Ochrona roślin w sposób ekologiczny opiera się przede wszystkim na profilaktyce. Niestety, w momencie wysokiego zaawansowania choroby w większości przypadków nie jesteśmy w stanie już pomóc roślinie. Poznajcie najczęstsze choroby drzew owocowych i sprawdźcie, jak im zapobiegać w sposób wolny od chemii.
Bakteryjny rak drzew pestkowych
Jest to choroba powodowana przez Pseudomonas syringae. Zaliczana jest do jednej z najbardziej niebezpiecznych chorób kory drzew. Może atakować śliwy, czereśnię, brzoskwinię, jabłoń, grusze, morele. Choroba szybko rozprzestrzenia się przez wiatr, przenoszą ją zwierzęta. O infekcję łatwo też poprzez zakażony sprzęt ogrodniczy.
Bakteryjny rak drzew pestkowych na początku atakuje kwiaty, które brunatnieją i zasychają. Taki objaw może być mylony z uszkodzeniem mrozowym, niestety kwiaty są źródłem zakażenie dla innych części rośliny i innych okazów. Następnie choroba pokrywa niewielkie części kory, jednak z czasem obejmuje cały pień i pędy. Pierwsze objawy na korze to zmiany na niezdrewniałych pędach. Są to ciemnozielone wodniste plamy, które później żółkną, następnie brązowieją i ulegają nekrozie. Na koniec zaatakowany pęd zamiera.
https://biokurier.pl/dom-i-ogrod/ogrod-ekologiczny/ogrod-na-balkonie-piekny-i-pozyteczny/
Przy tej chorobie można obserwować wysięki bakteryjne, tzw. 'gumy’. Atakowane są także owoce, brunatne plamy gnilne wykluczają je z obrotu handlowego.
Starajmy się, aby na naszych roślinach nie pojawiały się rany. Jeśli je zaobserwujemy, niezwłocznie je zabezpieczajmy. Są to wrota dla bakteryjnego raka drzew pestkowych.
Brunatna zgnilizna
Chorobą bardzo popularną jest brunatna zgnilizna. Powodowana jest przez grzyby: paciornicę pestkową i paciornicę owocową. Inna nazwa choroby, bardziej potoczna, to monilioza. Atakuje wiśnie, czereśnie, morele, brzoskwinie, a także grusze i jabłonie.
Pierwsze objawy choroby ukazują się na kwiatach, ale tylko u wiśni. Brązowienie i zasychanie kwiatów, a później całych pędów i liści, daje nam jasny znak, że choroba zaczęła się rozwijać. U innych gatunków choroba widoczna jest dopiero na owocach, co sprawia, że plon drastycznie maleje. Owoce pokrywają gnilne, brązowe plamy, które z czasem pokrywają szare brodawki. Całość ulega deformacji, owoce zasychają i tworzą się ciemnobrązowe mumie, które przeważnie nie opadają tylko pozostają na drzewie aż do kolejnej wegetacji.
Bardzo istotne w profilaktyce brunatnej zgnilizny jest bezwzględne usuwanie z ogrodu, sadu czy rabaty, roślin, owoców, pędów i liści, które porażone są przez chorobę. I chodzi tu nie tylko o ich wyniesienie, ale całkowite spalenie.
Trzeba też systematycznie lustrować drzewa. Jeśli zaobserwuje się na danym drzewie oznaki brunatnej zgnilizny, trzeba je od razu usunąć. Patogen wnika do rośliny w wyniku uszkodzenia skórki owoców. Do takich uszkodzeń mogą doprowadzić silne wiatry, deszcze, gradobicia, a także owady.
https://biokurier.pl/dom-i-ogrod/ogrod-ekologiczny/wiosenne-nawozenie-organiczne/
Bardzo dobre efekty ochrony przed moniliozą daje również oprysk zapobiegawczy w początkowej fazie kwitnienia.
Jednak jeśli chodzi o ekologiczną uprawę, to preparaty dopuszczone do ochrony znajdziemy na stronie Instytutu Ochrony Roślin Państwowego Instytutu Badawczego.
Do roślinnych ekologicznych oprysków zaliczamy m.in.: wywar ze skrzypu polnego lub wyciąg z krwawnika pospolitego.
Zaraza ogniowa
Zaraza ogniowa jest to choroba bakteryjna wywołana przez bakterię Erwinia amylovora. Atakuje m.in. jabłonie, grusze i pigwowce. Niestety, choroba jest trudna do przewidzenia. Patogen wnika do rośliny nie tylko przez uszkodzenia skórki owoców, pędów, ale także przez przetchlinki, pylniki, miodniki, szparki.
