Na co zwrócić uwagę przy ekologicznej uprawie sałaty? Czy nadaje się ona na poplon? Jakie sąsiedztwo jest korzystne? Na te i inne pytania odpowiada Martyna Cieślińska.
Świeże warzywa to marzenie wielu z nas. Posiadanie warzywnika w sezonie wiosenno -letnim jest powszechnie znane. A co z końcem lata i początkiem jesieni? Czy to oznacza, ze musimy zakończyć przygodę z naszą uprawą. Nic bardziej mylnego! Sianie nowych warzyw po plonie głównym nie tylko nie pozwala na rozrost chwastów na polu, ale także zapewnia nam radość. z kolejnych warzyw i poprawia stan gleby. Dobrym poplonem jest sałata (Lactuca sativa).
Ekologiczna uprawa sałaty – warunki
Sałata idealnie pasuje w miejsca, gdzie wcześniej znajdowały się warzywa o głębokim systemie korzeniowym (marchew, pietruszka korzeniowa). Dlaczego? Gdyż sama nie ukorzenia się głęboko, dzięki temu rośliny będą korzystały ze składników pokarmowych zawartych w glebie w sposób zrównoważony.
Kiedy mamy na myśli ekologiczną uprawę, nasze pole powinno być wzbogacone nawozem organicznym. Jesienią można zastosować obornik (dawka 50-80kg/m2 – uwaga! sałatę można uprawiać w pierwszym i drugim roku po oborniku) lub kompost wiosną, którego aplikację można powtórzyć po raz drugi tuż przed siewem sałaty na poplon. Najlepsza dawka to 20-60kg/m2 . Takie powtórne nawożenie bardzo dobrze wpłynie na uprawę naszego warzywa.
Ekologiczna uprawa sałaty nie powinna dostarczyć wielu trudności. Preferuje ona podłoże żyzne, przewiewne oraz gliniasto-piaszczyste. Jedynie obszary, gdzie często występuje susza powinny być wykluczone z planów pod uprawę, gdyż wtedy roślina nadmiernie wybija w pędy, a liście są gorzkie i niezwykle delikatne. Zarówno miejsce słoneczne jak i półcieniste sprzyja wzrostowi sałaty. Większe nasłonecznie potrzebne jest tylko w początkowej fazie uprawy. Stanowisko powinno być zawsze umiarkowanie wilgotne, jednak zalewanie prowadzi do chorób grzybowych.
Czas i sposób siewu sałaty
Sałata posiada krótki okres wegetacji, około 45-60 dni i jest rośliną jednoroczną. Jako poplon można ją siać w sierpniu, a nawet we wrześniu. Odmiany wiosenne siejemy już od kwietnia, gdyż nie jest ona wrażliwa na przymrozki.
Najlepsza rozstawa dla tego warzywa to 25×30 (odmiany wczesne) lub 40×24 (odmiany późniejsze). Można ją uprawiać zarówno z rozsady jak i wprost do gruntu. Do uprawy z rozsady polecane są odmiany o dłuższym okresie wegetacji. Wtedy roślinę wsadza się do gruntu po około 4-5 tygodniach od wysiania. Zarówno nasiona jak i młode rośliny wysadzane na stałe miejsce nie należy umieszczać zbyt głęboko w ziemi, 1-2cm będą wystarczające. Nasiona umieszczamy w rowkach (utworzonych na rabacie), lekko przysypujemy ziemią i obficie podlewamy. Stopniowe wysiewanie nasion w małych ilościach, zapewnia nam ich stopniowe dojrzewanie, co zachowa ciągłość plonów przez cały sezon. Dzięki temu nie będziemy mieli problemów ze zbyt dużą ilością okazów na raz.
>Interesują Ciebie tajniki ekologicznej uprawy ogrodu? Sprawdź serię poradników Tradycyjny Ogród Ekologiczny od Wydawnictwa Gaj.
Korzystne/niekorzystne sąsiedztwo
Pod względem sąsiedztwa roślin sałata, nie jest wymagająca, dobrze rośnie w okolicy większości warzyw, a zwłaszcza:
- kopru
- cebuli, która chroni ją przed atakiem mszycy.
Dobrze wpływają na nią także:
- mięta,
- kminek,
- cząber,
- groch,
- ogórki,
- pomidory,
- kapusta.
