Sok z żurawiny, podobnie jak zresztą same owoce, wykorzystywano dawniej na potęgę. I to zarówno w kuchni, jak w lecznictwie. To bowiem jeden z silniejszych antybiotyków, który dała nam natura. Co warto o nim wiedzieć?
Sok z żurawiny. Skąd pochodzi?
Sok żurawinowy produkuje się z żurawiny, której ojczyzną jest Ameryka Północna. Indianie zbierali jej owoce i wykorzystywali do celów leczniczych. Używali jej także w kuchni i do barwienia tkanin. Określano ją mianem kwaśnej jagody (zastępowała cytrynę) i uznawano za symbol pokoju. Koloniści przybywający na amerykańską ziemię szybko odkryli jej szczególny smak.
Z czasem zaczęto zgłębiać tajniki jej uprawy. Szczególnie mocno tematem tym zainteresowali się farmerzy stanu Massachusetts. Zaobserwowano, że roślina wyjątkowo dobrze owocuje, gdy wiatr pokryje krzewy cienką warstwą piasku. Zdobytą wiedzę na temat uprawy tej rośliny zaczęto wykorzystywać i z roku na rok powstawało coraz więcej plantacji.
Na początku owoce zbierano ręcznie, jednak przy wysokich plonach zadanie to było bardzo trudne i nieopłacalne. Z czasem wynaleziono maszyny umożliwiające zmechanizowany zbiór owoców.
→ Zobacz przepis na śledzie w pomidorach z żurawiną
Dzisiaj najbardziej rozpowszechnioną metodą zbioru jest połów żurawiny. Plantatorzy zalewają pola wodą, a owoce wypływają na powierzchnię dzięki specyficznej budowie i obecności komór powietrznych gwarantujących ich wysoką wyporność.
Do zbioru wykorzystuje się maszyny tworzące sztuczne wiry. Ich siła sprawia, że owoce z łatwością odrywają się od krzaków.
Obecnie Stany Zjednoczone i Kanada są światowymi liderami produkcji żurawiny wielkoowocowej. W Europie najwięcej plantacji znajduje się na Litwie oraz Białorusi. W Polsce jej krzewy znajdziemy na Lubelszczyźnie, Pomorzu i na Mazurach, a największa i najnowocześniejsza w Unii Europejskiej plantacja żurawiny wielkoowocowej jest w Nowinach na Podkarpaciu.
Co leczy żurawina?
Żurawina to prawdziwy leczniczy skarb, a jej owoce uznawane są za najzdrowsze na świecie. Sytuuje się obok czosnku, oregano i sosny w kategorii naturalnych antybiotyków.
Jej owoce kryją w sobie ogromne pokłady witaminy C, niemało jest w niej również witamin z grupy B oraz cennych minerałów, m.in. potasu, żelaza i fosforu. Żurawina zawiera również błonnik pokarmowy, kwasy organiczne (kwas jabłkowy i cytrynowy) i bardzo silne przeciwutleniacze (antocyjanozydy, flawonoidy).
Zobacz przepis na → tort żurawinowy
Po żurawinę zaleca się sięgać w dolegliwościach reumatycznych, chorobach serca, zapalenia śluzówki jamy ustnej. Z powodzeniem leczy też przeziębienie. Indianie używali też soku z żurawiny do dezynfekcji ran.
Związki chemiczne obecne w żurawinie powstrzymują również namnażanie się i osadzanie na ściankach narządów bakterii Helicobacter pylori, którą uznaje się za wywołującą chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy.
Łacińska nazwa żurawiny, czyli Vaccinium, to po łacinie szczepionka
Najczęściej o żurawinie mówi się jednak w kontekście zakażeń układu moczowego – stanowi bowiem naturalny i skuteczny lek na zapalenie pęcherza. W tym względzie roślina ta bowiem nie ma sobie równych. Zawarte w niej proantocyjanidyny (PAC) uniemożliwiają bakterii Escherichia coli przyleganie do komórek nabłonkowych. Żurawina działa ponadto antybakteryjnie, niszcząc obecne w układzie moczowym drobnoustroje. Preparaty żurawinowe można stosować, wspierając leczenie, jak również profilaktycznie.
Żurawina dodatkowo oczyszcza organizm i wspomaga przemianę materii. Jest silnym antyoksydantem, co wykorzystuje się również w kosmetyce. Dodawana do kremów chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i zapobiega jej przedwczesnemu starzeniu się.
Żurawina: sok czy suszone owoce?
Popularność żurawiny stale rośnie. Docenia się jej walory lecznicze i smakowe. Nic zatem dziwnego, że w sklepach dostępna jest w różnych postaciach. Kupić można konfitury, które poleca się jako dodatek do pasztetów, mięs i serów.
W aptekach i w sklepach z ekologiczną żywnością dostępny jest sok z żurawiny (najbardziej wartościowy będzie bez cukru). Mamy też herbatki, nektary i nalewki.
