Menopauza (klimakterium) to dla kobiet czas najczęściej bardzo nieprzyjemny i trudny. Paniom doskwierają ataki gorąca i wahania nastroju. Te jednak można pokonać, sięgając po naturalne sposoby.
Czym jest menopauza?
Określenie menopauza, inaczej przekwitanie lub klimakterium, wywodzi się z języka greckiego (meno – miesiąc i pausis – przerwa, zatrzymanie). Jest to etap w życiu kobiety pomiędzy wiekiem prokreacyjnym a początkiem starzenia się. Menopauza jest trwałym fizjologicznym zatrzymaniem cyklu miesiączkowego. Występuje najczęściej w wieku 45–55 lat. Towarzyszące jej zmiany obejmują przede wszystkim ustanie jajnikowej syntezy estrogenów oraz progesteronu. Powszechnie uważa się, że menopauza jest okresem następującym po ostatniej miesiączce. Ustala się go po roku od ostatniej miesiączki i dopiero wówczas kobieta uznawana jest za bezpłodną. Okres poprzedzający menopauzę oraz po niej następujący określa się terminem perimenopauzy lub okołomenopauzy.
Objawy klimakterium
W okresie okołomenopauzalnym zmniejsza się produkcja większości hormonów rozrodczych: estrogenów, progesteronu i testosteronu.
Menopauza jest dla kobiety okresem nieprzyjemnych doznań, wynikających ze zmian endokrynoligicznch, psychicznych i biochemicznych. W okresie okołomenopauzalnym występują objawy naczynioruchowe, takie jak:
- obwodowe rozszerzenie naczyń,
- podwyższenie temperatury,
- przejściowe przyśpieszenie akcji serca,
- nagłe uderzenia gorąca do twarzy i szyi (tzw. wary).
- rumień twarzy,
- zawroty i ból głowy,
- nudności.
W okresie tym występują również zaburzenia psychiczne: zwiększona podatność na stres, zwiększona pobudliwość emocjonalna, skłonność do depresji i utrata libido.
Bardzo niebezpieczne dla zdrowia kobiety są schorzenia układu krążenia: zmiany w układzie krzepnięcia i fibrynolizy, oraz zmiany czynnościowe w mięśniu sercowym i naczyniach krwionośnych. Groźne są również zaburzenia w gospodarce wapniowej, których efektem jest rozwój osteoporozy pomenopauzalnej.
Fitoestrogeny. Naturalny sposób na menopauzę?
Powszechnie stosowana w łagodzeniu objawów menopauzy hormonalna terapia zastępcza wiąże się z występowaniem licznych działań niepożądanych. Nic zatem dziwnego, że obecnie obserwuje się coraz większe zainteresowanie preparatami pochodzenia roślinnego. Zawierają one substancje o strukturze zbliżonej do naturalnych żeńskich hormonów.
Badania epidemiologiczne wykazały, że Azjatki których dieta bogata jest w produkty sojowe (np. tofu), znacznie łagodniej przechodzą okres przekwitania niż Amerykanki i Europejki. U kobiet tych rzadziej występują schorzenia sercowo-naczyniowe, osteoporoza pomenopauzalna, choroby nowotworowe oraz zaburzenia psychiczne. Znamienne jest, że Azjatki, które wyjeżdżają na stałe z kraju, nie wykazują zwiększonej odporności na te schorzenia. Można więc uznać, że to specyficzna dieta jest przyczyną tak korzystnego oddziaływania, a nie uwarunkowania genetyczne.
Wśród fitoestrogenów wyróżniono kilka podstawowych grup związków chemicznych. Należą do nich:
- stilbeny (najbardziej znanym związkiem z tej grupy jest występujący m.in. w owocach winorośli rezweratrol),
- lignany,
- izoflawony,
- kumestany.
Najlepiej poznaną grupą fitoestrogenów są izoflawony.
Gdzie występują fitoestrogeny?
Gdzie występują fitoestrogeny?Fitoestrogeny występują powszechnie w roślinach z rodziny bobowatych (Fabaceae). Do roślin stosowanych jako surowce o działaniu estrogennym należących do rodziny bobowatych, zaliczamy przede wszystkim soję i opornik łatkowaty. Bogatym źródłem izoflawonów są różne gatunki koniczyn (Trifolium).
W aptekach dostępne są liczne preparaty zawierające ekstrakty sojowe, standaryzowane na zawartość izoflawonów w przeliczeniu na genisteinę. Najwyższą jakością charakteryzują się preparaty zarejestrowane jako leki, a nie suplementy diety, w których zawartość izoflawonów znacznie odbiega od deklarowanej przez producenta. Od niedawna dostępne w aptekach stały się również preparaty z koniczyn, których wskazaniem do stosowania są zaburzenia wieku okołomenopauzalnego.
Jedzmy kiełki!
