Teraz czytasz...
Adaptogeny – cud z natury czy kolejna chwilowa moda?
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl
X Targi Ekostyl | reklama | Biokurier.pl

Adaptogeny – cud z natury czy kolejna chwilowa moda?

Avatar photo

nAdaptogeny to pojęcie stosunkowo mało znane w naszym kraju, choć nazwa to powstała już w połowie ubiegłego wieku, a same adaptogeny – jako naturalne środki lecznicze stosowane są od tysięcy lat w medycynie Dalekiego Wschodu.

Dlatego warto przyjrzeć się im bliżej – a nuż okaże się, że będą tym, czego w naszej diecie brakowało od dawna? Tym bardziej, że – ze swej natury – adaptogeny wydają się być idealnym suplementem dla osób aktywnych fizycznie i sportowców. I do tego w 100% naturalnym i nieszkodliwym. Z założenia, oczywiście.

Co to są adaptogeny?

Definiując adaptogeny, odwołam się do klasycznego opisu tego pojęcia, stworzonego w 1968 r. przez dwóch radzieckich naukowców, Brekhama i Dardymowa. Mianem tym określają rośliny (albo raczej części roślin, np. korzenie, suszone owoce lub grzyby) spełniające trzy kluczowe warunki:

  1. są bezpieczne (nietrujące) dla człowieka, łagodne w działaniu i mogą być przyjmowane przez długi czas (tak właśnie się je stosuje) bez skutków ubocznych;
  2. uodporniają na stres środowiskowy (czyli stres przewlekły, niewynikający z jednej konkretnej sytuacji stresowej, ale raczej z trybu życia, nakładających się obciążeń w pracy zawodowej, stanu środowiska itp.), ułatwiając całemu organizmowi adaptowanie się do zmieniającego się otoczenia i warunków, a przez to radzenie sobie ze stresem;
  3. oddziałują wszechstronnie, wielokierunkowo i normalizująco – kluczem jest tu, użyte powyżej, określenie „cały organizm”: adaptogeny nie działają bowiem na jeden konkretny organ, tłumiąc stres (jak np. niektóre farmaceutyki), ale wzmacniają nas kompleksowo, głównie poprzez dobroczynny wpływ na wątrobę oraz układ odpornościowy, normalizując ich funkcjonowanie, dzięki czemu organizm jest silniejszy i sam lepiej walczy ze stresem.

Przykład? Chyba najbardziej klasycznym adaptogenem jest dobrze znany żeń-szeń. Inne to chociażby:

grzyby shiitake i reishi,

lukrecja,

miłorząb japoński,

ashwagandha (klasyczne zioło medycyny ajurwedyjskiej)

aspragalus (traganek).

Lista adaptogenów pozostaje otwarta. Ze względu na dość szeroką definicję, istnieje sporo roślin, których przynależność do tej grupy jest ciągle dyskutowana. Dobrym przykładem jest tutaj rokitnik lub czystek, które mają właściwości adaptogeniczne, choć nie wszyscy badacze zgadzają się co do tego, że spełniają one trzy kluczowe kryteria definicji adaptogenu.

Lukrecja
Lukrecja

Z drugiej strony, mamy wiele roślin, które – choć pozornie wykazują wiele dobroczynnych właściwości – działają wybiórczo (a nie wszechstronnie) lub nie można ich stosować długotrwale. Przykładem jest tu chociażby aronia, która, pomimo bardzo silnych właściwości antyoksydacyjnych i odżywczych, nie wykazuje wyraźnego wpływu na układ odpornościowy, ani nie ma działania hepatoochronnego.

Żeń-szeń
Żeń-szeń

Jak i dlaczego działają adaptogeny?

Adaptogeny działają zazwyczaj w dwóch kierunkach:

  • przeciwzapalnie
  • antyoksydacyjnie

oraz zwiększają odporność organizmu.

  • nie oddziałują na jeden organ, lecz co najmniej na kilka.
  • nie leczą też konkretnej choroby, ale raczej zwiększają potencjał obronny organizmu, pozwalając mu samodzielnie zwalczać zagrożenia.
  • nie są też doraźną pomocą (jak większość farmaceutyków) w nagłych dolegliwościach, gdyż ich skuteczność ujawnia się dopiero przy długotrwałym, w zasadzie zapobiegawczym, stosowaniu.

Dla sportowców i osób aktywnych mogą więc być idealnym uzupełnieniem codziennej zbilansowanej diety. Dzięki temu treningi mogą być efektywniejsze (dłuższe, mocniejsze, szybsze itp.), gdyż organizm jest w stanie szybciej się regenerować i łatwiej znosi duże obciążenia. Takie działanie potwierdzone już zostało przez wiele badań dotyczących zarówno sportów wytrzymałościowych, jak i siłowych.

Wybrane źródła i wyniki badań

  • Brekhman, I. I., Dardymov, I. V., „New Substances of Plant Origin which Increase Nonspecific Resistance”, Annual Review of Pharmacology, 9 (1969),
  • Wankhede S, et al., „Examining the effect of Withania somnifera supplementation on muscle strength and recovery: a randomized controlled trial”, J Int Soc Sports Nutr. (2015),
  • Pawar, V. S., & Shivakumar, H., „A current status of adaptogens: natural remedy to stress”, Asian Pacific Journal of Tropical Disease, 2 (2012),
  • T. Wolski, T. Baj, A. Ludwiczuk, M. Sałata, K. Głowniak, „Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax”,  Borgis – Postępy Fitoterapii, 2 (2009).

Ten serwis używa cookies. Korzystając z niego wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Sprawdź naszą politykę prywatności.

Żadne materiały z tej strony nie mogą być jakikolwiek sposób powielane bez pisemnej zgody redakcji.