W ramach zdrowej przekąski poleca się żurawinę suszoną. Jej owoce są jednak dość cierpkie, by zatem poprawić jej smak do bakalii dodaje się substancje słodzące: cukier lub sok jabłkowy. A to z kolei sprawia, że nie ma już mowy o niskokalorycznej przekąsce. Przed zakupem warto również zerknąć na skład i upewnić się także, że wybrana przez nas żurawina nie jest siarkowana. Do jej konserwowania producenci najczęściej stosują sorbinian potasu (E 202) i dwutlenek siarki (E 220).
→ Przeczytaj również: Dlaczego warto wybierać bakalie ekologiczne?
Żurawina niesłodzona i niesiarkowana dostępna jest w wersji bio. Warto szukać jej w stacjonarnych i internetowych sklepach ekologicznych, upewniając się, że na opakowaniu znajduje się europejskie logo żywności ekologicznej. W takiej wersji jest idealną przekąską i dobrym dodatkiem do musli, deserów i ciast.
Potencjał antyoksydacyjny żurawiny i jabłek jest znacznie wyższy, gdy spożywamy je razem, niż gdy konsumujemy je osobno
Zdrowy sok: żurawina z własnego ogrodu!
W medycynie, kuchni oraz do celów pielęgnacyjnych wykorzystuje się dwa gatunki żurawiny. Żurawina błotna (Vaccinium oxycoccus) pochodzi z terenów Ameryki i północnej Azji. Z kolei ojczyzną żurawiny wielkoowocowej (Vaccinium macrocarpon) jest Kanada. Rośnie też w Stanach Zjednoczonych, skąd najczęściej jest importowana.
Oba gatunki żurawiny bardzo dobrze czują się na ziemiach polskich. Rosną nie tylko w środowisku naturalnym (najczęściej w okolicy bagien i torfowisk), ale też w przydomowych ogrodach. Chcąc cieszyć się owocami żurawiny, trzeba pamiętać, że roślina ta preferuje gleby kwaśne. Musi być stale nawadniana, bo nie toleruje suszy, a miejsce, w którym rośnie – mocno nasłonecznione.
Żurawina nie jest łatwa w uprawie, jednak każdy, kto poświęci jej nieco czasu oraz zadba o odpowiednie warunki wzrostu, będzie mógł cieszyć się ogromną ilością niezwykle zdrowych owoców (uwaga: te dojrzewają zimą!)
Jak zrobić sok z żurawiny?
1 kg żurawiny (mrożonej lub świeżej, ale przemrożonej) włóż do garnka i zasyp cukrem. Przykryj ścierką i odstaw na noc. Rano dolej ok. 700 ml wody i gotuj na małym ogniu około 1-2 h. Wystudź i przecedź z resztek owoców. Zagotuj sok i od razu przelej go do słoików lub szklanych butelek.
Czy żurawina szkodzi na wątrobę?
Przeciwnie, wspiera ten cenny narząd. U osób, które ją stosowały, nastąpiło obniżenie stężenia enzymu wątrobowego AlAT i zmniejszenie stłuszczenia wątroby.
Trzeba jednak pamiętać, że mimo wielu cennych właściwości prozdrowotnych żurawina nie powinna być spożywana przez osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe, stosowane m.in. w leczeniu zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej. Składniki w niej zawarte utrudniają usuwanie warfaryny z organizmu, nasilając jej działanie. Może to doprowadzić do wystąpienia krwotoku.
Dużych dawek żurawiny powinny również unikać osoby chorujące na osteoporozę, gdyż obecne w niej szczawiany utrudniają wchłanianie wapnia. Z rozwagą preparaty żurawinowe muszą ponadto przyjmować pacjenci z kamieniami nerkowymi.
Jak zrobić żurawinę na zimę?
Najlepiej przygotować konfitury, które będą doskonałym dodatkiem do mięs. By ją zrobić, potrzebujesz świeże lub mrożone owoce żurawiny. Jeśli wybierasz świeży owoc, po umyciu i przesuszeniu, włóż na co najmniej 6 h do zamrażalnika (chyba, że zbierałeś ją po przymrozkach).
Owoce włóż do garnka o bardzo grubym dnie. Wsyp tyle cukru, co owoców (jeśli owoców było 0,5 kg, wsyp 0,5 kg cukru). Zamieszaj i gotuj na średniej mocy palnika. Gdy wszystko się zagotuje, zmniejsz moc palnika do minimum i gotuj ok. 40 min bez przykrycia. Staraj się być w pobliżu, by często mieszać konfiturę.
Gdy będzie gotowa, umieść ją w czystych i wyparzonych słoikach. Od razu zakręć i sprawdź, czy wieczko się zassało (jeśli nie, potrzeba pasteryzacji).
Ile żurawiny dziennie?
Profilaktycznie najlepiej jest pić 100-150 ml soku z żurawiny 100 proc. Suszonej żurawiny można zjeść ok. 7-10 g dziennie.