Jedzmy kiełki!Izoflawony występują w warzywach strączkowych, a w szczególności w kiełkach sojowych, fasoli mung oraz lucerny. Kiełkujące nasiona charakteryzują się szczególnie dużą zawartością kumestrolu, związku uznawanego za jeden z najsilniejszych fitoestrogenów.
Działaj racjonalnie, konsultuj się!
Decydując się na stosowanie preparatów zawierających izoflawony, należy mieć na uwadze kompozycję diety, tak by nie doprowadzić do nadmiernego przyjmowania tych związków. Należy również pamiętać, że mimo iż fitoestrogeny wykazują pewne właściwości przeciwnowotworowe, to nie należy ich stosować w przypadku już istniejących nowotworów hormonozależnych, jak również u kobiet w których rodzinie występowały przypadki zachorowań na tego typu schorzenia.
Nie tylko fitoestrogeny
Zażywanie roślin zawierającychfitostrogeny (soi, koniczyn, lucerny) wpływa więc na poprawę samopoczucia oraz zapobiega licznym schorzeniom występującym w okresie okołomenpauzalnym. Trzeba jednak pamiętać, że fitoestrogeny nie działają tak silnie jak naturalne ludzkie estrogeny, a ich zawartość w roślinach jest niewielka. Zażywanie preparatów z takich roślin nie jest w stanie całkowicie zrekompensować niedoboru naturalnych żeńskich hormonów. Jak mawiają uczeni, organizm kobiety chroniony jest przez estrogeny do czasu wystąpienia menopauzy, w późniejszym czasie kobieta musi chronić się sama. Tak więc poza preparatami produkowanymi z roślin zawierających fitoestrogeny, kobiety w okresie okołomenopauzalnym powinny również stosować inne leki roślinne oraz odpowiednio zmodyfikować swoją dietę.
Rośliny w zapobieganiu osteoporozy pomenopauzalnej
Z powodu niedostatku estrogenów w organizmie kobiety może rozwinąć się osteoporoza. Wystąpienie tej choroby związane jest również z niedoborem wapnia, magnezu, witamin D, K, C, B6, oraz nadmiarem sodu. Istnieją również inne czynniki wpływające na prawidłowe funkcjonowanie kości. Jest ich tak dużo, że by wyjaśnić ich wpływ na ten proces potrzeba bardzo specjalistycznej wiedzy. Można jednak stosować się do prostych zasad, które spowodują iż ryzyko zachorowania na osteoporozę będzie mniejsze.
Co jeść w trakcie menopauzy?
Produkty bogate w wapń
Należy wprowadzić do diety produkty bogate w wapń. Poza przetworami mlecznymi i rybami są nimi warzywa takie jak: brokuły, fasola czy szpinak. Ten ostatni, mimo iż zawiera dużo wapnia, powinien być jednak spożywany w ograniczonym stopniu z uwagi na zawartość kwasu szczawiowego. Bogatym źródłem wapnia jest również sezam, natka pietruszki oraz jarmuż. Źródłem magnezu może być kakao i wyroby czekoladowe, kasza gryczana i orzechy.
Gdzie szukać witaminy D?
Źródłami witaminy D są przede wszystkim pokarmy zwierzęce m.in. tłuste ryby, natomiast witaminy K brokuły, sałata, kapusta czy awokado.
Źródła witaminy C
Witamina C występuje w roślinach powszechnie. Bogatym jej źródłem jest m.in. natka pietruszki. Trzeba jednak pamiętać, że jest ona bardzo wrażliwa na wysoką temperaturę, więc jakakolwiek obróbka termiczna warzyw i owoców powoduje bardzo duży ubytek jej zawartości. Przeczytaj także: Jak gotować warzywa? Na parze czy w wodzie?
Witaminę B6 znajdziesz w..
Witamina B6, poza produktami zwierzęcymi, występuje m.in. w: kalafiorze, kapuście, ziemniakach, marchwi i szpinaku. Spożywanie pokarmów zawierających duże ilości soli kuchennej należy ograniczyć. Będzie to miało nie tylko korzystne skutki dla kości ale również dla układu krążenia.
Różnorodność to podstawa
Rośliny odgrywają niezwykle ważną rolę w zapobieganiu i leczeniu schorzeń związanych z okresem okołomenopauzalnym. Stosowane są zarówno jako leki jak i składniki diety. Kobiety w okresie okołomenopauzalnym powinny, poza preparatami zawierającymi fitoestrogeny, wzbogacić swoją dietę. Działanie takie ma podstawowe znaczenie dla zachowania zdrowia. Dieta taka powinna być różnorodna, bogata w błonnik, witaminy, wapń, roślinne antyoksydanty i nienasycone kwasy tłuszczowe. Można to osiągnąć dzięki wprowadzeniu do codziennego jadłospisu dużych ilości warzyw i owoców oraz pełnoziarnistego pieczywa. Źródłem białka powinny być chude mięsa: wołowina, drób, królik i ryby, natomiast doskonałym uzupełnieniem jest białko sojowe.
Maciej Strzemski, autor jest doktorem nauk farmacji
