię. Czym obdarza nas natura późną jesienią? Przeczytajcie!
Warzywa
Do zbiorów jesiennych zaliczamy poplonowy wysiew. Gdy uzyskamy plon główny, zbierzemy go dokładnie i oczyścimy pole. Na oczyszczoną ziemię możemy wysiać warzywa odporne na obniżenia temperatur i w końcu jesieni uzyskać plon. Odpowiednie w tym celu będą:
- por (odmiana Juhas, Janosik, Baca),
- szpinak (odmiana Matador, Astra, Greta),
- jarmuż (odmiana Kapral, Kadet),
- rzodkiewka (Karmen, Polana, Fiesta, Jutrzenka),
- kapusta głowiasta biała (odmiana Kajak, Coronet).
https://biokurier.pl/dom-i-ogrod/ogrod-ekologiczny/jarmuz-ogrodzie-uprawiac-go-ekologicznie/
Wszystkie powyższe gatunki siejemy w sierpniu i we wrześniu. Bardzo ważne jest, aby wybierać odpowiednie odmiany, które są odporne na trudne warunki pogodowe, a przede wszystkim na przymrozki, które niestety w październiku i listopadzie często się pojawiają.
Warzywem, które jest symbolem listopada, jest dynia. Wydaje mi się, że „kult dyniowy” przybył do naszego kraju z Zachodu. Jednak przyjął się i niewątpliwie jesień bez dyni nie byłaby udana. Dynia pochodzi z rodziny kapustowatych. Jest odporna na niższe temperatury. Dodatkowo roślina jest smaczna, można z niej wykonać wiele ciekawych potraw. Posiada niski indeks glikemiczny i polecana jest dla osób walczących z otyłością czy cukrzycą.
Owoce
Jednym z wiodących plonów późnojesiennych w Polsce są jabłka. Ich odmian na rynku jest bardzo dużo. Typowo jesienne, których zbiór może potrwać aż do listopada, to: Idared, Pinova, Gloseter, Piglos, Cortland Wicki, Rubin, Antonówka. Ich moment zbioru zależy od wybarwienia. Najlepiej smakują jabłka dobrze wybarwione, twarde i wyrośnięte. Dlatego tak istotne jest, aby dobrze wyczuć moment zbioru.
https://biokurier.pl/jedzenie/5-faktow-na-temat-blonnika/
Wymienione odmiany można przechowywać nawet do stycznia. Sprawdzą się także na powidła i soki. Możne je również suszyć. Jabłka zawierają przeciwutleniacze, błonnik, kwas foliowy, potas czy witaminę C, A i B.
Owoc, o którym warto wspomnieć przy zbiorach jesiennych, to gruszka. Niestety, uprawa gruszy jest trochę trudniejsza od jabłoni, dlatego wiele osób amatorsko zajmujących się ogrodem z niej rezygnuje. Jedna z najtrudniejszych do zwalczenia, a tym samym najbardziej popularna choroba gruszy, to rdza gruszy.
Odmiany, które polecane są na zbiór jesienno-zimowy to: Generał Leclerc, Lukasówka, Komisówka, Uta. Owoce gruszy zawierają bor i jod, błonniki i wiele innych substancji odżywczych. Dzięki temu działają pozytywnie na trawienie, układ moczowy, a także na zaparcia.
Późnojesienna żurawina
Ostatnimi czasy bardzo popularna stała się uprawa żurawiny. Większość pewnie kojarzy ją dziko rosnącą w lasach. Jednak na bazarkach i targach można spotkać coraz więcej sprzedawców, którzy na masową skalę uprawiają żurawinę, aby uzyskać owoce.
https://biokurier.pl/jedzenie/zurawina-dla-urody-i-zdrowia/
Żurawina jest owocem, którego zbiór następuję od września aż do listopada. Jest odporna na mróz. Co ciekawe, okazy zebrane po pierwszych przymrozkach są jeszcze smaczniejsze niż te początkowe. Raczej nie jada się jej na surowo, ponieważ ma bardzo kwaśny i cierpki smak. Można z niej wykonać konfitury, dżemy, które można wykorzystać do mięs czy na kanapki. Owoce żurawiny są bogatym źródłem witaminy C, pektyn i jodu.
Owoce, jakie zbiera się jesienią to również winogrona. Sięgają po nie zwłaszcza amatorzy domowych win. Po winogrona sięga się w październiku i listopadzie. Wtedy winorośl gubi liście, owoce ulegają pomarszczeniu, jednak wzrasta w nich poziom cukru.
