Jak pozbyć się chorób i szkodników z ogrodu naturalnymi sposobami?

Od chorób i szkodników można się uwolnić tylko wykorzystując substancje chemiczne – głosi obiegowa opinia. Prawda jest inna! Rezygnacja z wszelkich sztucznych środków ochrony to warunek powrotu witalności i zdrowia do naszego ogrodu. Kluczową sprawą jest wprowadzenie w ogrodzie bioróżnorodności.

Odpowiednio uprawiane, zdrowe rośliny samodzielnie bronią się przed szkodnikami i chorobami. Co ciekawe, jeszcze 100 lat temu w podręcznikach ogrodnictwa bardzo mało uwagi poświęcano problemom zwalczania chorób i szkodników. Porady dotyczyły głównie prawidłowej uprawy, nawożenia, pielęgnacji. Znacznie więcej informacji na ten temat pojawia się w nowych publikacjach. Dlaczego? Bo organizmów, które nazywamy szkodnikami lub patogenami jest rzeczywiście więcej.

Z tego artykułu dowiesz się:

REAKCJA PRZYRODY NA NASZE BŁĘDY

Jest to reakcja natury na różne niekorzystne zmiany, a nawet wręcz łamanie praw przyrody przez człowieka, w środowisku, w którym on gospodaruje. Wskutek niezbyt właściwie rozumianego postępu, związanego z wieloletnią chemizacją upraw i ochroną roślin tak naruszyliśmy harmonię, że przyroda broniąc się przed dalszym gwałceniem jej praw wysyła niejako w bój organizmy, które my nazywamy szkodnikami i patogenami.

Ich zadaniem jest doprowadzanie środowiska do ponownej równowagi poprzez usunięcie najsłabszych elementów. W tym przypadku są to niestety rośliny uprawiane przez człowieka, w pewnym sensie najdelikatniejsze i najsłabiej przystosowane do samodzielnego życia w ogrodzie, na polu itp. Powyższe określenie przyczyn występowania szkodników i chorób pozwala też określić w jakim kierunku powinny iść działania ogrodnika, by ogród i rośliny były odporniejsze na zagrożenia i tym samym zdrowsze. Jednak usuwanie błędów zazwyczaj wymaga czasu, wytrwałości i przede wszystkim zmiany myślenia, spojrzenia na ogród i przyrodę. Współczesnemu człowiekowi przychodzi to wyjątkowo trudno. Co warto zrobić?

Wybierajmy dawne, rodzime, odporne odmiany

Są one trochę mniej wydajne, ale za to zdecydowanie lepiej opierają się chorobom i szkodnikom, co sprawia, że znakomicie nadają się do ogrodu ekologicznego. Nie chodzi o to, by całkowicie wracać do gatunków pierwotnych, ale tych, które powszechnie uprawiano jeszcze w połowie XX wieku. Wtedy zabiegi ochronne były naprawdę czymś bardzo rzadkim. Oczywiście można także rozsądnie wykorzystywać nowe niezbyt intensywne i odporne odmiany.

Zrezygnujmy z monokultur, czyli jednakowych połaci roślin tego samego gatunku. Zamiast monokultur należy sadzić obok siebie różne rośliny.

Uprawy współrzędne

tzn. rośliny różnych gatunków rosnące obok siebie są najprostszą metodą wprowadzenia różnorodności do ogrodu. Można wyróżnić system upraw pasowych, system pozostawiania pojedynczych roślin pośród egzemplarzy innego gatunku, czy też pozwalanie na wyrastanie samosiejek warzyw, kwiatów w miejscach teoretycznie dla nich nie przeznaczonych.

Zasadzie utrzymania bioróżnorodności sprzyja właściwy dobór roślin, które są dla siebie dobrymi sąsiadami, a unikanie roślin, które są dla siebie złymi sąsiadami. To naturalny sposób pozwalający ograniczyć występowanie chorób, szkodników ale też nawet chwastów.

Pozostawmy chwasty w miejscach, gdzie nie przeszkadzają w uprawie (na ścieżkach, pod drzewami, krzewami).
Twórzmy miejsca, w których rośliny rosną „dziko”. To tzw. reguła św. Franciszka – przed wiekami radził on ogrodnikom, by pozostawiali fragmenty ogrodu naturze i ich nie uprawiali.
Prowadźmy zabiegi pielęgnacyjne (cięcie i naturalne nawożenie) uwzględniając rytm słoneczny i księżycowy – stosowany w tradycji przez naszych przodków.

Wysiewajmy nasiona roślin tradycyjnych (a nie bardzo popularnych ostatnio F1), z których ogrodnik będzie mógł zebrać nasiona i potem je ponownie wysiać.
Sadźmy drzewa owocowe dawnych odmian i o wysokich naturalnych koronach, to najprostszy sposób ochrony przed wieloma chorobami grzybowymi
Przyciągnijmy do naszego ogrodu jak największą ilość pożytecznych owadów, zwierząt, płazów, gadów, a także innych organizmów żywych.

Można to osiągnąć przez odpowiedni dobór roślin w ogrodzie, np. wysadzanie ziół, roślin aromatycznych, ale także uprawę roślin w całym cyklu rozwojowym, np. marchewkę uprawiamy w drugim roku po to, by zakwitła i wydała nasiona. To sprawia, że na jej kwiatostany przyleci dużo owadów. Pewne owady będą żyć także w baldachach, gdzie znajdują się nasiona.

Pozostawmy w ogrodzie obumierające rośliny. Zarówno w formie porzucania na grządkach wyrwanych chwastów jak i pozostawiania niektórych roślin do naturalnej śmierci i usuwania resztek w późniejszym okresie niż nakazywałaby to praktyka konwencjonalnego ogrodnictwa.

Prowadząc ekologiczny, tradycyjny ogród warto łaskawszym okiem spojrzeć i częściej wykorzystywać proste narzędzia ogrodnicze. Przykładem może być tutaj rezygnacja z używania kosiarek mechanicznych (zwłaszcza rotacyjnych), które niszczą w trakcie koszenia traw ogromne ilości owadów oraz drobnych zwierząt. Najlepiej, jeżeli to możliwe, zastąpić je kosiarkami ręcznymi i kosami.

EKOLOGICZNE PLONY NAJZDROWSZE

Mając bioróżnorodny, ekologiczny ogród mamy gwarancję, że nasze plony będą najbardziej wartościowe biologicznie i zdrowe.

Poza tym będziemy spokojnie je zjadać, bo wiemy doskonale w jaki sposób warzywa, owoce, zioła uprawialiśmy i zbieraliśmy. Jeżeli przestrzegaliśmy ekologicznych zasad, to taka żywność podniesie walory profilaktyczne naszej diety.

Przeczytaj: Jak pozbyć się ślimaków z ogrodu?

Uprawiając ekologiczny ogród chronimy przyrodę

Utrzymując bioróżnorodność ratujemy wiele gatunków ginących roślin i zwierząt. Chronimy także nasze środowisko, klimat ponieważ w bioróżnorodnym ogrodzie, obieg materii jest prawidłowy – tak jak to się dzieje w przyrodzie.

Co ważne, nie niszczymy natury wprowadzając sztuczne nawozy i preparaty, do których produkcji wykorzystuje się często ogromne ilości energii, zużywa mnóstwo ropy, emituje dwutlenek węgla.

Więcej na temat ekologicznego ogrodnictwa: sprawdzone porady, wskazówki, informacje, znajdziecie w poradnikach z serii Tradycyjny Ogród Ekologiczny.