Warto unikać sadzenia sałaty obok:
- pietruszki
- selera
- buraka.
Takie typowo korzeniowe warzywa ogromnie konkurują z sałatą, mają głęboki system korzeniowy i zabierają substancje odżywcze z gleby, tak że sałata nie jest zupełnie w stanie z nich skorzystać.
Pielęgnacja
Najważniejszym zabiegiem przy uprawie sałaty jest odchwaszczanie (zwłaszcza skuteczne jest spulchnianie międzywęźli – agrotechniczna metoda ochrony szczególnie wykorzystywana w uprawie ekologicznej) oraz systematyczne podlewanie podczas okresów suszy. Podlewanie jest o tyle ważne, gdyż zarówno nadmiar jak i niedobór jest niekorzystny dla rośliny. Pamiętajmy o tym, aby sałatę nie podlewać bezpośrednio na liście, gdyż może to sprzyjać chorobom grzybowym.
Warto roślinę podlewać deszczówką, posiada ona najlepszy skład jak i temperaturę.
Sałata wschodzi dość szybko, przy uprawie z siewu wprost do gruntu przerywanie jest obowiązkowe. Roślinie sprzyja ściółkowanie, słomą czy czarną folią. Dzięki temu unikniemy chwastów, które mogą konkurować z sałatą ale także pozwalamy na utrzymanie prawidłowej wilgotności podłoża.
Najczęstsze choroby i szkodniki sałaty oraz metody ich zwalczania
– czytaj więcej w tekście Ekologiczne sposoby na choroby i szkodniki sałaty na stronie Ekologicznego Poradnika Księżycowego.
Czas i sposób zbioru
Pełną dojrzałość do zbioru sałata osiąga po 6 do 10 tygodni. W zależności od odmiany jaką posiadamy. Jeżeli zbyt długo zwlekamy ze zbiorem sałaty, roślina staje się gorzka, a liście mogą więdnąć.
Znane jest kilka metod zbierania sałaty. Pierwsza polega na urywaniu pojedynczych liści z główek sałaty. Na taki zbiór możemy sobie pozwolić, gdy wykorzystujemy ją na własny użytek i mamy nieograniczony dostęp do plantacji. Inny sposób to wycinanie całych główek sałaty przy użyciu ostrego noża. Główkę ucina się tuż przy szyjce korzeniowej. Na rynku obecne są także kombajny dla roślin liściowych. Jednak taki sposób stosuje się w momencie posiadania ogromnych plantacji.
Należy regularnie ucinać albo całe główki sałaty, albo podcinać liście. Jeżeli tego nie będziemy tego dokonywać, dojdzie do przerostu sałaty.
Warunki przechowywania
Sałata nie należy do warzyw, które można długo przechowywać. Szybko więdnie i traci swoją jędrność. Najsmaczniejsza jest świeża. Najlepiej przechowywać ją w lodówce lub w chłodnym miejscu, gdzie temperatura oscyluje w 0 stopniach Celsjusza, przez maksymalnie tydzień. Do jej przechowywania wskazane są woreczki polietylenowe. Aby przedłużyć świeżość sałaty dobrze jest zraszać liście chłodną wodą. Jednak należy uważać, aby nie uszkodzić delikatnych liści. Niestety mrożenie sałaty zupełnie się nie sprawdza. Traci ona wtedy wodę i staje się zupełnie bezużyteczna.
>>Szukasz pomysłu na potrawę z sałatą? Sprawdź Sałatka z halloumi i jajkiem w koszulce
Przykładowe odmiany sałaty
- Sałata masłowa ‘Bona’ – jedna z najbardziej popularnych sałat w Polsce. Smaczna, krucha i delikatna. Posiada liście o intensywnie zielonej barwie.
- Sałata krucha ‘Samba’ odmiana soczysta, krucha, idealnie komponuje się z innymi warzywami. Niestety jej smak jest ciężki do określenia, ze względu na duża ilość wody w roślinie. Wręcz nazywana jest sałatą ‘bez smaku’, co zupełnie nie znaczy, ze jest niesmaczna. Jej smak jest delikatny.
- Sałata rzymska ‘Tiara’ roślina jest lekko słodkawa w smaku. Idealnie rośnie przy długim dniu.
>> Jakie właściwości odżywcze ma sałata?
Czytaj Sałata – liściasta bomba witamin. Odmiany i wykorzystanie