Grona zbiera się w całości bez selekcji, dlatego przy wytworzeniu wina udział biorą owoce porażone szlachetną pleśnią. Jest to jedna z metod tworzenia win słodkich.
https://biokurier.pl/kosmetyki/jesienne-kosmetyki-naturalne-ktore-przygotujesz-domu-3-propozycje/
Jesień obfituje w naturalne skarby
Niezwykle ciekawym owocem jest dzika róża. Czas zbioru przeważnie przypada w chwili pierwszych przymrozków, czyli w październiku/ listopadzie. Nie bójmy się tego, że owoce stracą wtedy turgor. Po przemrożeniu dochodzi do koncentracji cukrów i przetwory z dzikiej róży są jeszcze smaczniejsze.
Kolejnymi owocami mniej znanymi, a również nadającymi się do spożycia, jest jarzębina. Drzewo nie dość, że jest piękne i niezwykle ozdobne, to posiada jeszcze cenne owoce. Jarzębina, czyli jarząb zwyczajny nie powinna kojarzyć się tylko z jesiennymi koralami, ale także z cudownym surowcem. Jednak uważajmy! Świeże, surowe owoce mogą powodować zatrucia, wymioty i biegunkę. Dzieje się to przez kwas parasorbowy, który rozkłada się w owocu przez proces suszenia i gotowania. Owoce jarzębiny zawierają garbniki, witaminę C, sorbitol. Pomagają w leczeniu nadciśnienia, łagodzą podrożenia wątroby, mają właściwości moczopędne i ułatwiają trawienie.
Ciekawym skarbem natury są kasztany jadalne. To drzewo z rodziny bukowatych nie jest popularne w naszym kraju, ponieważ pochodzi z cieplejszego klimatu i często przemarza. Mimo to można spróbować jego uprawy. Owoce w zależności od pogody dojrzewają dość późno (na przełomie października i listopada). Kasztany spożywa się upieczone. Mimo tego, że są lekkostrawne, nie brakuje im kalorii (w 100 gramach jest ich aż 180). Owoc jest bogaty w witaminę C, B, E oraz magnez, żelazo i potas.
Jesień grzybami stoi
Jesień to raj dla grzybiarzy, zwłaszcza jeśli po deszczowym tygodniu przychodzi typowo ciepła i słoneczna pogoda.
https://biokurier.pl/jedzenie/wiesz-co-jesz/czas-na-grzyby/
Zbiór grzybów w lasach państwowych jest dozwolony pod warunkiem, że nie niszczymy grzybni ani nie zbieramy okazów objętych ochroną. Jednak pamiętajmy o tym, że ich zbiór wymaga wiedzy. Bywają bardzo zdradliwe, niektóre gatunki trujące mylnie przypominają te jadalne. Starajmy się zbierać tylko znane nam gatunki i to najlepiej z atlasem grzybów czy aplikacją grzybiarza na telefonie. Pamiętajmy także o tym, że dzieci do lat 10 nie powinny jeść grzybów leśnych.
Natura jest tak piękna, że zaskakuje nas podczas każdego miesiąca. Lubimy z nią obcować, ponieważ dostarcza nam nie tylko pięknych widoków, ale także zapachów i smaków. Różnorodność wśród roślin jest tak duża, że każdy znajdzie coś dla siebie.
Literatura
- „1001 porad jak zostać dobrym ogrodnikiem”, P. Greenwood, Warszawa 2008
- „ABC, Warzywnictwa – krok po kroku”, R. Le Page, G. Meudec, Warszawa
- „Atlas grzybów: oznaczanie, zbiór, użytkowanie”, M. Fluck, 1995
- „Kasztany jadalne”, T. Miazgowska, Kuchnia, Magazyn dla smakoszy, nr: 11, 1998
- „Atlas kieszonkowy drzewa i krzewy”, M. Haberer, Delta, Warszawa
- „Krzewmy krzewy”, E. Marszałek, M. Scelina, Lasy Państwowe, 2015
- „Róża (Rosa canina) – chemizm i zastosowanie w lecznictwie”, Postępy Fitoterapii, nr: 4, 2009
- „Właściwości i zastosowanie owoców w przetwórstwie spożywczym”, A. Cendrowski, S. Kalisz, M. Mitek, Żywność, Nauka, Technologia, Jakość, nr: 4, 2012
- „Produkcja warzyw i owoców oraz ich przetwórstwo w Polsce”, S. Kierczyńska, Roczniki Naukowe Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, nr: 10, 2008
- „Ogólna uprawa roli i roślin”, B. Świętochowski, B. Jabłoński i inni, PWRiL, Warszawa, 1996
- „Uprawa warzyw metodami ekologicznymi na różnych typach ściółek”, M. Kibler, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Radom, 2010
- „Ogród warzywny przy domu”, E. Sikora, Warszawa, 2011
- „Wielka księga warzyw, ziół i owoców”, M. Bibbs, J. McVicar, B. Flowerdew, 2007
- „Warzywa liściowe. Najgroźniejsze choroby i szkodniki”, J. Szwejda, J. Robak, Hortpress, 2008
- „Żurawina dla smaku i zdrowia”, K. Bogacz, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, nr: 4, 2010