Idealne warunki dla zarazy ogniowej to temperatura powietrza powyżej 18°C oraz wilgotność, która oscyluje powyżej 80%. Wiatry i gradobicia są przyczyną uszkodzenia drzew, co za tym idzie ich podatność na chorobę jest zdecydowanie większa.
Choroba z największą siłą atakuje na początku wzrostu pędów, a także podczas kwitnienia. Znamiona słupów są idealnym miejscem do rozpoczęcia infekcji. Kwiaty dość szybko brunatnieją, później czernieją i zasychają, pozostając na pędzie. Bardzo często można obserwować na różnych częściach rośliny wyciek gęstej, białej cieczy z bakteriami.
Na pędach, gałęziach tworzą się klinowate, brunatne rany, które z czasem ciemnieją. Kora łuszczy się i widocznie odznacza od zdrowej tkanki. Liście stają się ciemnobrązowe i wyglądają na drzewie jakby uległy spaleniu (stąd nazwa). Zawiązki owoców stają się gąbczaste i również czernieją.
https://biokurier.pl/dom-i-ogrod/ogrod-ekologiczny/kompost-w-ogrodzie-jak-go-przygotowac/
Bakterie niestety przemieszczają się wiązkami przewodzącymi w drzewie, dlatego najgorsze porażenie obserwujemy w momencie dużego przerostu rośliny. Bardzo istotne jest coroczne lustrowanie roślin, usuwanie porażonych części, a nawet i całych okazów, jeśli zaatakowana jest cała roślina. Wszelkie rany po cięciu zabezpieczajmy maściami, które przyspieszają regeneracje tkanki. Wskazana jest dezynfekcja sprzętu jaki używamy do pielęgnacji drzew.
Zaraza ogniowa to choroba kwarantannowa. Jeżeli obserwujemy u siebie w sadzie jej oznaki, należy zgłosić to do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin. W Polsce jest obowiązek jej zwalczania. Oczywiście istnieją również opryski, które pomagają w walce z chorobą. Spis środków dopuszczonych środków w rolnictwie ekologicznym można znaleźć na stronie Instytutu Ochrony Roślin Państwowego Instytutu Badawczego. Niestety, dotychczas nie jest znany środek, który zapewnia całkowite zwalczenie tej poważnej choroby drzew owocowych.
https://biokurier.pl/dom-i-ogrod/naturalne-nawozy-dla-kwiatow-doniczkowych/
Mozaika jabłoni
Mozaika jabłoni powodowana jest przez Apple mosaicvirus. Wirus ten atakuje tylko i wyłącznie jabłonie, zwłaszcza wrażliwe są odmiany Golden Delicious i Jonatan. Choroba objawia się już podczas kwitnienia. Na liściach można zaobserwować żółte plamki, które układają się w pstrości i tworzą okręgi lub pojawią się wzdłuż nerwów. Podczas zwiększonej temperatury powietrza plamy mogą ulegać nekrozie.
Wirus powoduje zahamowanie wzrostu owoców i zmniejsza plon nawet o 50%. Owoce drobnieją i nie są już tak atrakcyjne. Choroba rozprzestrzenia się przez zrazy, podkładki, oczka, przy rozmnażaniu wegetatywnym, a także w momencie zrastania się chorych okazów korzeni ze zdrowymi. Istnieje też duże prawdopodobieństwo zakażania przy pracach pielęgnacyjnych.
Aby uniknąć choroby, konieczne jest wykorzystywanie zrazów, podkładek i oczek zdrowych, a także ich termiczne odkażanie.
Literatura
1. Cięcie drzew w sadach intensywnych, A. Mika, Hortpress, 2014
2. Ogród ekologiczny, M. Mcgrath, Klub Dla Ciebie, 2007
3. Z uchem przy ziemi, czyli jak zrozumieć swój ogród, K. Thompson, 2010
4. Sadownicze uprawy ekologiczne w Polsce, P. Zydlik, Poznań, 2006
5. Możliwości uprawy i ochrony jabłoni przed chorobami w sadach ekologicznych, H. Bryk, E.D. Kruczyńska, Journal of Research and applications in agricultural engineering, nr 56, 2011
6. Perspektywy ochrony sadów przed chorobami w systemie ekologicznym, H. Bryk, Progress in Plant Protection, 2006
7. Elementy rolnictwa precyzyjnego w ochronie roślin, G. Doruchowski, Inżynieria Rolnicza, 2005
8. Katalog roślin, drzewa, krzewy, byliny, Praca zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, 2016
9. Choroby i szkodniki drzew i krzewów owocowych. Rozpoznawanie i zwalczanie, G. Meudac i inni, 2000
10. Szkodniki nasion i owoców drzew i krzewów leśnych, J. Stocki i inni, 2007
11. Drzewa owocowe, E. Courtrat, 2006
12. Drzewa i krzewy owocowe, B. Schulz, G. Grossmann, 2004
